Функционалды стильдің түрлері

1.

Фонетика
Фонетика тілдегі дыбыстардың
жасалуын зерттесе, стилистика
дыбыстарды,оларға тән
белгі,интонация сияқты
фонетикалық ерекшеліктерді
белгілі мақсатқа икемдеп
пайдалану жағын зерттейді.
Грамматика
Стилистика грамматикалық
құбылыстарға стильдік талдау
жасайды.Сти-листика
синтаксистік құралдардың
мәнерлілігін, оны дұрыс
пайдалану заңдылықта-рын
зерттейді.
Лексикалогия
Стилистика
Семасиология
Семасиология-лық стилистиканың
міндеті – тіліміздегі бейнелегіш
құралдарды топтастырып,
олардың стильдік қызметін,қол-дану
заңдылықтарын көрсету.
Лексиколгия сөздердің шығу
тегін,сөз құрамын
зерттесе,стилистика сөздердің
қолдану заңдылықтарын,принциптерін зерттейді.

2.

Лексикология
Лексикология сөздердің шығу
тегін,сөз құрамын
зерттесе,сти-листика сөздердің
қолдану заңдылықтарын,принцип-терін зерттейді.
Грамматика
Стилистика грамматикалық
құбылыстарға стильдік талдау
жасайды.Стилистика
синтаксистік құралдардың
мәнерлілігін, оны дұрыс
пайдалану заңдылықта-рын
зерттейді.
Фонетика
Фонетика тілдегі дыбыстардың
жасалуын, жүйеленуін зерттесе,
стилистика дыбыстарды, оларға
тән белгі, интонация, қайталау,
дыбыс үйлесімділігі сияқты
фонетикалық ерекшеліктерді
белгілі мақсатқа икемдеп,
қайткенде де мәнерлі құрал ретінде
пайдалану жағын көздейді.
Семасиология
Стилистика
Семасиологиялық
стилистиканың міндеті –
тіліміздегі бейнелегіш
құралдарды топтастырып,
олардың стильдік
қызметін,қолдану
заңдылықтарын көрсету.

3.

Функционалды стильдің түрлері
Ауызекі сөйлеу
стилі-адамдардың тіл Ғылыми-стиль
зат не құбылыс ғылыми
арқылы қарым-қатынас
жасауының бір түрі.
Оның басты ерекшелігісөйлеудің алдын ала
дайындықсыз, тікелей
қарым-қатынас жасау
барысында жүзеге
асатындығы. Негізгі
мақсаты тікелей және тез
хабар беріп, хабар алу
болғандықтан ауызекі
тілде әдеби тілдің
нормасынан тыс сөздер
мен сөз тіркестері —
варваризмдер, кәсіби
сөздер, жаргондар,
диалектілер т.б. кездесуі
әбден мүмкін.
ә үмкін
негізде сипатталып,
дәлелдеуді қажет ететін
стильдің бір түрі. Ал, пікір
дұрыстығын дәлелдеу үшін
ғылыми стильге нақтылық,
логикалық, мазмұн
дәлелділігі қажет. Ғылыми
стильде сөйлемдегі
сөздердің қалыпты орны,
тіл нормасы қатаң
сақталады.Яғни،ғылыми
стильде сөз көп мағыналы
болып келмейді.Тек сөздің
белгілі бір анықтамасы
арқылы
қолданылады.Сонымен
қатар ол сөздің мағынасын
ашу үшін де ғылыми стиль
қолданылады.
Ресми стиль —
ресми қатынастар аясында
қызмет ететін стильдің
бірі. Ресми құжаттар мен іс
қағаздарының стилі деп те
аталады. Ресми іс қағаздар
стиліне әр түрлі
мекемелерде жүргізілетін
жазу үлгілері жатады. Іс
қағаздары белгілі бір
форма бойынша жазылады.
Ол форманың түрлі
үлгілері болады. Кеңсе іс
қағаздарының үлгілеріне
өтініш, сенім хат, қол хат,
анықтама, мінездеме,
шақыру билеті,
хабарландыру, протокол,
қатынас қағазы, акт,
рапорт, шарт, мін-деттеме,
бұйрық, есеп т. б. жатады.
Публицистикалық
стильПублицистика
(латынша: көпшілік,
әлеумет)—қоғам өмірі үшін
маңызды мәселелерді
талқылау деген ұғымда
жұмсалады.
Публицистикалық стиль
қоғамдық талапқа сай
жазылған шығармалардың
негізінде қалыптасады.
Белгілі бір тілде
публицистиканың өз алдына
бөлек стиль болып
қалыптасуы қоғамдық
сананың өскенін, артқанын
көрсетеді. Бірқатар
лингвистер публицистикалық
стильдің жазбаша түріне
саяси тақырыпқа жазылған
газет,журналдардағы
мақалалар, очерк т. б.
жатады.
Көркем әдебиет
стилі - проза, поэзия,
драматургия
салаларында жазылған
көркем шығармалардың
стилі (тілі). Көркем
әдебиет стиліне тән
бірнеше ерекшеліктер
бар. Солардың бірі - тіл
байлығы. Көркем
шығармаларда
қолданылмайтын сөздер
мен сөз тіркестері,
фразеологизмдер аз. Кез
келген шығарма тек қана
авторлық баяндаудан
ғана емес, кейіпкер
тілінен де турады

