Қазіргі заманғы қарулардың түрлері және әскери шығындар

1. № 3-ші тақырып: ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ ҚАРУЛАРДЫҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ӘСКЕРИ ШЫҒЫНДАР

2. жоспары.

3.
Кіріспе
Жалпы санитарлық шығындардың анықтамасы мен
классификациясы. Ұрыстық және ұрыстық емес
санитарлық шығындардың сипаттамасы. Соғыстағы
жаралылар мен науқастар туралы гуманитарлық
құқықтық ережелер. – 20мин.
Санитарлық шығындардың мөлшері мен құрылымы және
олардың әскерлердің ұрыс қимылдарының, қолданылған
қарудың түрінің сипатына тәуелділігі, жергілікті қарулы
қақтығыстардағы санитарлық шығынның мөлшері мен
құрылымының ерекшеліктері: Әскердің медициналық
қамтамасыз етудің ұйымдастырылуына санитарлық
шығынның мөлшері мен құрылымының әсері. -15мин.
4.
5.
Қазіргі заманғы қарулардың түрлері.
Қорытынды.
1.
2.

3. Кіріспе.

1980-1990 жылдардың аралығында
дүние жүзінде әсери-саяси ахуал
әлдеқайда өзгерді, бүкілдүниежүзілік
қоғам одақтың қарама-қарсылықтан
“бейбіт өмір үшін ынтымақтастыққа”
ауыса бастады. Жер жүзіндегі жетекші
мемлекеттердің саясатында
қақтығыстарды күштеп шешудің
тиімсіздігін түсінуге бетбұрыс жасалды.

4.

Сонымен бірге барлықтай дерлік мемлекеттердің әскери-
саяси доктриналары тұжырымдамалары түпкілікті қайта
қарауға ұшырады. Осы кездегі жағдайларда жаппай жою
қаруының болуы, әсіресе ядролық қарудың, және оны
қарулы қақтығыстарда қолдану мүмкіндігі үлкен соғыстарды
ашуға қарсы мықты ұстамдылық себепкер шарт болып
есептеледі. Жақындағы онжылдықтарға ұрыс
қимылдарының иқтималдығы жоғары болатын аймақтың
сипаттағы “жергілікті соғыстар” қарыстырылады. (Въетнам,
Израиль-Араб қақтығысы, Иран-Ирак соғысы, Ауғанстан)
немесе ішкіұлттық “төмен қарқындағы қарулы қақтығыстар”
(Балқан елдерінде, Шешенстан). Жергілікті соғыстарды
жүргізуге және төмен қарқындағы қақтығыстарда дүниежүзі
тәжірибесі көрсеткендей және ұрыс қимылдары
масштабының жорамалы мойынұсындыратындай, ұрыс
міндеттері жай қарумен (өз тиімділігімен жаппай жою
қаруына жақындайтын) шешілетін болады және шешіледі
де.

5.

Жалпы санитарлық
шығындардың анықтамасы мен
классификациясы. Ұрыстық
және ұрыстық емес санитарлық
шығындардың сипаттамасы.
Соғыстағы жаралылар мен
науқастар туралы гуманитарлық
құқықтық ережелер.

6. Шығындардың шамасы, әскерді медициналық қамтамасыз етуді ұйымдастыруды айқындайтын маңызды шарттардың бірі болып табылады.

7. Шығындар қарудың зақымдау себеп-шарттарының не аурудың әсеріне байланысты қалданыстағы армияның қатарынан әскери қызметкердің

азаюы деп аталады.

8. Соғыс кезіндегі әскерлердегі ұшыраған, және құрамдағы барлық шығындар жалпы шығындар деп аталады.

9. Жалпы шығындар қайтпайтын және санитарлық шығындар болып бөлінеді.

10. Қайтпайтын шығындарға оққа ұшқандар, тұтқынға түскендер, іс-түссіз жоғалғандар жатады.

