Жаңартылған білім мазмұнына көшу жағдайындағы өзін-өзі тану пәнін өткізу ерекшеліктері

1.

“Келешек” психологиялық орталығы
Жаңартылған білім мазмұнына көшу
жағдайындағы өзін-өзі тану пәнін өткізу
ерекшеліктері
Астана -2018

2.

Білім беру мәселелері:
Инновациялық технологиялар толығымен
қолданылмайды.
Ең маңызды бағыттардың бірі бұл когнитивті
қабілеттіліктерді емес керісінше, әлеуметтік
және эмоционалды дағдыларды қалыптастыру
болып табылады.
Жаңартылған білім мазмұнына көшу STEMоқыту арқылы жүзеге асырылуы керек.
Пәнаралық және жобалық әдістер оқушылардың
пәнді білуге және тануға қызығушылықтарын
арттырады;

3.

Біліктілікті арттыру жүйесі бойынша да жаңа талаптар қойылып отыр.
Міндетті түрде мұғалімдердің кәсіби дамуы сапалы жаңартылуы керек. Бұл
әрине, Қазақстанның біліктілікті арттыру жүйесінің педагогтарының аса
құзырлықтарын талап етеді;
Ауылдық елді- мекендерді курстармен қамту төмен деңгейлерде қалып
отыр. Осыған орай, курстарды өткізу жүйесі жаңа өңдеулер мен
енгізулерді талап етіп отыр;
Мектеп білімінің сапалы көрсеткіштерін бәсеңдетуші фактор ретінде,
тежеуші фактор мұғалім мамандығының статусының төменділігі болып
саналады. Қоғамда шығармашыл жастардың мұғалімнің имиджін
қалыптастырудың жаңартылған бағыттары қалыптаспаған онымен қоса,
мұғалімнің жұмысына жоғары материалды және рухани қызығушылық
қалыптаспаған.

4.

Бағдарламаның
мақсаты:
Экономиканы тұрақтандыру
мақсатында адами капиталды
дамыту үшін, білім мен ғылымда
бәсекелестікке қабілеттілікті
арттыру.

5.

Машина

6.

Инновацияны енгізудегі қиыншылықтар
• Шығармашылыққа кедергі. Бұрынғы қағидамен жұмыс
жасаған мұғалімдер еш нәрсені өзгерткісі келмейді,
оқығысы келмейді.
• Конформизм. Дамуға құлышыныс болмағандықтан,
өзгелердің арасынан өз орнын табуға қиналғандықтан,
өзгелерге күлкі болмауы үшін, өзге педагогикалық
шешімдерді қабылдаудан бас тартады.
• Тұлғалық
мазасыздық.
Өз-өзіне
сенімсіздік
болғандықтан, өз қабілеттеріне көңілі толмағандықтан,
өз ойын ашық жеткізе алмағандықтан, мұғалімдер
соңына
дейін кез-келген өзгерістерге қарсылық
білдіреді.
• Ойлаудың қаттылығы. Қатты педагогтар өз ойлары мен
шешімдерін соңғы деп және талқылау мен зерттеуге
жатпайды деп деп қабылдайды.

7.

Эмоционалды
интеллект
Эмоциялар өзі туралы ақпарат алып жүреді. Эмоциялар біздің санамызға
әсер етуп, шешім қабылдау үрдісіне қатысады. Эмоция бұл организмнің
болып жатқан жағдаяттарға туындаған реакциясы. Саловей мен Мейердің
пайымдауы бойынша эмоционалды интеллект 4 дағдының жиынтығы:
•Бағалаудың нақтылығы мен эмоцияның көрінісі. Бұл адамның іс әрекеті мен
бет-келбетінен анықтауға болатын процесс. Бір жағынан өзге адамдармен
қарым-қатынас жасағанда өз қажеттіліктеріңді көрсете алатын қабілет.
•Эмоцияны ойлау процесстерінде қолдану. Бұл эмоцияны қолдана отырып
тиімді ойлаудың түрі. Эмоцияны басқара отырып, адам өмірді басқа
жақтарымен қарай отырып, өз мәселелерін тиімді шешу жолдарын таба
алады.
•Эмоцияны түсіну. Бұл эмоцияның шығуын анықтай білу және эмоцияларды
классификациялау, сөз бен эмоцияның арасындағы байланысты білу, ауыр
ситуациялардағы сезімдерді анықтай білу және бір эмоциядан екінші
эмоцияға көшуді анықтау мен болашақта эмоцияны дамыта білу.
•Эмоцияларды басқару. Бұл қажет ситуацияларда оны тиімді пайдалануға
орай, өз және өзгенің эмоцияларын басқара білу.

