Ортопедиялық стоматологиядағы тексерудің қосымша әдістері

1.

Қарағанды мемлекеттік медицина университеті.
Стоматологиялық терапия және ортопедия кафедрасы
Тақырыбы:
Ортопедиялық
стоматологиядағы
тексерудің қосымша
әдістері
Орындаған: Қуантаев Қ
Қабылдаған: Аубакиров С.Е
стом 4-002

2. Жоспар

І.Кіріспе
ІІ.Негізгі бөлім
Қосымша тексеру әдістері
Қосымша тексеру аспаптары
ІІІ.Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

3. Кіріспе

Ортодонтия клиникасында балалар ауруларын анықтау
ушін көптеген функциональды зерттеу әдістері
қолданылып келе жатыр. Мундай әдістер төменгі жақтың
қозғалғыштығын, булшықеттерінің электрлік
белсенділігін, тіндердегі қан айналымын т.б зерттеуде
өзінің көмегін тигізеді.

4. ОРтопедиялқ стоматологиядағы қосымша әдістер

Жақ бет аймағының, самай төменгі жақ буынының,
пародонттың функционалдық жағдайы тіс
қатарының, тістемнің ақауларына және зиянды
әдеттерге байланысты болады. Бет жақ
аймағындағы миогенді бұзылыстар тістем ақауына
әкелуі мүмкін. Тіс жақ жүйесінің ақауларын
нақтамалау үшін бет жақ аймағындағы бұлшық
еттерді, самай төменгі жақ буынын, пародонтты
зерртеудің бірнеше функционалдық әдісі бар.

5.

Рентгенологиялық зерттеу әдістері.
Рентгенография дертке шалдыққан, кінәраты бар тістердің
іріңдеген тұстарын анық көрсетеді, әр түрлі қатерлі
ісіктердің, жарақаттардың, бет маңындағы бөгде
денелердің табиғатын тануға мүмкіндік береді.
Рентгенографияның көмегімен жоғарғы және төменгі
жақтардағы периодонтитті, остиомиелитті, сүйек тінінің
бүлінуін, пародонтоздың әр түрлі даму сатыларын көруге
болады. Сонымен қатар, рентгенографияның көмегімен
пародонтоз ауруының шамасы, тіс зақымдануының түрі мен
сипаты, тіс сүйектерінің қалтасы анықталып, ортопедиялық
және хирургиялық емдеу шаралары белгіленеді

6.

Томография жақ сүйегінің әр түрлі
кінәраттарын зерттеуде өте бағалы.
Томограммаларды тістердің асты-үстінен,
жан-жағынан, алды-артынан түсіруге болды.
Суреттерді 0,5 – 1 см «адым» арқылы қабатқабат етіп жасайды. Буындардың қабатын
зрттеуді сагиттальдық проекциядан бастаған
жөн.

7.

8. Пантомография

Ол объектпен рентген түтігінің бір мезгілдегі
қозғалысын түсіруге негізделген. Суретке
түсірлген дене өз осьінде вертикаль бағытта
айналады, ал рентген қабаты дөңгелене
қозғалады. Осы кезде дененің рентген
қабығымен бірдей жылдамдықта қозғалған
жерлері ғана түсіріледі. Бұл қабаттар анық
көрсетіледі, қалған жерлері бұлдырланады.
Пантомография шықшыт буындарының
дерттерін тануда және тіс пен жақты кеңінен
түсіруге қолданады

9.

Панография панорамалық үлкейту
әдісі аз және қысқа ғана
сәулелендіру арқылы тіс пен
жақтың кеңінен түсірілген рентген
суретін жасауға мүмкіндік береді.
Осы орайда ауыз қуысында
енгізілетін сәуленің диаметрі
0,1мм болады. Арнаулы кассетаға
салынған рентген қабығын сырқат
адам ауырған жеріне өзі басып
тұрады. Осы әдс арқылы барлық20
тістердің анық және екі есе
ұлғайтылған суреттемесі алынады.
Әрі науқасқа әсер ететін сәуле күші
жай суретке түсіруден 25 есе аз
болады

10. Телерентгенография.

Беттің жұмсақ және сүйек тіңдерінің
қатынысының өзгеруін зерттеуге
бағытталған, бұл әдіс ортодонтияда
қолданылады.
Антропометриялық әдіс тістерді бірбірімен қабыспайтын жағдайында
немесе олар түгел түсіп қалғанда
тістесудің биіктігін анықтауға
арналған. Бұл мақсатты жүзеге асыру
үшін қима циркулі ұсынылған.
Мамандардың пікірінше беттің
биіктігін жоғары, орта, төмен деп
үшке бөлеміз.
Төменгі бөлікке тіс пен жақ қатары
жатады. Егер тістер түсіп қалса
төменгі бөліктің өлшемдерін ортанғы
бөлік арқылы анықтайды.

11.