11. . Әскери жарақат патологиясы туралы ғылымның сәйкес опат болудың көптеген себептері келесі үлгіде топтастырылған:

жарақаттың тікелей әсерінен;
2. жарақаттың асқынуынан;
3. жаралылардың аурудан қайтыс болуы;
1.

12. Сонымен, мысалы, Ұлы Отан Соғысындағы ұрыс даласындағы өлім себептерінің Ауғаныстан мен Шешенстанды салыстырғандағы қатынасы

былай болады:
Өлім себептері
ҰОС
Шешен
Республикасы
Ауғаныстан
Өмірге сәйкес емес жарақаттар
52,3
69,1
49,3
Қан жоғалту (қанның ағуын
тоқтатпағаннан)
32,6
22,0
16,0
Естен тану және қан жоғалту
4,6
4,6
11,0
Гемопневмоторакс
2,0
2,3
7,0
Естен тану
4,0
0,5
5,0
Ішкі бассүйек қысымының
көтерілуі
1,9
0,5
3,0
Өлімнің басқа себептері
2,6
1,0
9,0

13.

Қайтпайтын шығындардың есебімен штабтар
шұғылданады. Әскердің санитарлық шығындар,
әскери қызметкерлердің қатарынан, денсаулығы
бойынша ұрысқа қабілеттілігін (еңбекке
қабілеттілігін) бір тәуліктен (24 сағатқа) кем емес
уақытқа жоғалтқандарды және медициналық
тасымалдау кезеңінде (медициналық
бөлімшелерде, мекемелерде) тіркелгендерді
есептейміз. Ұрысқа қабілеттілігін (еңбекке
қабілеттілігін) жоғалтуға әкелген себептерге
байланысты санитарлық шығындарды шартты
түрде ұрыстық және ұрыстық емес деп бөледі.

14.

Ұрыстық санитарлық шығындар
тобына, қарсыластық ұрыс
құралдарының тікелей және жанама
әсерінен, және де сыртқы ортаның
кейбір қолайсыз себептерінің
әсерінен, ұрыс жағдайына
байланысты және ұрыс міндеттерін
орындау кезінде пайда болған
шығындар жатады.

15. Осы себептері мен түрлеріне байланысты ұрыс шығындары келесі кластарға бөлінеді:

1.
2.
3.
4.
5.
6.
Механикалық зақымдану.
Ыстықтан жарақаттану.
Радиациядық зақымдану.
Уландырғыш заттармен зақымдану.
Бактериялық заттармен зақымдану.
Реактивті жағдайлар (соғыс уақытының
психогениялары).

16.

A.
B.
C.
D.
1.
2.
3.
4.
5.
А-класы (механикалық зақымдану) - сүйек сынығының
орналасуын, сүйектің, буындардың зақымдануының бары не
жоқтығын, ағза қуыстарының тесіп өткен не тесіп өтпеген
зақымданулар есепке алуды алға тартады және т.б.
Б-класы (ыстықтан жарақаттану) – күйіктерді, үсіктерді, өз
кезегінде бұлар тереңдігіне (деңгейіне) және көлеміне
байланысты бөлінеді.
В-класы (радиациялық зақымдану) – зақымданудың жедел не
созылмалы болып бөлінеді, осы категориялардың ішінде –
зақымданудың ауырпалығына байланысты түрлері, деңгейлері.
Г-класы (УЗ зақымдану) – УЗ-дың түріне сәйкес 5 категорияға
бөлінеді:
ФУЗ зақымданғандар – фосфорорганикалық уландырғыш
заттармен (не жүйке салдық әсерлі УЗ).
Жалпы улы әсерлі УЗ.
Тұншықтырғыш әсерлі УЗ.
Тері-іріңдеу әсерлі УЗ.
Психохимиялық (психомиметикалық) әсерлі УЗ.

17.

Жалпы ахуалына, жарақаттың
сипатына, асқыну мүмкіндігіне, емдеу
және бітуінің ықтималдығына
байланысты барлық жаралылар мен
науқастар былай бөлінеді:
1. жеңіл жаралылар (науқастар).
2. орта ауытпалықтағы жаралылар (науқастар).
3. ауыр жаралылар (науқастар).