8.

*

9.

Эмоцияболып
жатқан
жағдайларға
адамның
реакциясы, көңіл күйдің бояуы
мен әр - түрлі оқиғалардағы
адамның серпінісі.

10.

11.

•—

12.

Негізгі эмоциялар
(К.Изард теориясы)
Қуаныш
Таң қалу
Қайғыру
Ашулану
Жек көру
Су қаның көтермеу
Қорқыныш
Ұят
Қызығушылық – мазасыздану
Өз –өзін кінәлі сезіну

13.

Сезім – эмоцияның бір
түрі, эмоцияға қарағанда
басым
тұрақты
обьективті, психикалық
күй.

14.

Сезім түрлері
•Рухани –адамгершілік
•Эстетикалық
•Интеллектуалды

15.

Адамгершілік - азғындық
1. Жауапкершілік сезімі, махаббат,
гуманизм, достық, патриотизм,
көңіліңмен ортақтасу т.б.
2. Қызғаншақтық, эгоизм, қатыгездік
және т.б.

16.

Эстетикалық
•Қуаныш;
•Қайғы;
•Көңілсіз;
•Таң қалу;
•Қайғыру;
•Жек көру т.б

17.

Интеллектуалды
•қызығушылық ,
•әуесқойлық ,
• сенімділік ,
•Сенімсіздік т.б

18.

Кері байланыс
•Мен бүгін білдім..
•Маған қызықты болды...
•Маған қиын...
•Мен тапсырманы орындадым…
•Мен түсіндім...
• Мен енді жасай аламын...
•Мен сезіндім...
•Мен таптым...
•Мен көремін...
•Мені таңқалдырғаны...
•Мен ….. қаладым.

19. ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ МАЗМҰНЫНЫҢ МІНДЕТІ

1. Нені өткізу керек?
2. Балалар қалай оқиды?
3. Оқу реттілігін қалай үйлестіру керек?
4. Жетістікке жеткендігін қалай бағалау керек?

20.

21. ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ МАЗМҰНЫ БОЙЫНША ӘДІС -ТӘСІЛДЕР

Lesson study
Топтық жұмыс
Оқуды және оқытуды бағалау
Диалогтық оқыту
Оқудағы басқару және көшбасшылық
Коучинг және менторинг
Сыни тұрғыдан ойлау
Аction research (әрекет барысындағы зерттеу)

22. LESSON STUDY

Lesson-study сабақ беру әрекетін
дамытуға
бағыталан. Педагогтардың
LESSON
STUDY
біліктілігін көтере отырып, кейінгі нәтиже ретінде оқушылардың
жетістіктеріне қол жеткізу.
Lesson-study төрт этаптан тұрады:
Этап 1. сабақтың мақсаты дайындығы (мұғалімдермен
кеңес).
Этап 2. өткізу Lesson-study оқушылардың барлығын бақылау.
Этап 3. оқушылармен жетістіктерді талқылау.
Этап 4. Lesson-study жақсартуға орай, кезекті кездесулерді
ұйымдастыру.

23. ТОПТЫҚ ЖҰМЫС МАҚСАТТАРЫ МЕН ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ.

24. БАҒАЛАУ

• Бағалау
нені
білдіреді?
Бағалау не үшін
қажет?
Бағалау кімдерге
әсер етеді?

25. БАҒАЛАУ ДЕГЕНІМІЗ НЕ?

