Лимфа жүйесі және иммунитет

1. Лимфа жүйесі және иммунитет

PowerPoint® презентация.
Автор: Курейш Мавлович Хамчиев –
проф. каф. Нормальной физиологии,
Медицинский Университет Астана
ДӘРІС
11
Лимфа жүйесі
және
иммунитет
© 2017 Kureysh Khamchiyev, AMU.

2. Мақсаты

Тамырлардың функционалдық түрлілігін және
басты параметрлерін зерттеу

3. Дәріс жоспары:

• Лимфатикалық жүйенің
қызметтері.
• Лимфа тамырлары және
айналымы
• Лимфа түйіндері және
қызметтері.
• Иммунитет
• Туа пайда болған (анайы
емес) және адаптивті
(арнайы) қорғаныс .

4. Лимфатическая система

• Лимфа жүйесі-бұл жүрек-қантамыр жүйесінің лимфаны
ағзалар мен тіндерден жинап,венозды жүйеге жеткізіп,
ағзадағы сұйықтық балансын реттейтін маңызды жүйе.
• Лимфаны және оның патологияларын зерттейтін
ғылымды-лимфология деп атайды.
• Лимфа жүйесі-тіндер мен ағзаларға тарамдалған
капиллярлардан,лимфа тамырларынан,бағандар мен
арналардан құралған.
• Лимфа жолдарында қорғаныш жүйесіне жататын
көптеген түйіндер болады.
© Kureysh Khamchiyev. AMU

5. Лимфатические сосуды

• Құрылысы мен
ұызметтеріне қарай
лимфа жүйесін келесі
түрлерге бөледі:
• Лимфа
капиллярлары,лимфа
тамырлары,лимфа
бағандары мен лимфа
арналары. Лимфа
тамырлары арқылы
лимфа өз кезкгінде
венозды жүйеге
құйылады.
© Kureysh Khamchiyev. AMU

6. Lymphatic Pathways

Copyright © The McGraw-Hill Companies, Inc. Permission required for reproduction or display.
Lymphatic
capillaries
Lymph
node
Pulmonary
capillary
network
Lymphatic
vessels
Blood
flow
Lymph
node
Lymph
flow
© Kureysh Khamchiyev. AMU
Systemic
capillary
network
Lymphatic
capillaries

7. Лимфа капиллярлары

• Лимфалық жүйенің бастапқы түбірі болып табылады
• Олар арқылы тіндерден су және еріген кристаллдар
сорылады
• Қан капиллярларынан келесі көрсеткіштер бойынша
ерекшеленеді; клеткааралық кеңістікке
ашылмайды,тұйық аяқталады.
• Бір-бірімен қосылған кезде тйық лимфокапиллярлы тор
түзеді;
• Қабырғалары жұқа әрі өткізгіш;
• Олардың диаметрі қан капиллярларына қарағанда
анағұрлым кең(200 мкм дейін және 5-30 мкм
сәйкесінше).
© Kureysh Khamchiyev. AMU

8. Lymphatic Capillaries

Copyright © The McGraw-Hill Companies, Inc. Permission required for reproduction or display.
Lymphatic
capillary
Capillary
bed
Tissue cells
Venule
Lymphatic
vessel
© Kureysh Khamchiyev. AMU
Arteriole

9. Лимфа бағандары және арналары

• - Мойын негізінде орналасқан лимфаның веналық
бұрышқа құйылатын аймағында орналасқан ірі
коллекторлы лимфа тамырлары. Лимфа өз жолында
лимфалық жүйеге жатпайтын,бірақ қорғаныш
барьерлік,сүзгілік қызмет атқаратын лимфа түйіндері
арқылы өтеді.
• Ең ірі екі лимфа арнасын ажыратады.
© Kureysh Khamchiyev. AMU

10. Lymphatic Trunks and Collecting Ducts

•Оң жақ лимфа арнасы лимфаны оң жақ дене бөліктерінен,бас пен
мойынның оң жағынан,кеуде торының оң жағынан,оң жақ жоғарғы
мүшелерден жинайды.
•Кеуделік лимфа арнасы басты арна болып табылады және
жоғарыда аталмаған балық бөліктерден лимфа сұйықтығын
жинайды.
Jugular trunk
Internal jugular vein
Right lymphatic duct
Thoracic duct
Brachiocephalic vein
Subclavian trunk
Bronchomediastinal trunk
Intercostal
trunk
Thoracic duct
Intestinal
trunk
Lumbar
trunk
Lymphatic
vessels
© Kureysh Khamchiyev. AMU

11.

