Polityczne, gospodarcze i socjalne prawa uchodżićow

1. Polityczne, gospodarcze i socjalne prawa uchodżićow

2.

Katalog praw socjalnych dla uchodźców oraz osób posiadających ochronę
uzupełniającą :
prawo do tzw. pomocy integracyjnej, która ma na celu wspieranie procesu jego integracji ze społeczeństwem
polskim. Podstawa prawna: Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium
Rzeczpospolitej Polskiej (Dz. U. z 2006r. Nr 234, poz. 1695, z późn. zm.) oraz Rozporządzenie Ministra Pracy
i Polityki Społecznej z dnia 9 marca 2009 r. w sprawie udzielania pomocy cudzoziemcom, którzy uzyskali w
Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą (Dz. U. Nr 45, poz. 366);
prawo do podejmowania pracy najemnej na takich samych zasadach, jak obywatele polscy (bez konieczności
uzyskiwania zezwolenia właściwego wojewody). Podstawa prawna: Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.);
cudzoziemiec realizujący indywidualny program integracji może uczestniczyć w programie realizowanym w centrum
integracji społecznej. Podstawa prawna: Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. z 2003 r.
Nr 122, poz. 1143, z późn. zm.);
prawo do świadczeń z pomocy społecznej przysługujące na takich samych zasadach, jak obywatelom polskim (po
zakończeniu tzw. indywidualnego programu integracji). Podstawa prawna: Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy
społecznej (Dz. U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728, z późn. zm.);

3.

prawo do korzystania z bezpłatnej opieki medycznej na takich samych zasadach, jak
obywatele polscy. Podstawa prawna: Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn.
zm.);
po zakończeniu indywidualnego programu integracji prawo do ubiegania się o zasiłek rodzinny na
takich samych zasadach, jak obywatele polscy. Podstawa prawna: Ustawa z dnia 28 listopada 2003
r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992, z późn. zm.);
cudzoziemiec posiadający status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, który nie ukończył 18 roku
życia musi realizować obowiązek szkolny poprzez uczęszczanie do szkoły podstawowej i
gimnazjalnej. Edukacja na ww. poziomach w państwowych szkołach jest bezpłatna. Podstawa
prawna: Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z
późn. zm.);
prawo do bezpłatnej nauki w państwowych szkołach wyższych, na zasadach obowiązujących
obywateli polskich. Podstawa prawna: Ustawa z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym
(Dz.U. 1990 r. Nr 65, poz. 385, z późn. zm.);
prawo do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium RP na takich
samych zasadach, jak obywatele polscy. Podstawa prawna: Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o
swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095, z późn. zm.);
prawo do otrzymania tzw. numeru ewidencyjnego PESEL, potrzebnego w praktyce do załatwienia
wielu formalności. Podstawa prawna: Ustawa z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i
dowodach osobistych ( Dz. U. z 2001 r., nr 87, poz. 960 z późn. zm.).

4.

Status uchodźcy w Polsce nadaje się cudzoziemcowi, który na skutek uzasadnionej obawy
przed prześladowaniem w kraju pochodzenia z powodu swojej rasy, religii, narodowości,
przynależności do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych nie
może lub nie chce korzystać z ochrony tego kraju. Kryteria te zostały przyjęte na
podstawie Konwencji Genewskiej dot. statusu uchodźców i Protokołu Nowojorskiego,
które Polska ratyfikowała w 1991 roku

5.

Złożenie wniosku
W Polsce jest kilka sposobów na złożenie wniosku o nadanie statusu
uchodźcy:
Podczas wjazdu do Polski - na przejściu granicznym lub przy odprawie na
lotnisku
Na terytorium Polski - wniosek składa się za pośrednictwem
funkcjonariuszy Nadwiślańskiego Oddziału Straży Granicznej w
Warszawie przy ul. Taborowej 33 (budynek UdSC).
W Strzeżonym Ośrodku dla Cudzoziemców (tylko jeśli cudzoziemiec jest
tutaj osadzony) –wniosek składa się w Strzeżonym Ośrodku za
pośrednictwem komendanta oddziału Straży Granicznej, który
obejmuje terytorialnym zasięgiem działania siedzibę Strzeżonego
Ośrodka lub Aresztu w Celu Wydalenia, w którym przebywa cudzoziemiec

6. Prawa człowieka a uchodźcy W kontekście tematyki uchodźczej najbardziej istotny jest Art. 13 wyżej wspomnianej Powszechnej

Deklaracji Praw Człowieka, który
mówi o tym, że każdy człowiek ma prawo do swobodnego
poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania w granicach każdego
państwa. Każdy człowiek ma także prawo opuścić jakikolwiek kraj,
włączając w to swój własny, i powrócić do swego kraju.