• Бағалау латын тілінен аударғанда «жақын отыру» дегенді
білдіреді. Бағалау кезінде біз оқушылармен бірге отырамыз.
Біз барлығын солармен және солар үшін жасаймыз.
Рәсімдерді оқушыларға тек қолданып қана қоймаймыз.
Грин, 1999
• Бағалау – бұл оқытуды дамыту мақсатында оқушылардың
дәлелдерін жинау үшін қолданатын формальды және
формальды емес үдерістер
Блэк және Уильям, 1998

26. КРИТЕРИАЛДЫ БАҒАЛАУДЫҢ НЕГІЗГІ ҚАҒИДАТТАРЫ (ПРИНЦИПТЕРІ)

• Оқыту мен бағалаудың өзара байланысы. Бағалау оқытудың
ажырамас бір бөлігі болып табылады, ол оқу бағдарламасындағы
мақсаттармен, күтілетін нәтижелермен тікелей байланысты.
• Шынайылық, анықтық және валидтілік. Бағалау дәл және сенімді
ақпаратты ұсынады. Қолданылатын критерийлердің, құралдардың оқу
мақсаттарына жетуге, күтілетін нәтижелерді бағалайтынына
сенімділігі болады.
• Ашықтық және қолжетімділік. Бағалау түсінікті, айқын
ақпараттарды ұсынады, сондай-ақ, барлық оқу үдерісіне
қатысушылардың қызығушылығын, жауапкершілігін арттырады.
• Үздіксіздік. Бағалау білім алушылардың оқу жетістігінің ілгерілеуін
дер кезінде және жүйелі қадағалап отыруға мүмкіндік беретін үздіксіз
үдеріс болып табылады.
• Дамыту бағыты. Бағалау білім алушылардың, мұғалімдердің,
мектептің, білім беру саласының даму бағытын анықтайды және
ынталандырады.

27. ПОРТФОЛИО

• Портфолио – бұл ….
Оқушы портфолиосы
• Жұпта талқылау
27

28.

29.

• Коучинг - (ағылш. coaching) сөзбесөз аудармасы – тәлім ету,
дайындау, жаттықтыру.
• Бұл – әріптестердің (коуч пен
әріптесі) құпия, белсенді және
жасампаз
өзара
әрекеттестік
үдерісі.

30.

САҒАН НЕ ҚАЖЕТ?
СЕН МАҚСАТЫҢА ҚАЛАЙ ЖЕТЕ
АЛАСЫҢ?
БҰЛ СЕН ҮШІН НЕГЕ МАҢЫЗДЫ?
СЕН МАҚСАТЫҢА ЖЕТКЕНІҢДІ ҚАЛАЙ
БІЛЕСІҢ?

31.

• Тәлімгерлік - (mentoring) ұзақ
уақытқа
созылатын,
тәлімгер
(тәжірибелі, озық педагог) мен тәлім
алушы (тәжірибесі аз педагог)
арасында сенімді, жеке тұлғаға
бағытталған қарым-қатынас құру
үдерісі.

32.

• Менторинг - тәлім алушының педагог
ретінде қалыптасуы мақсатында өзінің
білімін,
ойлауын,
тәжірибелік
ісамалдарының тиімділігін жетілдіруде
айтарлықтай
қарқын
алуына
көмектеседі.
• Тәлімгерлік ету барысында тәлімгер
өзінің
білімімен,
тәжірибесімен
бөліседі, ал тәлім алушы еңбек
жолында айтулы жетістіктерге жету
мақсатында өзінің кәсіби дағдыларын
дамытып,
проблемаларды
шешу

33.

• Тәлімгер» (ментор) ұғымы грек
мифологиясынан алынған: өзінің
аңыздағы саяхатына аттанар алдында
Одиссей кішкентай ұлы Телемахты ең
жақын досы – Ментордың бауырына
салып, асырауға қалдырады. Содан
бері Ментор атауы құнын жоғалтпай, ең
сенімді адам ретінде қабылданады, ол
өзара сенімділік жағдайында неғұрлым
тәжірибелі адам ретінде өзінің білімімен

34.

• 1 саты. Бірлесіп жоспарлау үшін
кездесу. Встреча для совместного
планирования
• 2 саты. Бақылау және мәліметтерді
жинау. Наблюдение и сбор данных
• 3 саты. Кері байланыс немесе бірігіп
рефлексия
жасау
үшін
кездесу.
Встреча
для
совместной
рефлексии/обратной связи
• 4 саты. Жаңадан әрекет жоспарын

35.