18. Жеңіл жаралылар мен жеңіл науқастарға, алған жарақаттарына не аурулардың өмірлеріне тікелей қауіп-қатер төнбеген, ұзақ емдеуді

қажет етпейтін (1-1.5 айдан көп емес)
және өзіне-өзі қызмет ете алу
қабілеттілігін сақтағандар жатады.

19. Орта ауыртпалықты жаралылар мен науқастар, жарақаты мен ауруы оларға өліммен бітуі қауіпін төндірмейтін және осы таңда жаралы

не науқас ерекше
медициналық қадағалауды
қажет етпейтіндерді атаймыз.

20. Ауыр жаралылар мен ауыр науқастарға, сипаты мен орналасуы оның жалпы жағдайын әлдеқайда бұзатын, өміріне тікелей қауіп төніп

тұрған немесе біткен кезде ұрысқа
қабілеттілігі (еңбекке қабілеттілігі)
толық жойылған не әлдеқайда
төмендетілген жарақаты не ауруы
бар адамдарды айтамыз.

21. Тасымалдау белгілері бойынша жаралылар мен науқастар жүре алмайтындарға, тасуды қажет ететіндерге және тасымалдана

алмайтындарға
бөлінеді.

22. Бұл жағынан қарағанда, соғыс тәжірибесінен ұрыс даласынан өздігімен шыға алатын жаралылар санитарлық шығындардың жалпы санының

40-50% дейін құрайды.

23. “Жеңіл жаралылар” мен “жүре алатындар” ұғымдарын шатастырмау керек. Бұл ұғымдар барлық кезде сәйкес келе бермейді. Мысалы: Иық

сүйегінен жарақат алған жаралы
жүре алуы мүмкін, бірақ жеңіл
жаралы емес. Балтырының жұмсақ
тіндерінен жарақат алған жаралы
жеңіл жаралы болуы мүмкін, бірақ
жүре алатын емес.

24. Тасуды қажет ететіндер, ұрыс даласынан тасып шығаруды (тасымалдауды) және әрі қарай зембілге жатқызып тасымалдауды қажет ететін

жаралылар мен науқастар.

25. Тасымалдана алмайтындарға, дәл қазіргі уақытта жағдайына байланысты тасымалдауға қарсы көрсеткіштері бар жаралылар мен

науқастарды жатқызуға
болады.

26. Ұрыс даласынан тасымалдауды (тасып шығаруды) 50% жуығы қажет етеді және 50% жуығы өз бетінше шығады.

27. Келесі медициналық тасымалдау кезеңдеріне санитарлық автомобиль көлігімен тасымалдауды жаралылар мен науқастардың 50% қажет

етеді,
авиациялық көлікпен 10-20% және
жалпыға арналған көлікпен (борттық) 40%. Бұл есептеулер жинау және
тасымалдау құралдардың қажеттілігін
анықтау үшін қажет.

28. Ауыртпалығының деңгейіне байланысты жарақаттардың емдеу-тасымалдау сипаттамасы.

Қарудың түрі
30
Ауыр
деңгей
15
Өте ауыр
деңгей
25
45
40
10
5
Дәл қару
20
10
20
50
Жанғыш заттар
15
55
20
10
Жеңіл
деңгей
30
Орта деңгей
Көлемді
жарақтар
Оққа ұшқан

29. Соғыстағы жаралылар мен науқастар туралы халықаралық гуманитарлық құқық.

Ұрыс даласында және әскери қимыл алаңында
жаралылар мен науқастардың мәртебесі халықаралық
келісімдермен анықталған, оларды халықаралық
қоғамдастықтың көпшілік мемлекеттері ұстанады
(Қазақстан Респупликасы осы келісімдерге 1993 жылы
қосылды). Халықаралық гуманитарлық құқық бөлімі
Женева конвенцияларында анықталған, соның бірі
былай аталады: “Қолданыстағы армиядағы жаралылар
мен науқастардың жағдайын жақсарту туралы..,” соғыс
кезіндегі жаралылар мен науқастардың, әскери
қызметтегі жаралылар мен науқастардың және
азаматтарға байланысты қарулы қақтығыстағы
жақтардың міндеттерінің жете белгілейді.