Copyright © The McGraw-Hill Companies, Inc. Permission required for reproduction or display.
Right internal jugular vein
Right lymphatic duct
Area drained
by right lymphatic duct
Left internal
jugular vein
Right subclavian
vein
Thoracic duct
Right lymphatic
duct
Left subclavian
vein
Lymph nodes
Thoracic duct
Lymphatic
trunks
Cisterna
chyli
Lymphatic
vessels
(a)
© Kureysh Khamchiyev. AMU
Axillary lymph
nodes
Lymphatics of
mammary gland
(b)

12.

Copyright © The McGraw-Hill Companies, Inc. Permission required for reproduction or display.
Lymphatic capillary
Afferent lymphatic vessel
Lymph node
Efferent lymphatic vessel
Lymphatic trunk
Collecting duct
© Kureysh Khamchiyev. AMU
Subclavian vein

13. Лимфа

• Лимфа-лимфа түйіндерінде және тамыларында болатын
сұйықтық.
• Түссіз,сілтілі орталы,қан плазмасынан нәруыздың аз
мөлшерімен ерекшеленетін сұйықтық.
• Құрамында Фибриноген және протромбин болуына
байланысты ұю қасиетіне ие.
• Сондай-ақ құрамында минералды тұздар мен глюкоза
кездеседі.
• Қалыпты жағдайда лимфада эритроцит,лимфоцит пен
тромбоциттер болмайды.
• Әр түрлі метаболизмдік қасиеттеріне байланысты
ағзалардағы лимфа сұйықтығының құрамы әртүрлі
болады.
© Kureysh Khamchiyev. AMU

14. Лимфаның басты қызметтері

1)Клеткааралық сұйықтықтардың
балансын реттейді;
2)Гормондарды тасымалдап,қан
мен клеткааралық сұйықтықты
байланыстырады;
3) Ас қорыту арнасынан қоректік
заттарды тасымалдайды;
Epithelial
4)Имунокомпетентті
cell
лимфоциттерді тасымалдайды;
5) Сұйықтық депосы болып
табылады
Copyright © The McGraw-Hill Companies, Inc. Permission required for reproduction or display.
Flow of lymph
Filaments
anchored to
connective
tissue
Movement of
tissue fluid
14
© Kureysh Khamchiyev. AMU

15. Лимфа түзілу процессі

• Лимфа түзілу процессі капиллярлардан тіндерге қан
плазмасында еріген заттар мен судың өтуіне,ал өз
кезегінде тіндерден лимфа капиллярларына өтуіне
байланысты...
• Лимфаның көзі болып тін сұйықтығы саналады. Ол
клеткааралық кеңістікті толтырып,қан мен жасуша
арасындағы өтпелі орта болып табылады.
• Тін сұйықтығы арқылы жасушалар өз тіршілігіне
қажеттті қоректік заттар мен оттегіні алады. Сондай-ақ
өз кезегінде алмасу заттары мен көмірқышқыл газын
осы сұйықтық арқылы шығарады.
© Kureysh Khamchiyev. AMU

16. Лимфа айналымы

Лимфа тамырларында лимфа қозғалуын
қамтамасыз ететін басты күш - бұл
лимфангиондардың ырғақты қысымы.
Лимфангиондар - түтікшелі лимфатикалық
микрожүрекшелер
Лимфа капиллярлардан лимфангиондарға
ағып жатқанда, оның ішіндегі қысым
дистальды клапанды жабу үшін және
проксимальды ашуға жеткілікті деңгейге дейін
артады.
Нәтижесінде лимфа келесі (үстінен)
лимфангияға көшеді. Лимфангиялардың
мұндай дәйектілігі лимфа қозғалысына
әкеледі.
© Kureysh Khamchiyev. AMU

17. Лимфа қозғалысына ықпал ететін қосымша факторлар:

• 1) тіндік сұйықтықты үздіксіз қалыптастыру және оны
тұрақты қысым жасауүшін тіндік кеңістіктерден
лимфатикалық капиллярларға көшу;
• 2) іргелес фасциалардың кернеуі, бұлшықеттердің
тарылуы, ағзаның белсенділігі;
• 3) лимфа түйінінің капсуласын азайту;
• 4) ірі тамырлар мен кеуде қуысында теріс қысым;
• 5) тыныс алу кезінде кеуде қуысының көлемін ұлғайту,
бұл лимфаның лимфа тамырларынан сіңуіне әкеледі;
• 6) қаңқалық бұлшықеттердің ырғақты созылу және
массажы.
© Kureysh Khamchiyev. AMU