МЕНТОРИНГ
коучинг
ұзақ уақыт бойы жалғасуы мүмкін қарым-қатынас
жүйелі қарым-қатынас;
ұзақтығы алдын ала
белгіленеді;
тәлім алушы үшін қажеттігіне әдетте, құрылымдық
қарай
кездесу
ұйымдастыру сипатта болады;
арқылы бейресми сипатта өтуі
мүмкін;
кеңестер, ұсынымдар мен қолдау кездесулер алдын ала
ұзақ уақыт және көп аспектілік жоспарланады;
негізде көрсетіледі;
тәлімгер, әдетте, - тәжірибесі кездесулер
қысқа
көбірек білікті мұғалім, негізінен – мерзімді
(кейде

36.

МЕНТОРИНГ
тәлім
алушының
қызметкер ретінде және
тұлға ретінде өсуіне
басты
назар
аударылады;
кеңес алу мақсатын
тәлімгер
тарапынан
келісу және бағыттау
арқылы тәлім алушы
адам белгілейді;
тәлімгерлік
тәлім
алушылардың
кәсіби
коучинг
коучте біршама практикалық
тәжірибесінің болуы міндетті
емес;
коучинг білім алушыларда нақты
дағдыны
қалыптастыруға
бағытталған;
басты
назарда,
әдетте,
кәсіби/өндірістік проблемаларды

37.

Аction research (іс-әрекеттегі зерттеу)
Ғылым саласына «іс-әрекеттегі зерттеу» деген
санаттың енгізілуі әдетте Курт Левиннің (1946)
атымен
байланыстырылады
және
бұл
терминді пайдалана отырып еңбек шығарған
бірінші адам болса да, ол бұл идеямен
ертеректе 1913 жылы Вена қаласында
басылып шыққан жұмыс арқылы Германияда
танысты деген болжам бар (Altrichter H. &
Gstettner P.,1992). Шындығында, 1926 жылы
жарияланған Букингемнің «Оқытушыларға
арналған зерттеулер» атты кітабында бізге
таныс
іс-әрекеттегі
зерттеу
үдерісі

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

Жобалау – «proicere» деген латын сөзі. Бұл
сөз «жоспарлау, дайындау» сияқты мағынаны
немесе жоспардың жүзеге асырылуын
білдіреді. «Жоба» ұғымы педагогика
саласында ғана емес экономика, басқару,
зерттеу салаларында да кеңінен
қолданылатыны белгілі. Мысалы: құрылыс
жобасы, зерттеу жобасы, оқыту жобасы т.б.
Жоба әдісі оқушылардың бір проблеманы
шешуін талап етеді. Ал проблеманы шешу
үшін олар бір жағынан әр түрлі әдіс-тәсілдерді
қолданса, екінші жағынан әр түрлі пәндерден
алынған білімнің интеграциясын пайдалануы

46.

Жобалап оқыту технологиясы өткен
ғасырдың басында АҚШ-та дүниеге
келген. Оны проблемалар әдісі деп те
атаған, америка философы әрі
педагогы Дж. Дьюи, және оқушысы У.Х.
Килпатри ойлап тапты. Дж. Дьюи оқудың
белсенді формасын ұсынды. Бұл жерде
өмірден алынған проблема қажет, ол
бала үшін маңызды әрі таныс болуы
керек, оны шешу үшін өз білімін
пайдалана алатындай болу керек.

47.

Жоба жұмысы кезеңдері. Жұмыстың мазмұны.
Мұғалімнің тәрбиелік мақсатты шешудегі негізгі ісәрекеттері. Оқушылардың іс - әрекеттері.
1. Дайындық кезеңі Жоба тақырыбын анықтау.
2. Жоспарлау Топқа бөлу. Ақпарат жинау және
талдаудың жолдарын көрсету. Əрбір топ мүшесі
алдындағы жұмысын анықтау.
3. Зерттеу жұмысы. Ақапарат жинау, аралық нәтижені
талдау, зерттеудің негізгі құралдары: сұқбат, анкета
бақылау, алынған түрлі ақпаратты талдау,
шығармашлық, белсенділік, талаптылық қасиеттерін
бойында қалыптастырады.
4. Нәтижені талқылау. Ақпаратты талдау , шешім
шығару, тұсау кесердің қандай түрде өтетінін
жоспарлау. Проблемаларды сұрақтарды анықтап, оны
бірге шешуге дайындалады.
5. Жұмыстың тұсау-кесері . Тыңдайды, проблемалық
сұрақтарды қоя отырып, оқушыны сөйлетуге мүмкіндік
жасайды. Алынған нәтиже туралы есеп береді.
6. Бағалау және жоспарлау. Шығармашылық жұмысты