30.

“Жаралылар” мен “науқастар” терминдерімен,
жарақаттанған, ауырған немесе басқа физикалық не
психикалық бұзылымды немесе мүгедек болған әскери
қызметкер де және азаматтар да белгіленеді, олар
медициналық көмек көрсетуді немесе қарауды қажет
етеді және қандай да бір қастық қимылдарға
бармайтын, бұл ұғым жүктілерге, жаңа туған сабилерге
және басқаларға байланысты, жүкті әйелдер не
әлсіздер осы кезде медициналық көмекті және қарауды
қажет етуді талап етеді. Жаралылар мен науқастарға
денсаулығының жағдайына қажет ететін көмек
көрсетеді және қаралады. Қарсы жақтың құзырындағы
жаралылар мен науқастар кез келген хирургиялық
операцияларға қарсы болу құқығына ие, бұл жағдайда
оның қолы мен келісімі бар өтінішті медициналық
қызметкерлер алу керек.

31.

Санитарлық шығындардың мөлшері
мен құрылымы және олардың
әскерлердің ұрыс қимылдарының,
қолданылған қарудың түрінің сипатына
тәуелділігі. Жергілікті қарулы
қақтығыстардың санитарлық шығынның
мөлшері мен құрылымының
ерекшеліктері. Әскери медициналық
қамтамасыз етудің ұйымдастыруына
санитарлық шығынның мөлшері мен
құрылымының әсері.

32.

Әскердің санитарлық шығындарының мөлшері
әскердің ұрыс қимылдарын медициналық
қамтамасыз етуді ұйымдастыруына ерекше әсер
етеді. Медициналық бөлімдегі және емдеу
мекемелеріндегі медициналық көмектің көлемі,
жинау және тасымалдау құралдарына және
медициналық жабдықтарға қажеттілік әскердің
СШ мөлшері мен Құрылымына тікелей қатысты.
Сондықтан, әскердің ұрыс қимылдарын
медициналық қамтамасыз етуді жоспарлау
кезеңінде мүмкін болатын СШ мөлшерін бағалау
(алдын ала жобалау), және де ұрыс кезінде пайда
болған шығындарды зерттеуге үлкен мағына
бөлінеді.

33.

Құрама зақымдануларға әртүрлі қарудың
түрлерімен немесе қарудың бір түрімен ғана
әртүрлі зақымдану себеп шарттары (жарықшақпен
жаралану және УЗ зақымдану, күйік, ядролық
жарылыстан кейінгі сәулелі ауру ж.т.б.).
Көптегендерге бірнеше зақымдау элементтерімен
болған жарақаттар жатады (бірнеше оқтармен,
жарықшақтармен, шариктермен), тіркестікке екі
не одан да көп органдардың жарақатталуы
(анатомиялық облыстар), бір зақымдаушы
снарядпен (мысалы, кеудеабдоминалдық оқтық
жарақат алу).

34.

Қазіргі заманғы жай қарудан шығындардың
мөлшері ҰОС-на қарағанда 1,5-2 есе көбейеді
және бөлімде ұрыстың бір күнінде бөлімнің
сандық құрамының 12-18% құрай алады.
Санитарлық шығындар мөлшерінің жоғарлауы
дәл қаруды, көлемді жарылғыш заттарды,
кассеталық соғыс заттарын қарсыластың
пайдалану мүмкіншілігінің жоғарлауына және
де авиациялық, артиллериялық, миналық және
жай қарудың арқашан жетілдіруіне
байланысты.

35. Санитарлық шығындардың мөлшері бір күндік ұрыста құрайтыны:

1. жай қаруды ғана қолданғанда –
12-18%.
2. жаппай жою құралдарын
қолданғанда – 26-40 және
жоғары.