Беттің түрі тіс пен
жақтың биіктігіне
байланысты. Осы себепті
Ganer төрт түрге бөледі:
респиратрлық
дигестивтік
церебральдық
етті

12.

Курляндский беттің мынандай бес түрі бар деп
есептеді:
1. Өте жалпақ беттің индексі
2. Жалпақ
3.Дөңгелек
4.
Өте сопақ
• Х – 79,9
• 80,0 – 84,9
• 85,0 – 89,9
• 95,0 – жоғар

13.

Беттің биіктігі жасы үлкен адамның тісінің
мұқалуына, шайнайтын тістердің түсуіне, жақ
сүйектерінің семуіне байланысты кемуі мүмкін
екендігін есте ұстау керек.
Гнатодинамометрия аспаптар жеке тістердің
пародонттарының тік түсірілген күшке
төзімділік шамасын есептеуге қажет. Ең осалы
бірінші күрек тістің пародонты болғандықтан,
кестелерде шайнау күшін көрсету үшін бірлік
ретінде сол алынған

14.

Жоғарғы және төменгі жақ сүйектері тістер
пародонтының килограмм бойынша төзімділігі
(Габер бойынша)
Тексерілген
адамдардың
жынысы
Тістер
Барлығы
Ерлер Әйелдер
25 23 36 40 42 72 68 48
1408
12345678
18 15 22 26 26 26 46 45 36
936

15.

Шайнау еттерінің абсолюттік күші бағдарлап
алынған іс-әрекет, қалыпты жағдайда
білінбейді. Бұл шама Вебер заңының негізінде
есептеп шығарылған. Заң бойынша, ет
талшықтарының 1см көлденең кесіндісі
жиырылған кездегі күші 16 кг тең болады. Егер
адамның шайнау еттерінің барлығының орташа
кесіндісін 39 см деп алсақ, онда абсолюттік
күш 390кг болады. Гнатодинамометр
көрсеткіштері бір адамның өзінде әр түрлі
болып құбылып тұруы мүмкін

16.

17. Аксиография

Төменгі жақтың әртүрлі қозғалыстарында
буын басының және дискісінің ығысуын
графикалық тіркеу. Аксиограф төменгі
және жоғарғы жаққа арналған доғадан
тұрады.
Аксиграфияны жүргізу үшін:
Регистратор төменгі жақтың ең ретрузиялы
орналасуында
координаттық
торға
орналастырады.
Қысқыштарды бекітіп, науқасқа төменгі
жағын алдыға жылжытуын сұраймыз.

18.

19.

Төменгі жақтың қозғалыстары
Төмен, жоғар
Максималды төмен
Алдыға және артқа
Бүйірлік ығысу

20. Төменгі жақ кинезиографиясы

Мандибулярлы кинезиография – окклюзиялық
контакт және шайнау булшықеттерінің жумысы
негізінде төменгі жақ қозғалысын анықтау. Бул
ушін шетелдік аппараттар мандибуляр
кинезиограф, сирогнатограф, жақтық репликатор,
пантограф т.б қолданылады. Бул әдіс графикалық
төменгі орталық курек тіс немесе төменгі жақ
басшасынан жургізілген траектория негізінде
жургізіледі. Жазықтық және төменгі жақтың әр
турлі қозғалыстарын персональды компьютер
көмегімен анықтайды.

21. Периотестметрия

Бұл әдіс периотест – 3218 аппараты көмегімен парадонт
тінінің жағдайын анықтауға арналған. Бул аппарат
пародонт тіндерінің сыртқы куштерге функциональды
қасиеттерін анықтау ушін қолданылады.
Аппараттың жумыс істеу принціпі электрлік кушті
механикалық кушке айналдыру болып табылады. Әдіс
арнайы пьезэлектрмен толтырылған датчик көмегімен
тісті перкутирлеу болып табылады. Зерттелетін тістің
кесуші қырына немесе экваторына 250 мс пьэзэлектр
жіберіледіде компьютер оны анықтайды.

22.

23. Электромиография

(грек. mys, myos — бұлшықет, grapho — жазамын)
– адам мен жануарлар бұлшықеттерінде әр түрлі қимыл нәтижесінде
туындайтын биоэлектрлі процесстерді зерттейтін әдістердің бірі. Бұл
әдіс қаңқа бұлшықеттерінің биопотенцалын тіркеуге арналған.
Электромиографияны адамның қозғалыс аппаратының қалыпты және
бұзылған жағдайын тіркеу үшін қолданады. Электромиография
тыныштық жағдайдағы ерікті, еріксіз және жасанды
тітіркендіргіштермен туындайтын бұлшықеттер жиырылуын да
қарастырады. Оның көмегімен бұлшықет талшықтарының, қозғалыс
единицасын, жүйке-бұлшықетті берілуді, жүйке бағанасының;
қозғалыс координациясын, жұмыстың әр түрінде және дене
шынықтыру жаттығуларындағы функционалды жағдайын және
функционалды ерекшеліктерін анықтайды.

