qarTlis samefo I-II ss-Si

1.

6. qarTlis samefo I-II ss-Si
ax.w. I-II ss-Si qarTlis samefo mniSvnelovnad
gaZlierda
amave periodSi dasustda somxeTis saxelmwifo
da gaZlierda parTia, arSakidebis dinastiiT
saTaveSi.
somxeTis taxtisaTvis erTmaneTs SeebrZolnen
iberebi da parTielebi.
iberebs zurgs romi umagrebda

2.

parTiis imperia ax. w. I s.

3.

somxeTSi gamefda qarTlis mefe miTridate Iis Ze da farsman I-is Zma miTridate
miTridate
farsman I
radamisti
miTridate
miTridate

4.

qarTlma somxeTi ver SeinarCuna
da 63 w. romsa da parTias Soris
dadebuli zaviT maT ormagi
damokidebulebis qveS gadavida.
II s.-is II nax.-Si qarTlSi mefobda
farsman II `qveli~.
romis imperatori
adriane
128 w. romis imperatorma
adrianem farsmani TavisTan
miiwvia, razec qarTlis mefem uari
SeuTvala. aman maT Soris
urTierToba daZaba.

5.

momdevno imperatoris
antonine piusis dros
urTierToba qarTlsa da
roms Soris gaumjobesda.
farsmani parTielebis mier
mosyidulma mzareulma
mowamla.
romis imperatori
antonine piusi
farsmanis adgili
xsefarnugma daikava.

6.

berZnuli varianti:
«serafiti, asuli pitiaxS javax mcirisa, meuRle
publikios agripa pitiaxSis Zis iodmanganisa –
qarTvelTa mefis didi qsefarnugis mraval
gamarjvebaTa mompovebeli ezosmoZRvrisa,
gardaicvala jer kidev axalgazrda, ocdaerTi
wlisa, mqonebeli Seudarebeli silamazisa.»
armazis bilingva,
napovnia 1940 w.
gaSifra g. wereTelma
arameuli varianti:
«me var serafiti, asuli zevaxisa, mcirisa
pitiaxSisa
farsman
mefisa,
meuRle
iodmanganisa – Zlevamosilisa da mravali
gamarjvebis mompovebeli ezosmoZRvrisa
qsefarnug mefisa, Zisa agripa ezosmoZRvrisa
farsman mefisa. vaeba vaebisa. is vinc iyo
axalgazrda da imdenad keTili da mSvenieri
iyo, rom aravin iyo misi msgavsi silamaziT da
gardaicvala 21 wlisa.»

7.

armazis bilingvis aRmoCenam da gaSifvram naTeli
mohfina pirveli saukuneebis saqarTvelos politikis da kulturis
istoriis bevr sakiTxs. warweraSi moxseniebuli arian II
saukunis iberiis (qarTlis) saxelmwifos meTaurni da
Tanamdebobis pirebi.
armazis bilingvis meSveobiT dadasturda, rom pirvel
saukuneebSi qarTlis saxelmwifos saTaveSi edga mefe,
romelic iberiis mefis tituls atarebda. qarTlis samefo karze
iyo institutebi pitiaxSebisa (didi da mcire pitiaxSebisa),
ezosmoZRvrisa
(epitropisa)
da
sxva
oficialuri
dokumentebisaTvis, berZnulTan erTad an uimisod,
ixmareboda arameuli damwerloba.

8.

7. romis batonoba dasavleT saqarTveloSi. aniketis
ajanyeba
romaelTa mier dapyrobili kolxeTi mcire xans calke
administraciuli erTeuli iyo, xolo Semdeg, ax.w. I s-Si igi
romaelTa vasals pontos daeqvemdebara. ax.w. 68 w. romis
imperatorma neronma pontos samefo gaauqma da SeierTa.
kolxeTi pontosTan erTad romis provinciad gamocxadda.
kolxeTis mosaxleoba ajanyda. maT
saTaveSi Caudga pontos samefo
flotis ufrosi aniketi.
ajanyeba damarcxda.
moneta neronis
gamosaxulebiT
das. saqarTveloSi oTxi samTavro
Camoyalibda: lazebis, afSilebis,
abazgebisa da sanigebis.

9.