18. Лимфа түйіндері

• Лимфа түйіндері әдетте ірі вена тамырларға жақын
топтарда орналасады.
• Лимфа түйіндерінің стромаларын құрайтын
ретикулярлық тіннің лимфоциттері, лимфобласттары,
макрофагтары және басқа да жасушалары болып
табылады.
• Қыртысты және милы зат арасындағы шекарада лимфа
түйіндерінің микроскопиялық жолмен лимфоидті тінге
бағандар бөледі, негізінен Т-лимфоциттерді
• Лимфа қақпа аймағында антиденелерді синтездейтін
плазма жасушаларының көбеюі және пісіп-жетілуі орын
алады. Мұнда B-лимфоциттері және макрофагтар.
© Kureysh Khamchiyev. AMU

19. Structure of a Lymph Node

Copyright © The McGraw-Hill Companies, Inc. Permission required for reproduction or display.
Subcapsule
(macrophages, B cells)
Afferent
lymphatic
vessel
Lymph flow
Medulla
(macrophages, T cells)
Germinal
center
(B cells)
© Kureysh Khamchiyev. AMU
(a)
Sinus
Capsule
Nodule
Hilum
Artery
Lymph flow
Vein
Efferent
lymphatic
vessel

20. Патологиялық жағдайлар

Патологиялық жағдайда
лимфа түйіндері мөлшері
артып, тығыз әрі ауыр
болады..
Лимфа тамырларының
қабынуы – лимфангит.
Егер лимфа тамырлары
бітелсе, лимфаның матадан
және ағзалардан шығуы
бұзылады, бұл тін
сұйықтығымен
(«слоновость»)
интерстициальды
кеңістіктердің толуына
байланысты ісінуге әкеледі.
© Kureysh Khamchiyev. AMU

21. Obstruction of Lymph Movement

Copyright © The McGraw-Hill Companies, Inc. Permission required for reproduction or display.
Lymphatic
vessels
Lymph node
Blood vessels
Muscle
© Kureysh Khamchiyev. AMU
© Dr. Kent M. Van De Graaff

22. Иммунды жүйе

• Иммундық жүйе иммунитетті қамтамасыз ететін
органдарды, тіндерді және жасушаларды біріктіреді,
яғни, иммунитет - организмнен сырттан немесе
организмде пайда болатын генетикалық бөтен
агенттерге (антигендерге) қарсы қорғау.
© Kureysh Khamchiyev. AMU

23. Антигендер

• Антигендер - лимфоциттермен танылған бөтен
агенттер мен заттар болып табылады.
• Антигендердің қасиеттері көптеген агенттерге ие:
бактериялар, вирустар, паразиттер.
• Антигендік қасиеттері аталған ағзалардың (ақуыздар,
полисахаридтер) қалдықтарында, сондай-ақ мутант
жасушалары (қатерлі ісік) және жасанды полимерлі
қосылыстарда да болуы мүмкін.
© Kureysh Khamchiyev. AMU

24. Иммунды жауап

• Иммундық жауап - организмнің антигенді енуіне
реакциясы. Иммундық жүйенің функциясы антигендерді
тану, оларға нақты реакция, организмнен
бейтараптандыру, жою және жою. Иммунитет шетелдік агенттерге қарсы иммунитет (антигендер).
• Туа біткен (табиғи) иммунитет. Оның қызметі бөтен
заттардың, оның өлі жасушаларының, антигендік
кешендердің ыдырауы болып табылады.
• Сатып алынған (бейімделген) иммунитет. Қабылданған
иммунитеттің функциясы - Т және В лимфоциттері
мойындаған объектілерді нақты байланыстыратын
және жойатын антиденелердің немесе цитотоксических
жасушалардың пайда болуы.
• .
© Kureysh Khamchiyev. AMU

25. Спецификалық және неспецификалық иммунитет

• Патогенге қатысты иммунитет нақты және
бейресми болуы мүмкін.
• Денені қорғау нақты (иммундық) жүйенің
құзыретіне ғана емес, сондай-ақ ерекше емес
қорғаныстың пайдасына да байланысты.
• Табиғи тосқауылдар мен гуморальдық
қорғаныс факторларымен қамтамасыз етіледі.
© Kureysh Khamchiyev. AMU

26. Табиғи кедергілер:

- тері;
- шырышты қабықшалар;
- эпителий жабысқақ;
- асқазанның қышқылдық ортасы;
- қан-мидың кедергісі.
© Kureysh Khamchiyev. AMU

27. Неспецификалық қорғаныстың гумаральді механизмі

• Фагоцитоз және комплемент жүйесі ағзаның
ерекше емес және ерекше қорғанысына
қатысады.
• Фагоцитоз - тіндік макрофагтар және
нейтрофилдер арқылы антигендерді тану,
сіңіру және қорыту
• Комплементтің негізгі функциясы жасушалық
антигендердің лизисі (бактериялар,
микоплазмалар, протозаулар, вирустық
бөлшектерді қамтитын жасушалар және т.б.).
© Kureysh Khamchiyev. AMU

