Тері лейшманиозы

1. СӨЖ

Семей мемлекеттік медицина университеті
Дерматовенерология және жұқпалы аурулар кафедрасы
СӨЖ
Тақырыбы: Тері лейшманиозы.
Орындаған: Кәкімова М.Е.
516-топ,ЖМ.
Тексерген: Сабитов Ж.Т.
Семей 2018 жыл.

2. Жоспар:

• Кіріспе бөлім. Тері лейшманиозы.Тарихы.
• Негізгі бөлім:
• Этиологиясы
• Эпидемиологиясы
• Патогенезі
• клиникасы,
• Диагностикасы
• емі.
• Қорытынды бөлім. Иммунитет,алдын алу шаралары.

3. Тері лейшманиозы

• Терілік лейшманиозы – Zeishmania tropica
қоздырғышымен шақырылатын, трансмиссивті
жолымен тарайтын, клиникасында-тері қабаттарда
лейшманиомалар шығуымен ұзақ өтетін табиғи
ошақты инфекция.
• Тері лейшманиоздың 80-ке жуық синонимдері бар:
• Боровский ауруы
• Пенділдің жарасы (Туркменияның ашхабадтық,
коканд, шығыс жарасы Пенде деген ауылынан
шыққан)
• тропикалық жара
• годовик (солеи, йил чабан)
• яман жарақат т.б.

4.

• Авиценна-өзінің ғылыми жұмыстарындалейшманиоздың терілік көріністерін суреттеп, бұл
ауру қансорғыш жәндіктердің шағуымен
байланыстырылған.
• Қоздырғышын 1898ж П.Ф.Боровский анықтаған
(Ташкент).
• Таралымы кең-Африка, Таяу шығыс, Азия, Индия,
Франция, Испания; Италия; Грецияның Оңтүстік
аймақтарында, Кавказ мемлекеттерінде, Өзбекстан,
Түркімения, Тәжікстан, Қазақстанда.

5.

В 1898 жылы П.Ф. Боровский
өз зерттеулерін «Военномедицинский журнал» 11
нөмірінде жариялайды …
…,тек 1932 жылы Боровский
қайтыс болған соң бұл
жаңалық халықаралық
дәрежеге ие болады.

6. Эпидемиологиясы

• Тері лейшманиоздың 1-ші типы: кеш
ойылатын, қалалық, антропонозды.
Қоздырғышы L.minor.
• Инфекция көзі – науқас адам.
• Таратушысы- москиттер Phlebotomus
papatasi. Олар көбінесе мая салуда,
балшықтан салынған үйлердің
тесіктерінде, көбінесе қалаларда
кездеседі.
• Мерзімділігі болмайды және ұзақ
дамиды.

7.

• Тері лейшманиоздың ІІ-типы-зоонозды терілік
лейшманиоз.
• Қоздырғышы L.major . Табиғи ошақты
инфекция.
• Аурудың көзі жабайы кеміргіштер (дала
тышқаны, борсық).
• Таратушылары – москиттер. Кемірушілердің
індерінде тіршілік етеді. Ауыратындар –
жастарына байланыссыз эндемиялық
ошақтарында инфекцияланған москиттер
шаққан адамдар.
• Мерзімділік тән, москиттердің жылдың жылы
мезгілінде өмір сүруіне байланысты. Ауру
көктемде басталады,жазда ұлғайып,қыста
төмендейді.

8. Инфекция тасымалдаушылары

Москиттер аналығы
• Phlebotomus туыстастығы
(көбелекшелер – шаққанда тітіркену
тудырмайды, көбінесе орны
байқалмайды.
• Sandflies туыстастығы
(құм шыбыны)
шаққанда қатты ауырсыну
болады.

9. Лейшмания құрылысы, микропрепарат

10.

11. Патогенезі

• Лейшманийлар-клетка ішінде тіршілік ететін паразиттер.
Инфекцияланған москиттер шаққан кезде-тері ішіне
лейшманийлар еніп, макрофагтарға қалыптасады да көбейе
бастайды. Нәтижесінде спецификалық гранулема туады.
Лимфа тамырлары арқылы лейшманийлар маңайға тарайды (23, 55-70 см-ге дейін). Жолында спецификалық лимфангит,
лимфаденит және гранулемалар тудырады.
• Тері лейшманиозда организмнің жалпы реакциялары шамалы
түрінде өтеді. Тек қана ойық-жаралардың саны көп, асқынған
түрінде өткенде-дене қызуының жоғарлауы, интосикация
белгілері айқын көрінеді.