8. qarTuli warmarTuli
panTeoni
adreklasobriv saqarTveloSi
gavrcelebuli iyo warmarTuli
sarwmunoeba.
qarTlis samefos uzenaesi
RvTaeba iyo armazi-mTvaris
RvTaeba. misi wminda cxoveli
iyo xari.
armazis gverdiT idga ori sxva kerpic – gac da
gaimi.

10.

9. saqarTvelos uZvelesi qalaqebi
aRm. saqarTvelo – mcxeTa, urbnisi, ufliscixe
(kldeSi nakveTi qalaqi), kaspi, oZrxe (dR.
abasTumanTan);
das. saqarTvelo – kutaia (quTaisi), vani,
dablagomi, cixe-goji (berZn. arqeopolisi).

11.

ufliscixe

12.

10. feodaluri urTierTobis ganviTareba
saqarTveloSi
feodalurma urTierTobam fexi moikida ax.w. IV
saukunidan.
feodaluri sazogadoebis gabatonebuli klasia msxvili
da saSualo miwaTmflobelebi (aznaurebi), romlebic
eqspluatacias uweven yma-glexebs.
adrefeodalur xanaSi molaSqreoba privilegia iyo da
mxedrebi da molaSqreebi aznaurebisagan
Sedgebodnen.

13.

nawili II
saqarTvelo qristianobis miRebidan
qveynis gaerTianebamde

14.

1. qristianoba da saqarTveloSi misi saxelmwifo
religiad gamocxadeba
III s.-dan qarTlis samefos sagareo-politikuri
mdgomareoba mkveTrad gauaresda.
III s-Si parTiis samefos nangrevebze agresiuli
sasanianTa iranis saxelmwifo Camoyalibda.
irani daupirispirda romis imperias.
298 w. nisibinis zaviT iranma scno romis upiratesoba
somxeTsa da iberiaze, ramac xeli Seuwyo aq
qristianobis gavrcelebas.

15.

sasanianTa irani

16.

313 w. qristianoba legalur religiad
gamocxadda romis imperiaSi.
325 w. gaimarTa nikeis I saeklesio
kreba (dRev. izniki, TurqeTi),
romelsac TviT konstantine I-ma
moiwvia.
konstantine I
krebis mowvevis mizezi iyo
aleqsandriis patriarq
aleqsandresa da eretikosi ariusis
davis gadawyveta.

17.

ariusma uaryo qrisTes RvTaebrivi buneba da uaryo samebis
erTianob. aleqsandriis patriarqiSeecada mis
gadarwmunebas, magram uSedegod. man ariozi gankveTa
eklesiidan. am ganxeTqilebis aRkveTa gaxda pirveli msoflio
saeklesio krebis erT-erTi mTavari problema.
nikeis saeklesio krebam gansazRvra da daadgina qristianobis
ZiriTadi doqtrinebi. krebaSi monawileobda 318 episkoposi
imperiis mTeli teritoriidan, maT Soris biWvinTidan, bosforis
samefodan, somxeTidan, sparseTidan.
krebam miiRo Svidi punqtisgan Semdgari sarwmnoebis
simbolo – mrwamsi, aseve daadgina aRdgomis aRniSvnis
wesi. pirveli kvira savse mTvaridan gazafxulis buniobis
Semdeg. SemoiRes 20kanoni eklesiis mowyobisa da wesrigis
Sesaxeb

18.

nikeas I saeklesio kreba

19.

konstantine I
aia sofias mozaika
stambuli (Zveli
konstantinopoli)

20.

qarTlSi qristianoba gamocxadda 337 w. qarTuli
marTlmadidebluri eklesiis azriT, 326 w.)
qarTlSi qristianoba gaavcela kabadokielma qalma ninom,
mefe mirianis mefobis dros.
qarTlis gaqristianebis ambavi moTxrobilia Zvel qarTul
saistorio mwerlobaSi (`moqcevai qarTlisai~, leonti
mrovelis `mefeTa cxovreba~).
qristianobis gavrcelebas sastiki winaaRmdegoba gauwia
mTis mosaxleobam.
das. saqarTveloSi qristianoba ufro adre gavcelda. biWvinTis
episkoposi stratofile 325 w. nikeis saeklesio krebas
eswreboda.

