Üýtgeýänler Berlenleriň görnüşleri San görnüşli berlenler

1.

TÜRKMENISTANYŇ BILIM MINISTRLIGI
TÜRKMENISTANYŇ MILLI BILIM INSTITUTY
Türkmenistanyň orta mekdepleriniň VII synplary
üçin interaktiw-multimedia elektron gollanmasy
AŞGABAT 2014

2. Üýtgeýänler Berlenleriň görnüşleri San görnüşli berlenler

3.

Kompýuteriň işläp taýýarlaýan aralyk ýa-da
gutarnykly netijeler hökmünde alnan
informasiýalaryna berlenler diýilýär.
Programmalaşdyrmakda
berlenleri
ululyklar diýip atlandyrmak kabul
edilendir. Programmanyň ýerine ýetiriliş
prosesinde bahasyny üýtgedýän ululyklara
üýtgeýänler,
bahasyny
üýtgetmeýän
ululyklara
bolsa
konstantalar
(hemişelikler) diýilýär.

4.

Üýtgeýäniň (indentifikatoryň) ady hökman
latyn harpy ýa-da aşagyny çyzmak ( _ ) belgisi
bilen başlanmaly, soňra aralarynda boşluk
goýulmadyk ýene-de latyn harplary, sifrler,
aşagyny çyzmak belgisi gelip biler.
Üýtgeýäniň ady programmanyň ady bilen
gabat gelmeli däldir.

5.

Üýtgeýäniň görnüşi üýtgeýänlerde:
• saklanýan berlenleriň görnüşini;
• bu berlenler bilen ýerine ýetirip bolýan
amallaryň toplumyny;
• olaryň
mümkin
bolan
bahalarynyň
köplügini kesgitleýär.

6.

Pascal
programmalaşdyrma
dilinde
üýtgeýänleriň birnäçe görnüşleri bar, ýöne
biz san berlenleriň esasy iki görnüşini
öwreneris:
•Integer
bitin
görnüş
(-2147483648-den
+2147483647 aralykdaky bitin sanlar; kompýuteriň
ýadynda 4 baýt ýer tutýar);
•Real hakyky görnüş (16-a çenli onluk sifrleri öz
içine alýan drob sanlar; kompýuteriň ýadynda 8
baýt ýer tutýar).

7.

Pascal
ABC-de
aşakdaky
ýaly
görnüşleri bardyr:
•byte (baýt);
•char (simwol);
•boolean (logiki);
•complex (kompleks);
•string (setir).
ýene-de
berlenleriň

8.

Programmada ulanylýan üýtgeýänler beýanlar
bölüminde görkezilýär. Ol programmanyň
sözbaşysyndan soň gelýär. Üýtgeýäni beýan
etmek – bu Var hyzmatçy sözünden soň
üýtgeýäniň adyny we görnüşini beýan etmekdir.
Meselem:
Var a : integer ;
Var a , b : real;

9.

GÖNÜKMELER
“Meniň Watanym – Eziz Türkmenistan”
ýazgyny ekrana çapa çykarýan programma
düzmeli

10.

Interaktiw-multimedia elektron
gollanmany taýýarlanlar:
Saryýew Döwran
Ataýew Kakageldi
Garýagdyýew Orazberdi