Metody badawcze w psychologii czyli jak psychologowie odpowiadają na pytania

1. PSYCHOLOGIA

WYKŁAD I I
METODY BADAWCZE
JOLANTA BABIAK
SEMESTR ZIMOWY 2018/2019

2. Metody badawcze w psychologii czyli jak psychologowie odpowiadają na pytania

METODY BADAWCZE W PSYCHOLOGII CZYLI JAK
PSYCHOLOGOWIE ODPOWIADAJĄ NA PYTANIA
• Jak ludzie myślą?
• Co czują?
• Jak się zachowują?

3. Fazy procesu badawczego

FAZY PROCESU BADAWCZEGO
1. Obserwacja, informacje, przekonanie, wiedza prowadzi do sformułowania nowej idei lub zmiany
sposobu myślenia o jakimś zjawisku
Wynikiem tej fazy może być teoria czyli zbiór pojęć, który wyjaśnia jakieś zjawisko
2. Sformułowanie hipotezy lub pytania badawczego
3. Zaprojektowanie badania
4. Analiza danych i wyciągnięcie wniosków
5. Przygotowanie sprawozdania z uzyskanych wyników
6. Uświadomienie i rozpatrzenie nierozstrzygniętych kwestii
7. Dalsze badania dotyczące nierozstrzygniętych kwestii

4. Metoda naukowa

METODA NAUKOWA
• Wymaga tego by redukować tendencyjność obserwatora
Efekt oczekiwania
• Efekt placebo
• Środki zaradcze, takie jak:
Standaryzacja (jednakowe stałe procedury we wszystkich fazach zbierania danych)
Definicje operacyjne
Zmienna niezależna
Zmienna zależna
Kontrola warunków eksperymentalnych

5. Metody korelacyjne

METODY KORELACYJNE
• Stosowane, gdy badacz nie może manipulować zmiennymi, np. w przypadku badań sprawdzających
relację chorób psychicznych i warunków rozwoju w okresie dziecięcym
• Stopień powiązania zmiennych wyznacza miara statystyczna r, tj. współczynnik korelacji
Korelacja dodatnia (całkowita +1,0)
Korelacja ujemna (całkowita -1,0)
Słaby związek korelacyjny (bliski 0,0)
• Korelacja nie implikuje związku przyczynowego

6. Dokładność pomiaru psychologicznego

DOKŁADNOŚĆ POMIARU PSYCHOLOGICZNEGO
• Rzetelność: zgodność i wiarygodność danych dotyczących zachowania; powtarzalność wyników w
kolejnych pomiarach
• Trafność: stopień w jakim test mierzy to, do czego został stworzony

7. Procedury pomiaru

PROCEDURY POMIARU
• Miary samo-opisowe
• Miary behawioralne
• Obserwacje: bezpośrednia, w warunkach naturalnych, studium przypadku

8. Jaki jesteś z natury? czyli pomiar Twoich cech osobowości

JAKI JESTEŚ Z NATURY?
CZYLI POMIAR TWOICH CECH
OSOBOWOŚCI

9.

Zdecydowanie się nie
zgadzam
Raczej się nie
zgadzam
W niewielkim stopniu
się nie zgadzam
Ani się zgadzam, ani
nie zgadzam
W niewielkim stopniu
się zgadzam
Raczej się zgadzam
Zdecydowanie się
zgadzam
1
2
3
4
5
6
7
Spostrzegam siebie jako osobę:
1. _______ Lubiącą towarzystwo innych, aktywną i optymistyczną.
2. _______ Krytyczną względem innych, konfliktową.
3. _______ Sumienną, zdyscyplinowaną.
4. _______ Pełną niepokoju, łatwo wpadającą w przygnębienie.
5. _______ Otwartą na nowe doznania, w złożony sposób postrzegającą świat.
6. _______ Zamkniętą w sobie, wycofaną i cichą.
7. _______ Zgodną, życzliwą.
8. _______ Źle zorganizowaną, niedbałą.
9. _______ Niemartwiącą się, stabilną emocjonalnie.
10. _______ Trzymającą się utartych schematów, biorącą rzeczy wprost.