24.

25. Мастикоциография.

Төменгі жақтың шайнау қозғалысын
анықтауға арналған әдіс. Әдіс қағидасы:
Төменгі жақтың жабық жүйедегі ауаның14
толқуын тіркеуге негізделген. Жүйе иекке,
таңғыш арқылы бекітілген резеңке
балоннан, резеңке түтікшесі кез – келген
тіркегіш құралда жазып алынады.
Қозғалыстың жазылуы әртүрлі тағамдардын
0,8г орман жаңғағын шайнау кезінде
басталады

26. Мастикациограмма- толқын тәрізді шайнау толқындары мен тісшелерден тұрады.

Тағам қабылдау
әрекетін шартты
түрде бірнеше
кезеңдерге бөлуге
болады:
4. Тағамды
1.
Тыныштық
жағдайдае
ңгізу.
2. Тіс қатарын
қабыстырып,
сілекейді жұту
3. Ауызды
ашу, тағамды
күрек тістер
арасына
тістеп, шайнау
тіс топтарына
қарай
ығыстыру және
шайнау
5. Шайнау
циклының
толқыны –
төменгі
жақтың
түсірліп,
көтерілуіне

27.

Мастикоциограмманың анализі кезінде осы
параметр арқылы шайнау әрекетінің
бұзылысын нақтылауға болады. Мысалы:
девитальді циклдың ұзындығы бойынша 14
секундтан қалыпты жағдайда 42-45 секундқа
дейін. Миография шайнауға қатысатын
жекелеген бұлшық еттердің жиырылуын
кинографқа жазып алу миография деп
аталады, ол арқылы бұлшық еттермен
олардың кейбір талшықтарының ойдағыдай
жұмыс істемейтіндігін табуға болады

28.

Электромиография әдісі

29. Реография

(синоним: импедансплетизмография,
электроплетизмография) – узілісті ток кушін адам
денесіне енгізу арқылы графикалық регистрация
әдісі.
Реографиялық зерттеу әдісін жургізу ушін арнайы
приборлар қолданылады. Соңғы кездерде
көпканалды реографтар қолданылады. Олар
полиреографиялық зерттеу кезінде өте ыңғайлы
болып табылады.

30.

31. Реография

32. Электроодонтометрия.

Әрбір тінтітіркендіргіштің әсерінен қозады.
Тітіркендірудің қоздыруды бастайтын ең аз күшін
тітіркендірудің табалдырығы деп атайды. Ауру
тістерді тітіркендіру шамасы әр түрлі. Ең тиімдісі
электр тоғын қолдану, тоқтың күші мен әсер етудің
мөлшері оңай белгіленеді, ол үшін ЭОМ - 3 және
ОД – 2 аспаптары қолданылады.
Анықтау әдісі қорғасын табақшадан жасалған
белсенді электродты аппараттың оң зарядты ұшына
қосып науқастың қолына дәке арқылы байлайды.
Белсенді электродтың ұшы арқылы құрғақ ауыз
қуысындағы19 пародонттың реакциясы
тексеріледі. Сау тістерге 2-6 мкА электр тоғы әсер
етеді

33. Тістердің қозғалу мөлшерін анықтауға арналған аспаптық тәсілдер.

Тістердің миллиметрмен өлшенетін қозғалмалдылығын
анықтау үшін Курляндский, Копейкин, Мартынюк,
Эльбрехт және басқа ғалымдардың арнаулы тәсілдері
бар. Храпова мен Атанасовтың ойлап тапқан
аспабының18 құрылысы қарапайым ғана.
Металл табақшалардың қалыңдығын өлшеуге арналған
микрометрдің сырт денесіне қанат тәріздес екі тірек
орнатылған, солар арқылы аспап екі көрші тұрған екі
тіске бекітіледі, ал тексерілетін ортанғы тіске
микрометрдің қозғлмалы діңгегіне дәнекерленген жұқа
дөңгелек табақша орналасады. Микрометрдің
бұрандасы арқылы ортанғы тіске ептеп ауырғанға дейін
қысым түсіріледі. Осы аспап арқылы тістің жан- жаққа
қозғалмалылығын миллиметрдің оннан бір бөлігіне
дейін анықтауға болады.

34.

Тіс қозғалмалылығын 3
түрлі дәрежеде
белгілеуге болады:
бірінші
дәрежеде –
1мм дейін,
үшінші
дәрежеде –
3мм дейін
екінші
дәрежеде –
2мм дейін,
және одан
жоғары.

35. Пайдаланылған әдебиеттер

Н.Г Аболмасов, Н.Н Аболмасов, В.А Бычков,
А.Аль-Хаким <Ортопедическая
стоматология.>2008
С.Р Рузуддинов, А.А Седунов, И.Ә
Құлманбетов, Ю.С Лобанов <ортопедиялық
стоматология пропедевтикасы> Алматы
2011