4.

Функционалды стильдің
түрлері
Ауызекі тіл— адамдардың тіл арқылы қарым-қатынас жасауының бір түрі. Ауызекі тілдің басты ерекшелігі
— сөйлеудің алдын ала дайындықсыз, тікелей қарым-қатынас жасау барысында жүзеге асатындығы. Негізгі мақсаты
тікелей және тез хабар беріп, хабар алу болғандықтан ауызекі тілде әдеби тілдің нормасынан тыс сөздер мен сөз
тіркестері — варваризмдер, кәсіби сөздер, жаргондар, диалектілер т.б. кездесуі әбден мүмкін.
Ғылыми-стиль —зат не құбылыс ғылыми негізде сипатталып, дәлелдеуді қажет ететін стильдің бір түрі.
Ғылыми стильде сөйлемдегі сөздердің қалыпты орны, тіл нормасы қатаң сақталады.Яғни،ғылыми стильде сөз көп
мағыналы болып келмейді.Тек сөздің белгілі бір анықтамасы арқылы қолданылады.Сонымен қатар ол сөздің
мағынасын ашу үшін де ғылыми стиль қолданылады.
Публицистикалық стиль- Публицистика (латынша: көпшілік, әлеумет)—қоғам өмірі үшін
маңызды мәселелерді талқылау деген ұғымда жұмсалады.Публицистикалық стиль қоғамдық талапқа сай жазылған
шығармалардың негізінде қалыптасады. Белгілі бір тілде публицистиканың өз алдына бөлек стиль болып
қалыптасуы қоғамдық сананың өскенін, артқанын көрсетеді.
Ресми іс-қағаздар стилі- ресми қатынастар аясында қызмет ететін стильдің бірі.Қатынас
құралының бұл түрлері де күнделікті өмір қажетінен туып, өз алдына орныққан бөлек жүйе болып саналады. Іс
қағаздар стиліне әр түрлі мекемелерде жүргізілетін жазу үлгілері жатады. Кеңсе іс қағаздарының үлгілеріне
өтініш, сенім хат, қол хат, анықтама, мінездеме, шақыру билеті, хабарландыру, протокол, қатынас қағазы, акт,
рапорт, шарт, мін-деттеме, бұйрық, есеп т. б. жатады .
Көркем әдебиет стилі - проза, поэзия, драматургия салаларында жазылған көркем шығармалардың
стилі (тілі). Көркем әдебиет стиліне тән бірнеше ерекшеліктер бар. Солардың бірі - тіл байлығы. Көркем
шығармаларда қолданылмайтын сөздер мен сөз тіркестері, фразеологизмдер аз. Кез келген шығарма тек қана авторлық
баяндаудан ғана емес, кейіпкер тілінен де тұрады.

5.

Қазақ стилистикасын зерттеушілер
концепциясы
Ә.Болғанбаев
Қазақ тілінде шешендік стиль
қалыптасқандығы жөнінде: «Бұл
стиль қазақ халқының көне
тарихымен қоса жасалып келе
жатқан бірден - бір көне стильге
жатады» - деп атап көрсетеді.
Профессор «Қазақ тілінің
стилистикасы» еңбегінде: «Орта
ғасырда Грецияда, Римде стиль –
сөзге сендіру, нандыру тәсілі,
стилистика риторика (шешендік)
өнері болып саналған. Үнді
оқымыстылары стильді мәнерлеп
сөйлеу, ал стилистиканы мәнерлеу
туралы ғылым деп есептеген.
Кейін, ұлттық әдеби тілдің
қалыптасу дәуірінде кейбір
елдерде стиль белгілі бір әдеби
жанрға тән тілдік құрал деген
ұғымда қолданыла бастады. Бұл
ұғым Россияға да кең тараған
болатын. Мысалы, Ломоносовтың
үш стилі (жоғары, орташа, төмен)
осы жанрлық принципке
негізделген» - дейді.