48.

49.

• Коучинг - (ағылш. coaching) сөзбесөз аудармасы – тәлім ету,
дайындау, жаттықтыру.
• Бұл – әріптестердің (коуч пен
әріптесі) құпия, белсенді және
жасампаз
өзара
әрекеттестік
үдерісі.

50.

САҒАН НЕ ҚАЖЕТ?
СЕН МАҚСАТЫҢА ҚАЛАЙ ЖЕТЕ
АЛАСЫҢ?
БҰЛ СЕН ҮШІН НЕГЕ МАҢЫЗДЫ?
СЕН МАҚСАТЫҢА ЖЕТКЕНІҢДІ ҚАЛАЙ
БІЛЕСІҢ?

51.

• Тәлімгерлік - (mentoring) ұзақ
уақытқа
созылатын,
тәлімгер
(тәжірибелі, озық педагог) мен тәлім
алушы (тәжірибесі аз педагог)
арасында сенімді, жеке тұлғаға
бағытталған қарым-қатынас құру
үдерісі.

52.

• Менторинг - тәлім алушының педагог
ретінде қалыптасуы мақсатында өзінің
білімін,
ойлауын,
тәжірибелік
ісамалдарының тиімділігін жетілдіруде
айтарлықтай
қарқын
алуына
көмектеседі.
• Тәлімгерлік ету барысында тәлімгер
өзінің
білімімен,
тәжірибесімен
бөліседі, ал тәлім алушы еңбек
жолында айтулы жетістіктерге жету
мақсатында өзінің кәсіби дағдыларын

53.

• Тәлімгер» (ментор) ұғымы грек
мифологиясынан алынған: өзінің
аңыздағы саяхатына аттанар алдында
Одиссей кішкентай ұлы Телемахты ең
жақын досы – Ментордың бауырына
салып, асырауға қалдырады. Содан
бері Ментор атауы құнын жоғалтпай, ең
сенімді адам ретінде қабылданады, ол
өзара сенімділік жағдайында неғұрлым
тәжірибелі адам ретінде өзінің білімімен

54.

• 1 саты. Бірлесіп жоспарлау үшін
кездесу. Встреча для совместного
планирования
• 2 саты. Бақылау және мәліметтерді
жинау. Наблюдение и сбор данных
• 3 саты. Кері байланыс немесе бірігіп
рефлексия
жасау
үшін
кездесу.
Встреча
для
совместной
рефлексии/обратной связи
• 4 саты. Жаңадан әрекет жоспарын

55.

МЕНТОРИНГ
коучинг
ұзақ уақыт бойы жалғасуы мүмкін қарым-қатынас
жүйелі қарым-қатынас;
ұзақтығы алдын ала
белгіленеді;
тәлім алушы үшін қажеттігіне әдетте, құрылымдық
қарай
кездесу
ұйымдастыру сипатта болады;
арқылы бейресми сипатта өтуі
мүмкін;
кеңестер, ұсынымдар мен қолдау кездесулер алдын ала
ұзақ уақыт және көп аспектілік жоспарланады;
негізде көрсетіледі;
тәлімгер, әдетте, - тәжірибесі кездесулер
қысқа
көбірек білікті мұғалім, негізінен – мерзімді
(кейде

56.