12. Тіршілік циклі

13. Патанатомиясы

• Тері лейшманиоздың екі түрінде де гистологиялық суреті
бірдей көрінеді-тері ішінде спецификалық гранулема түрінде
жайылған инфильтрат қалыптасады.
• Оның құрамы: гистиоциттер, плазматикалық клеткалар,
нейтрофилдер, лимфоидты элементтер. Терінің сыртқы
бөліктерінде-инфильтрат диффузды түрінде жайылады, тері
қоспалардың айналасында.
• Лейшманиоздың зоонозды типінде инфильтраттың ортасы
некрозданып ерте ойыла бастайды; антропоназды түрінде-бұл
процесс баяу, созылыңқы түрінде өтеді.

14.

15. Клиникасы

• Сырқат циклді түрінде өтеді. Әр кезеңнің ұзақтылығы, өту бағытының
ерекшелігі қоздырғыштың түріне, вирулентілігіне, дозасына, макроорганизмнің
меншікті ерекшеліктеріне, ойық жаралардың санына, мекендеген орнына,
екіншілік инфекция қосылуына байланысты болады.
• Клиникалық жіктелуі (Н.Ф.Родякин)
• 1. Біріншілік лейшманиома:
• - көпіршік
• - ойық-жаралану
• - тыртықтану
• 2. Реттелген екіншілік лейшманиома
• 3.Диффузды – инфильтративті лейшманиома
• 4. Туберкулоидты терілік лейшманиоз
• 3 және 4 түрлері көбінесе антропонозды терілік лейшманиозда кездеседі,
созылмалы өту бағытымен сипатталады.

16. Антропонозды тері лейшманиозы (кеш ойылатын І-ші типы) клиникасы.

• Инкубациялық мерзімі өте ұзақ (3-8 айдан 1-2 жылға дейін). Клиникасында баяу түрінде
спецификалық гранулеманың қалыптасуы, ойылуы және тыртықтану кезеңдері өтеді. Сырқат
біртіндеп басталады. Ошақтың орналасуы терінің ашық аймақтарында, әсіресе бетте.. Ауру
кішкентай,баяу өсетін қызғылт немесе қызыл-күңгірт түсті сарғыш, жылтыр,жұқа
қабыршақты төбешіктер немесе папула дамуынан басталады.

17.

• 3-7 ай ішінде папуланың көлемі ұлғайып, маңайында жайылған инфильтрат
қалыптасады; үстіндегі терісі тартылып бозарады (ойық жаралану сатысы).
• Одан кейін папуланың үсті қабыршақтанып, оның астында домалақ ойық жара
орналасады. Ойық жараның шеттері жыртыс тәрізді болып, іші серозды-іріңді
бөлініске толады. 3-7 айдан соң қабыршақ-қабық (чешуйко-корка) пайда
болады.

18.

• Кейде ешқандай төбешік немесе папула
пайда болмайды, тегіс жайылған
инфильтраттар ,олардың беткейінде
жаралар пайда болумен жүреді.

19.

• Регресс жарадан қабыршықтарды тазалағаннан кейін басталады, сопақ немесе
дөңгелек пішінді тегіс тыртық қалыптасады.
• Ойық жараның тыртықтануы қызыл түсті гранулемия ошақтарының көрінуінен
басталады. Біртіндеп инфильтраттың көлемі азаяды. Қалыптасқан тыртық
атрофиялық, штамп тәрізді болады. Тыртықтануға дейін 12-13 ай уақыт өтеді
(годовик) кейде 2 жылға дейін созылуы мүмкін.

20.

•Тері лейшманиоздың І-ші типінде жаралардың саны
1-3, сирек кезде 8-10-ға дейін жетеді. Көбінесе бет
пен қолдарында орналасады.
•Лейшманиоздың осы түрінде 2 характерлы белгіні
көруге болады:
-лабораторлы зерттеуде лейшманиоманы тескен
орында – бір тамшы серозды сұйықтық шығады;
-лейшманиоманы қырған кезде түскен тері жарық
өткізеді.

21.