7.

Inny ważny aspekt tejże Deklaracji to podkreślenie, że przynależność do określonej
grupy społecznej nie może stać się powodem dyskryminacji. Uzasadniona obawa
przed prześladowaniami ze względu między innymi na przekonania polityczne jest
podstawą do opuszczenia kraju i ubiegania się o status uchodźcy. Innym przykładem,
dość często spotykanym, jest dyskryminacja ze względu na płeć. Prawo zwyczajowe
niektórych państw nie przyznaje kobietom jakich samych praw jak mężczyznom,
stojąc tym samym w konflikcie z międzynarodowymi ustaleniami.

8.

Kobiety są narażone głównie na przemoc seksualną oraz na prześladowane z powodu ich sprzeciwu
wobec praktyk wynikających z lokalnych wierzeń (na przykład wobec rytualnego okaleczania narządów
płciowych). Takie sytuacje także stały się podstawą do ubiegania o status uchodźcy.
Zdaniem badaczy to właśnie dokument z 1948 roku był przełomowy, jeśli chodzi o zmianę całego
schematu wsparcia międzynarodowego udzielanego uchodźcom. W 1950 roku wprowadzono też
instytucję Wysokiego Komisarza ONZ ds. Uchodźców, którego zadaniem stało się zapewnienie
uchodźcom międzynarodowej ochrony i pomocy.

9. Kolejnym ważnym dokumentem była podpisana w 1951 roku w Genewie Konwencja dotycząca Statusu Uchodźców, która stwierdza między

innymi, że żaden
człowiek nie może "być wydalony czy
zawrócony poza granice terytoriów, na
których jego życie lub wolność byłyby
zagrożone" (UNHCR, 2008, s. 15).
Uzupełnienia do wcześniejszych
dokumentów wniósł "Protokół z dnia 31
stycznia 1967 roku dotyczący Statusu
Uchodźcy", zwany też Protokołem
Nowojorskim. Akt ten uwzględnił
wcześniejsze, chronologiczne i geograficzne
ograniczenia zawarte w Konwencji
Genewskiej i tym samym objął swym
zasięgiem wszystkich obywateli świata.

10. tej sytuacji.

Między teorią a praktyką
Niestety, stworzony system w
praktyce napotyka na niemałe
trudności. Przestrzeganie prawa
czasem niezgodne jest
interesami lub prawem
zwyczajowym poszczególnych
państw. Niejednokrotnie
zdarzało się, że nawet te kraje,
które same podpisały
wymienione dokumenty, nie
stosowały się do zasad w nich
zawartych. Historycy najczęściej
wymieniają jako przykład
państwa Europy Wschodniej
przed upadkiem Związku
Radzieckiego. Nawet naciski ze
strony społeczności
międzynarodowej nie były w
stanie zmienić
tej sytuacji.

11.

Badacze zajmujący się tematyką uchodźczą twierdzą, że niektórzy politycy żywią obawy o to, że
wprowadzenie międzynarodowych przepisów jest zagrożeniem dla suwerenności i ustroju państwa.
Stosując bowiem przepisy dotyczące uchodźców, państwo nie ma już całkowitej kontroli nad kwestią
przekraczania jego granic. Z kolei w niektórych krajach arabskich, często nie uznaje się prawa opuszczania
kraju przez kobiety. Tam przyjęcie międzynarodowych standardów godzi w wieloletnie tradycje.

12.

Dużym problemem jest niewystarczająca pomoc udzielana uchodźcom już po przyjęciu na teren kraju
przyjmującego, która wynika czasem z braku przygotowania, czasem ze złej sytuacji ekonomicznej.
Oprócz interwencji międzynarodowej społeczności na łamanie praw człowieka, dochodzi także do działań
oddolnych – protestów grup i organizacji działających na terenie danego państwa. To one często tworzą
lobby, nierzadko skutecznie wpływające na rządzących. Takim przykładem jest organizacja ChilOut,
aktywnie walcząca o prawa dzieci, która zmusiła australijski rząd do zmiany polityki imigracyjnej.

13. Zdefiniowanie i unormowanie skutecznej polityki w zakresie problemów uchodźczych to proces długi i powolny. Międzynarodowe

prawo to tylko
jeden z jego aspektów. Wysiłki władz, organizacji pożytku publicznego, a
także rozwój świadomości społecznej – to wszystko ważne kroki w
budowie bezpiecznego i wolnego świata.

14.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