МЕНТОРИНГ
тәлім
алушының
қызметкер ретінде және
тұлға ретінде өсуіне
басты
назар
аударылады;
кеңес алу мақсатын
тәлімгер
тарапынан
келісу және бағыттау
арқылы тәлім алушы
адам белгілейді;
тәлімгерлік
тәлім
алушылардың
кәсіби
коучинг
коучте біршама практикалық
тәжірибесінің болуы міндетті
емес;
коучинг білім алушыларда нақты
дағдыны
қалыптастыруға
бағытталған;
басты
назарда,
әдетте,
кәсіби/өндірістік проблемаларды

57.

Аction research (іс-әрекеттегі зерттеу)
Ғылым саласына «іс-әрекеттегі зерттеу» деген
санаттың енгізілуі әдетте Курт Левиннің (1946)
атымен
байланыстырылады
және
бұл
терминді пайдалана отырып еңбек шығарған
бірінші адам болса да, ол бұл идеямен
ертеректе 1913 жылы Вена қаласында
басылып шыққан жұмыс арқылы Германияда
танысты деген болжам бар (Altrichter H. &
Gstettner P.,1992). Шындығында, 1926 жылы
жарияланған Букингемнің «Оқытушыларға
арналған зерттеулер» атты кітабында бізге
таныс
іс-әрекеттегі
зерттеу
үдерісі
қолданылады.

58.

59.

60.

61.

62.

63.

64.

65.

Жобалау – «proicere» деген латын сөзі. Бұл сөз
«жоспарлау, дайындау» сияқты мағынаны немесе
жоспардың жүзеге асырылуын білдіреді. «Жоба»
ұғымы педагогика саласында ғана емес экономика,
басқару, зерттеу салаларында да кеңінен
қолданылатыны белгілі. Мысалы: құрылыс жобасы,
зерттеу жобасы, оқыту жобасы т.б.
Жоба әдісі оқушылардың бір проблеманы шешуін
талап етеді. Ал проблеманы шешу үшін олар бір
жағынан әр түрлі әдіс-тәсілдерді қолданса, екінші
жағынан әр түрлі пәндерден алынған білімнің
интеграциясын пайдалануы керек. Демек, жоба әдісі
оқушылардың білімділік ситуацияға түсіп, өз
проблемаларын іздеп, тауып, шешуі, өзіндік
жұмыстарын, іс-әрекетін ұйымдастыруы.

66.

Жобалап оқыту технологиясы өткен ғасырдың басында
АҚШ-та дүниеге келген. Оны проблемалар әдісі деп те
атаған, америка философы әрі педагогы Дж. Дьюи,
және оқушысы У.Х. Килпатри ойлап тапты. Дж. Дьюи
оқудың белсенді формасын ұсынды. Бұл жерде
өмірден алынған проблема қажет, ол бала үшін
маңызды әрі таныс болуы керек, оны шешу үшін өз
білімін пайдалана алатындай болу керек.

67.

Жоба жұмысы кезеңдері. Жұмыстың мазмұны.
Мұғалімнің тәрбиелік мақсатты шешудегі негізгі ісәрекеттері. Оқушылардың іс - әрекеттері.
1. Дайындық кезеңі Жоба тақырыбын анықтау.
2. Жоспарлау Топқа бөлу. Ақпарат жинау және талдаудың
жолдарын көрсету. Əрбір топ мүшесі алдындағы жұмысын
анықтау.
3. Зерттеу жұмысы. Ақапарат жинау, аралық нәтижені талдау,
зерттеудің негізгі құралдары: сұқбат, анкета бақылау, алынған
түрлі ақпаратты талдау, шығармашлық, белсенділік, талаптылық
қасиеттерін бойында қалыптастырады.
4. Нәтижені талқылау. Ақпаратты талдау , шешім шығару, тұсау
кесердің қандай түрде өтетінін жоспарлау. Проблемаларды
сұрақтарды анықтап, оны бірге шешуге дайындалады.
5. Жұмыстың тұсау-кесері . Тыңдайды, проблемалық сұрақтарды
қоя отырып, оқушыны сөйлетуге мүмкіндік жасайды. Алынған
нәтиже туралы есеп береді.
6. Бағалау және жоспарлау. Шығармашылық жұмысты бағалайды,
еңбек иелерін алдыңғы үлкен мақсаттарға жетелейді. Ұжымды
талқылай отырып бір-біріне, өздеріне баға береді, алдағы жұмыс
құрайды.