21.

2. qarTli da sasaniduri irani
353 w. iranelebi SeiWrnen somxeTSi da Tavisi
gavlena daamyares.
358 w. isini qarTlSic SemoiWrnen da qarTlis mefe
saurmagi Camoagdes da mefed misi naTesavi,
iranuli orientaciis varaz-bakuri dasves.
maT qarTli mTlianad daimorCiles
qarTlis mefis moqmedebas da xarkis akrefis saqmes
iraneli moxele – pitiaxSi ganagebda.

22.

3. egrisi da bizantiis imperia
330 w. romis imperiis dedaqalaqi Seicvala. is gaxda
bosforze mdebare qalaqi bizantioni.
imperator konstantines sapativsacemod qalaqs
konstantinopoli (dR. stambuli) ewoda.
395 w. imperia orad gaiyo da mis aRmosavleT nawils
bizantiis imperia ewoda.
imperia cdilobda mtkiced moekidebina fexi dasavleT
saqarTvelos teritoriaze

23.

bizantiis imperia IV s.

24.

I-II s-Si das. saqarTveloSi dawinaurda lazebis
samTavro, romelsac bizantielebi lazikas, xolo
qarTvelebi egriss eZaxdnen. misi centri kvlav
cixe-goji iyo.
maT bizantielebs das. saqarTveloSi fexis
mokidebis saSualeba ar misces.

25.

4. mefe vaxtang gorgasali. misi saxelmwifo-saeklesio
politika
vaxtang gorgasali qarTlSi mefobda V s-is II nax.-Si
qarTlis sagareo mdgomareoba
Zalian rTulia, iranelebma mefoba
gaauqmes somxeTsa da
albaneTSi, CrdiloeTis
sazRvrebTan gaaqtiurdnen osebi
da hunebi.
didi aznaurebis nawili mefes ar
emorCileboda. am viTarebas
aRwers `SuSanikis wamebac~
vaxtang gorgasali,
mcxeTis sveticxovlis
taZris freska
25

26.

vaxtang gorgaslis brZola centralizaciisa da
damoukideblobisaTvis 60-iani wlebidan daiwyo.
man gaatara saeklesio reforma, mTavarepiskoposi
miqaeli gaaZeva, bizantiis nebarTviT qarTul eklesias
avtokefalia dauwesa da kaTalikosioba SemoiRo.
daamarcxa alan-osebi da daikava kavkasionis
mTavari gadmosasvleli – dariali
482 w. moakvlevina varsqen pitiaxSi da daiwyo
ajanyeba.
26

27.

vaxtangi mosyidulma monam gasca. igi daWres 502
w. brZolis dros, gardaicvala ujarmis cixeSi da
dakrZalulia mcxeTis sveticxovelSi.
metsaxeli `gorgasali~ sparsulad mgelTavas niSnavs.
mis Semdgom saqarTvelos saxelmwifo droSas
`gorgasliani~ ewodeba
vaxtangma aRaSena qalaqebi: ujarma (ivris xeoba),
Weremi, xornabuji (hereTi), artanuji (klarjeTi), da
bolos Tbilisi, sadac dedaqalaqi misma Zem daCim
gadmoitana.
27

28.

ujarmis naqalaqari, zeda cixe, V s.
28

29.

artanuji (klarjeTi)
29

30.

iberia V saukuneSi

31.

5. mefobis gauqmeba qarTlSi. iranelTa batonoba
428 w. iranelebma mefoba gaauqmes somxeTSi. 510 w. ki
sabolood albaneTSi. maT gadawyvites iberebi ZaliT
moeqciaT mazdeanur wessze.
am Zalismieri sarwmunoebrivi politikis gamo qarTlis mefe
gurgeni aujanyda iranelebs, magram damarcxda da
iZulebuli gaxda egrisSi gadasuliyo.
532 w. zaviT bizantiam scno iranis upiratesoba qarTlze. aq
mefoba gauqmda.
qarTli, somxeTi, albaneTi da adarbadagani Sahrebis saxiT
Sevida kavkasiis kustakSi. Sahrebs marzpani, xolo
kustakebs spaspeti marTavda.
31