10. Klucz

KLUCZ
Neurotyczność – 4, 9r
Ekstrawersja – 1, 6r
Otwartość na doświadczenie – 5, 10r
Ugodowość – 2r, 7
Sumienność – 3, 8r
Samoocena – 1, 2, 3r, 4, 5r, 6, 7, 8r, 9r, 10r

11. Budowa kwestionariusza

BUDOWA KWESTIONARIUSZA
• Arkusz TIPI zawiera 10 pozycji – po 2 dla każdej z 5 skal
Neurotyczność (NEU)
Ekstrawersja (EKS)
Otwartość na doświadczenie (OTW)
Ugodowość (UGD)
Sumienność (SUM)

12. Obliczanie wyników badania

OBLICZANIE WYNIKÓW BADANIA
• Za każdą odpowiedź osoba badana otrzymuje od 1 do 7 punktów (niektóre pozycje
są odwrócone).
• WS: od 2 do 14
• Wyższy wynik liczbowy wskazuje na większe nasilenie danej cechy.

13. Wyniki

WYNIKI
Stabilność emocjonalna – M = 4,85, SD = 1,45
Ekstrawersja – M = 4,56, SD = 1,48
Otwartość na doświadczenie – M = 5,43, SD = 1,06
Ugodowość – M = 5,26, SD = 1,12
Sumienność – M = 5,47, SD = 1,13
Wynik niski – poniżej 1 SD od średniej
Wynik wysoki – powyżej 1 SD od średniej

14. Wyniki

WYNIKI
• od 2 do 4 – b. niskie
• Od 5 do 6 – niskie
• 7-9 – średnie
• od 10 do 11 – wysokie
• 12 – 14 – b. wysokie

15. Neurotyczność (NEU) emocjonalna stabilność vs. labilność

NEUROTYCZNOŚĆ (NEU)
EMOCJONALNA STABILNOŚĆ VS. LABILNOŚĆ
• Odzwierciedla przystosowanie emocjonalne vs. emocjonalne niezrównoważenie
• podatność na doświadczanie emocji negatywnych, takich jak, strach, gniew,
poczucie winy oraz wrażliwość na stres psychologiczny

16. Ekstrawersja (EKS) vs. introwersja

EKSTRAWERSJA (EKS)
VS. INTROWERSJA
• Charakteryzuje jakość i ilość interakcji społecznych
• poziom aktywności, energii i zdolność do odczuwania pozytywnych emocji.
• os. introwertywne charakteryzuje brak zachowań ekstrawertywnych

17. Otwartość na doświadczenie (OTW) vs. zamkniętość

OTWARTOŚĆ NA DOŚWIADCZENIE (OTW)
VS. ZAMKNIĘTOŚĆ
• Tendencja do poszukiwania i pozytywnego wartościowania doświadczeń życiowych,
• Tolerancja na nowość i ciekawość poznawczą.
• Związek z cechami intelektu, myśleniem dywergencyjnym, kreatywnością

18. Ugodowość (UGD) vs. nieustępliwość

UGODOWOŚĆ (UGD)
VS. NIEUSTĘPLIWOŚĆ
• Pozytywne vs. negatywne nastawienie do innych ludzi,
• interpersonalna orientacja przejawiającą się w altruizmie vs. antagonizmie
doświadczanych w uczuciach, myślach i działaniu.

19. Sumienność (SUM) zorganizowanie vs. chaotyczność

SUMIENNOŚĆ (SUM)
ZORGANIZOWANIE VS. CHAOTYCZNOŚĆ
• Charakteryzuje stopień zorganizowania, wytrwałości i motywacji jednostki w działaniach
zorientowanych na cel
• opisuje stosunek człowieka do pracy.