36. Қару-жарақтың жаңа түрлері.

1.Көлемді жарылыс қару-жарақтары. Олардың
әсері белгілі физикалық құбылыс – жану
принциптеріне байланысты – олар газдардың
ауамен жанатын қопаларда пайда болады. Мұндай
қосылыстың жарылуы, жанғыш заттардың тез
үрдісіне негізделеді, атмосфералық ортада соғу
толқынын тудырады, дыбыс жылдамдығы тек
жоғары жылдамдықпен таралады және негізгі
зақымдау шарттары болып табылады. Бұл қаружарақтар көлемді жану не көлемді жарылыс
қарулары атағын алды.

37. Мынаны атап өту керек, көлемді-жанғыш қару-жарақтар Израильдің Ливанға қарсы соғысында, Въетнамда, Ауғаныстанда қолданылды.

Мынаны атап өту керек,
көлемді-жанғыш қаружарақтар Израильдің Ливанға
қарсы соғысында, Въетнамда,
Ауғаныстанда қолданылды.

38.

2.Жоғары дәлтигіш қару. Бұл жаңа жою құралы “Ату -
жою” концепциясына негізделген, ұрыс оқтама
күштілігі мен оның алыс қашықтыққа жеткізу дәлдігі
үйлесімділігіне жету, белгіленген нысананы бір
атқаннан 0,6-0,9 ықтималдығысен жоюды қамтамасыз
етеді, осы талаптарға жауап беретін АҚШ және НАТОда тактикалық және оперативті-тактикалық басқару
ядролық емес қару жоғары дәлтигіш қару болып
есептеледі.
Жоғары дәлтигіш қару радиоэлектроникалық,
микрокомпьютерлердің, микросхемалардың және
басқа техникалардың қазіргі заманғы жетістіктеріне
негізделген. Ол әскерлерге және тылдағыларға қауіп
төндіреді (соның ішінде медициналық қызметіне).

39. Жоғары дәлтигіш қаруға негізгі түрлеріне жататындар: әртүрлі кластағы басқару ракеталары, өзі көздейтін артиллериялық снарядтар

мен миналық, қалқитын әуе
бомбалары және т.б.

40.

3.Лазерлік қару. Бұл қаруды жаңа ұшқыр
сәулемен жүргізіледі, сәуленің жоғарғы
энергиясы нысанаға жарық
жылдамдығымен жеткізіледі. Шетел
мамандарының есебімен, қазіргі кездегі
лазерлі қарудың 5 шақырымға дейін әсер
етеді және жақын ұрыстағы адамдарды,
техниканы зақымдайды. Лазерден
шығатын күшті сәуле жиынтығы көзді
және теріні күйдіреді.

41.

4.Геофизикалық қару. Жердің қатты, сұйық
және ауа қабаттарындағы құбылыстарына
әскери мақсатта әсер ететін құралдарды
қамтиды, бұған жасанды жер сілкінісін, цунами
толқындарын, жердің белгілі бір аудандарында
жылу жүйесін өзгерту немесе озондық қабатты
бұзу, сел магнитті құйындарды жасау, таудан
тас құлату, қар көшкінін, жердің қозғалуы,
өзендерде тасқын жүру, бітелуіне әкеліп
соғады.

42.

5.Метеорологиялық қару. Көп елдерде
ауа-райын реттеу мүмкіншіліктері бойынша
ауқымды түрде зерттеулер жүргізіліп жатыр
(бірінші кезекте жаңбыр жауудың және т.б.).
АҚШ Вътнамда бұлттарды “егу” үшін
(йодтық күміспен және йодтық
қорғасынмен) 21,6мың доллар жұмсады.
Оның мақсаты, белгілі аудандарда белгілі
бір уақытта су тасқынын жасап
қарсыластың әскерлерінің және әскери
заттардың қозғалысын қиындату боды.

43.

6.Этностық қару. Бір бірінен
биологиялық өзгерістеріне
байланысты Халықтарға,
ұлттарға, нәсілдерге таңдаулы
әсер ететін химиялық немесе
биологиялық құралдар.