• Зоонозды (жедел некрозданып ойылатын) лейшманиоз:- инкубациялық мерзім І-ші
типына қарағанда көп қысқа бірнеше күннен 3-4 аптаға дейін. Лейшманиома
қалыптасып жазылу мерзімі де 4-6 аптадан аспайды. І-ші кезеңі-көпіршіктің
қалыптасуы 1-3 апта бойы өтеді. Алдымен қызғылт түсті дақ пайда болып, одан
көпіршік, одан көлемі 2-3 см фурункул тәрізді инфильтрат орналасады. Фуринкулға
ұқсас болғанымен, келесі айырмашылықтары болады:
• дамуы ұзақ мерзімді
• ауырсынуы шамалы
• некрозды түбі болмайды
• Лейшманиоманың ары қарай дамуында – жаралы кезең басталады. Үсті
қабыршақтанып, астында некроздану – терең, көлемі 1-5 см-ге дейін кратер тәрізді ойық
жара қалыптасады. Маңайында айқын инфильтрация, гиперемия, кейде балалық
көпіршіктер орналасады. Қабыршақ қоңыр, некрозды массалар сары-сұр түсті болады.
Қабыну айқын болғаннан ауырсыну, қышу мазалайды. Асқынулар жиі кездеседі:
лимфангит, лимфаденит, пиодермия, тілме, флегмона. Тыртықтану кезінде-грануляция
өтеді-жараның түрі бұл кезеңде балық икра немесе кесілген гранат тәрізді болады.
• Лейшманиоманың орнында штамп-тәрізді тыртық қалады.

22. Клиника сельского типа лейшманиоза

• Шаққан жерде
көптеген жедел
қабынбалы
ауырсынатын,
қызғылт
түстітөбешіктер
пайда болады.

23.

• 1-3 айдан соң түбі
дұрыс емес,кілегейлііріңді экссудатпен,
дөңгелек немесе дұрыс
емес пішінді жаралар
ашылады,тығыз
қабыршықтанған
қабықтар түседі(ойық
жаралану сатысы).

24.

•Төбешік пайда
болуынан
тыртықтануға
дейінгі аралық
4-6 айды
қамтиды.

25.

• Екеуіндеде ошақ саны әртүрлі біреу немесе ондаған болуы мүмкін
және алғашқы ошақ басқаларына қарағанда ірі болады.
• Және регионарлы лимфангит тән ("чётки").
Лимфатикалық түйіндер ұлғаймаған.

26.

• Диагностикасы:
• клиникалық
• - эпидемиологиялық
• - лабораторлы
• Лабораторлы әдіс:
• - паразитологиялық – лейшманиомаларды қырып теріні
алады.
• - ойық жараның бөліндісін.
• Микроскопия жасайды және қоректі ортаға себеді
(NNN-орта)

27.

• Жағындыда жара жиегінде: көп мөлшерде
макрофагтарда L.tropica қоздырғышының
табылуы.
• Лейшманинмен терілік тест (Монтенегро тесті).
Лейшманиома жиегіндегі инфильтратты екі
саусақпен басады жіне скальпельмен терең
емес бөлігін кесіп алады. Алынған материалды
Романовский-Гимзе әдісімен бояп,жағынды
дайындайды. Лейшмания протоплазмасы ашықкөк түске,2 ядросының ірі ядросы – қызыл
немесе қызыл-күңгірт, қосымшасы
(блефаробласт) – қою күңгірт түске боялады.

28.

Дифференциальды диагностикасы:
• тері туберкулезы
• фурункулез
• тері ісіктері
• гранулематоз
• ретикулосаркоматоз
• сифилис
• лепра т.б.

29. Емі

• Негізгі 3 емдеу әдісі бар:
-Хирургиялық;
-Физиотерапиялық;
-Химиотерапиялық.
• Ем тағайындау зақымдалу түріне байланысты:
- құрғақ түрінде және жалғыз айқын шектелген ошақ болса - криодеструкция,
электрокоагуляция.
- көптеген жаралы элементтер болса - антисептикалық заттарға малынған мата перманганат калий, риванол;
мазьдар және пасталар: 2% акрихин және 1% риванол.
• Тыртықтануына цинк гиалуронаты цинк;
• Жиі ішке метранидозол,мономицин.

30. Иммунитет және алдын алу шаралары:

• Тұрақты иммунитет;
• Ауылдық түрінде супер және реинфекцияны
қабылдамаушылық 2 айдан, қалалық түрінде 5-6 айдан
соң дамиды.
Алдын алу:
• Кезекті ошақтарда комплексті дератизационды
жұмыстар жүргізіледі.
• Спецификалық профилактика – тірі вакцина. Күзде
және қыста ауылдық типінің тірі культурасын 0,1-0,2
мл тері астына енгізеді.

31. Қолданылған әдебиеттер:

• Тері және венерология аурулар: учебник / Скрипкин
Ю.К., Кубанова А.А., В. Г. Акимов ; ред. Түсіпқалиев
Б. - М. : Гэотар -Медиа, 2015.
• Дерматологияның клиникалық атлас-дәрістері:
учебное пособие / Т. А. Муминов [и др.]. - Алматы :
Эверо, 2013.