28. Спецификалық иммунды қорғаныс механизмі

• Иммундық жүйе организм үшін ерекше қорғауды
қамтамасыз етеді.
• Иммундық жүйе - бұл барлық лимфоидты
органдардың жиынтығы және лимфоидті
жасушалардың жинақтары.
• Лимфа түйіндері, бөртпелер, тері (Langerhans
клеткалары), бауыр (Kupffer's cells), ішек (Peyer's
patch), қан және тіндердің (макрофагтар) орталық
(қызыл сүйек, шұңқыр және көкбауыр) және иммундық
жүйенің перифериялық органдары бар.
• Онда лимфоциттердің дифференциациясы пайда
болады, олардың пісуі және иммундық жауапты
қалыптастыру.
© Kureysh Khamchiyev. AMU

29. Иммунологилық қорғаныс организмі

• Жасушалық иммундық жауапты Т-лимфоциттер
(тимусқа тәуелді) қамтамасыз етеді.
• Антигеннің пайда болуына жауап ретінде Тжасушалары цитотоксикалық лимфоциттерге (CD8)
немесе Т-көмекші клеткаларға (CD4) бөлінеді. Бірінші
өлтіргіш функциясын атқарады: антигенді ұстайтын
жасушаларды бұзады; соңғы макрофагтардың
цитотоксичность белсендіреді.
• Антигендік ынталандыру кезінде T-көмекші
жасушаларды блоктайтын T-suppressors қалыптасуы
да орын алады. Бұл, өз кезегінде, B-лимфоциттердің
антиденелерді өндіру қабілетіне кедергі келтіреді, яғни,
кейбір антигендерге иммунологиялық төзімділік
(сезімталдық) үшін жағдай жасайды.
© Kureysh Khamchiyev. AMU

30. Иммунологиялық қорғаныс организмі

• Гуморальды иммундық жауап В-клеткаларымен
қамтамасыз етіледі.
• В-клеткалары сүйек кемігін тастап, перифериялық
лимфоидты органдарға көшеді (лимфа түйіндері, бездар,
Пейердің патчтары).
• Алғашқы иммундық жауап патогенді енгізуге байланысты
болады: оның жойылуына бағытталған цитотоксикалық
жасушалар мен антиденелердің қалыптасуы, сондай-ақ
жады клеткаларының қалыптасуы.
• - Жад жасушалары лимфоциттер болып табылады, ол
белсенді емес күйге өтеді, бірақ антиген туралы
ақпаратты (есте сақтау) сақтайды. Денені патогенмен
қайтадан кездестіргенде олар тезірек және күшті жауап
береді.
© Kureysh Khamchiyev. AMU

31. Иммуноглобулиндер

• Иммуноглобулиндер - антигенді тани алатын
молекулалар
• Антигенді байланыстыратын Ig молекуласының бөлімі фабрика фрагменті (антигенді байланыстыратын
фрагменттен) - басқа бөлікше, Fc фрагменті
(фрагменттің кристалданудан) - ұяшықтың ішінде
(ақпаратты клеткаға беру үшін жауапты).
• Фабриканың фрагменті айнымалы, Fc үзіндісі
тұрақты.
• Ig жеңіл (жеңіл) және ауыр (ауыр) тізбектерден
тұрады.
• B-клеткалары Ig-ның бес классын синтездейді. IgG)
барлық Ig-ның 70-80% құрайды;
• антивирустық антиденелердің негізгі бөлігін құрайды
© Kureysh Khamchiyev. AMU

32. Цитокиндер

Цитокиндер ағзаның жасушаларының пролиферациясы мен
саралануын белсендіретін факторлар болып табылады. Әр түрлі
функциялары бар цитокиндердің бірнеше отбасы бар.
Интерлейкиндер - лейкоциттер арасындағы хоморлық қарымқатынас
Интерферондар - антивирустық қорғау
Колонияны ынталандыратын факторлар - Қан жасушаларының
таралуын ынталандыру
Тұмаудың некроздың факторы - пренфламматорлық,
гемопоэтическая, иммуностимуляторлы функциялар
Жасушалардың өсуін өзгертетін факторлар - қабынуды азайтады,
антиденелерді өндіруді және цитотоксикалық жасушаларды
саралауды тоқтатады
Өсу факторлары (фибробластика, эпидермальды, тромбоциттер)
- тіндердің регенерациясы
© Kureysh Khamchiyev. AMU