44.

Әскерді ұтымты
медициналық қамтамасыз ету
үшін тек қана қарудың барлық
немесе жеке түрлерінен ғана
санитарлық шығынның
мөлшері ғана емес оның
құрылымы да үлкен маңызға
ие.

45. ҰОС кезінде санитарлық шығындардың әртүрлі дәрежелерінің мынадай арақатынасы болды:

1. қарулы жарақаттар – 45-97%.
2. контузия алғандар – 2-4%.
3. күйіп қалғандар – 0,5-1%.
4. үсіп қалғандар – 2,4%.

46. ҰОС кезінде СШ хирургиялық түрі 66%, термиялық 34% құрды. Аурулардың жаралыларға қатынасы 1:3 құрады.

47.

Қазіргі жағдайда, көптеген оқу-жаттығу
шараларында белгілі болғаны, СШ құрамында
хирургиялық жаралылар 91,8% құраса,
терапиялық көмекті керек ететіндер 8,2%
болады. ҰОС терапиялық СШ-дың 34% соматикалық ауырғандар болды. Қарсыластың
жаппай жою қаруын қолданған жағдайдағы
СШ хирургиялық түрінің терапиялық түріне
қатынасы 50% де 50% құрайды. Бірақ та барлық
терапиялық СШ-дың 5% ғана соматикалық
аурулар, ал 95% ұрыстық терапиялық
зақымдану болып табылады.

48. Болжаулы СШ есептеу бөлімді медициналық қамтамасыз ету жоспарын жасау кезінде жасалады. СШ көлемі мен құрылымын есептеу 2 түрлі

тәсілмен жасалады:

49.

Бірінші тәсіл – алдын-ала ұрыс қимылдары басталмай
тұрып , болжау жолымен. Бұл жағдайда, медицина
қызметінің бастығы. Қарсыластың күштері мен
құралдарының жағдайы туралы, оның ЖҚҚ барлығы
туралы, оны қолдану ықтималдығы, қай шептерге,
нсандарға және бөлімдерге бұл қару қолданылады,
оның уақыты (күтпеген кездегі және жобалы уақыты),
өз әскерлерінің ұрыстық шептері туралы, әскердің
тығыздығы, ЖҚҚ-нан қорғану деңгейі, қарсыластың
қаруларын басу, әскердің моральді рухани және басқа
да көптеген шарттардың дәл ақпаратын білуі керек.
Осы шарттарды егжей-тегжейлі зерттей отырып, осы
тәсілдің біріненСШ көлемін болжауға болады (төменде
қарастырамыз).

50.

Екінші тәсіл – СШ көлемі мен құрылымын ұрыс
қимылдары кезінде, қарсыластың жаппай қыру
қаруын қолданғаннан кейін анықтауға болады. ОЛ
штабта қарсыластың қолданған ядролық
қаруының санын, күшін, жарылыс түрін, қандай
ұрыс шептеріне қолданылғанын , уақытын, өз
әскерлерінің ұрыстық шептерінің тығыздығын,
олардың қорғану дәрежесін немесе химиялық
қарудың қолдану ауқымдылығын, улағыш заттың
түрін, зақымданған жердің болжаулы көлемін
айқындайды және осы алынған берілгендерден
СШ көлемін, осыған орай, емдеу-тасымалдау
шараларын өткізуді ұйымдастыру үшін қажет
күштер мен жабдықтарды болжаулы қажеттілігін
анықтайды.

51. Болжаулы СШ есептеудің бірнеше тәсілдері бар, соның кейбіреулерін қарастырайық:

І. Жай қарудың түрлеріне болған СШ өлшемдерін
айқындау тәсілі.
ІІ. Арнайы планшеттерді қолданып ядролық
қарудан болған санитарлық шығындарды
айқындау.
ІІІ. Ядролық қарудан болған СШ айқындау.
IV. Химиялық қарудан болған СШ айқындау.