Іріңді-септикалық инфекциялар кезінде алдын алу және эпидемияға қарсы шаралар.Күйік бөлімшелеріндегі инфекциялық бақылау

1. Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік медицина университеті

Тақырыбы:
Іріңді-септикалық инфекциялар кезінде алдын алу және эпидемияға қарсы
шаралар.Күйік бөлімшелеріндегі инфекциялық бақылау.
Орындаған :Анықова А.
Кисапова М.
Тобы:503Б
Ақтөбе 2016 ж

2.

3. іріңді-септикалық аурулар- жерсіндірілген іріңді инфекциясы (LGI) және хирургиялық сепсис (C) қамтиды. Жекешелендірілген іріңді

іріңді-септикалық ауруларжерсіндірілген іріңді инфекциясы (LGI) және хирургиялық сепсис (C) қамтиды.
Жекешелендірілген іріңді инфекция қабыну организмнің жалпы реакция белгілері
жоқ іріңді назарында болуымен көрінеді.
Аурулардың бұл топ қамтиды:
omphalitis, мастит, некротикалық флегмона жаңа туған psevdofurunkulez, абсцесс,
pyoderma, өткір гематогенді остеомиелитті, іріңді артрит,, paraproctitis,
лимфаденит
АІИ басқа топтарына жалпы (сепсис) және
жергілікті сипаттағы іріңді-септикалық
(іріңді ісік, флегмона, отит, желін сау,
қуықтың қабынуы, уретрит, пиелонефрит,
пиодермия т.б.) аурулар жатады.
АІИ құрылымында іріңді-септикалық
инфекциялар бірінші орын алады, екінші
орында - балалардың жедел ішек
инфекциялары, үшінші орында парентералды инфекциялар.
АІИ хирургиялық науқастардың
операциядан кейінгі кезеңінің ағымын,
жүктілік кезеңінің, босануының және
босанғаннан кейінгі кезеңінің өтуін
асқындырады, жаңа туған балалардың және
басқа жас топтарындағы аурулардың өлімжітімі көбеюінің себебі болады.

4.

Жалпы іріңді инфекция немесе сепсис - бүл әртүрлі қоздырғыштар мен оның улы заттары
тудыратын және ағзаныц бір жерінде іріңді асқынумен сипатталатын жалпы инфекциялық
ауру.
«Сепсис», «септицемия» атауларын тура мағынада аударғанда «Іріңді қан» деген мағынаны
білдіреді, ол қандағы шіріткіш бактериялардың тіршілігінде бөлінетін улы заттардыц,
шірінді тін бөліктерініц, т.б. қан қүрамындағы және айналысындағы әсірінен пайда болады.
Бүдан біраз жылдар бүрын осындай қауіпті сепсистік жағдайлар 60-80% болатын.
Антибиотиктерді қолданудың арқасында қауіпті жағдайлар біраз дерлік төмендетілді (1520%).
Сепсистің қоздырғыштары қатарына әртүрлі стафилакокк, стрептококк, пневмококк,
гонококк, ішек таяқшалары, анаэробты қоздырғыштар және әр түрлі араласқан микробтар
жатады.
Сепсистің негізгі қоздырғышын үш түрлі микробтар қүрайды: стафилококк, стрептококк,
ішек таяқшалары және аралас қоздырғыштар.
Сепсистің пайда болу еебептері:
а) ауыр, ашық , аралас жарақаттар;
б) операциядан кейінгі - перитонит, плеврит, артрит, менингит,
панкреатит, метроэндометрит, эндокардит, паранефрит,

5.

Сепсистің клиникалық көріністері – нозологияның
клиникалық формаларының ерекшеліктері (найзағай тәріздес,
жедел, созылмалы, рецидивті, метастазбен, метастазсыз),
науқас ағзасының барлық негізгі органдарының
функциясының үдемелі декомпенсациясы, көптеген
симптомдардың әртүрлі комбинацияларымен сипатталады.
Мысалы найзағай тәріздес сепсис аяқ астынан басталып, тез
арада дамиды.
Клиникалық көріністері 2-3 сағатта немесе ары кетсе 1-2
тәулікте айқындалады. Жедел түрінде – бірнеше күнде,
жеделдеу формасында – бірнеше аптадан кейін жалпы іріңді
инфекцияның клиникасы толық белгі береді. Сепсистің
созылмалы ағымында айқын белгілері көзге көрінбей,
бірнеше айға созылады.
Қайталамалы түрінде сырқаттың өршуінде клиникалық
белгілері қайталанса, ремиссия уақытында бәсеңдеп, азаяды.
Іріңді метастазды сепсисте науқастың органдары, тіндерінде
жаңадан іріңдіктер түзілгенде интоксикация белгілері өрши
түседі, оларды тіліп, ашып дренаждағаннан кейін
интоксикация белгілері біраз бәсеңдейді .
Метастазсыз сепсистің клиникасы, науқас организмінің
сенсибилизациясына және ағзаның негізгі мүшелер
функциясының декомпенсациясына байланысты өте ауыр
түрде өтеді, интоксикация белгілері тұрақты болып келеді.
Сепсистің клиникалық белгілері жалпы және жергілікті деп
бөлінеді.

6.

Жалпы симптомдар – бастың ауруы, мазасыздану, ұйқының қашуы,
есін білмей сандырақтау, дірілдеп қалшылдау, суық тер басу.
Кешкілікті, немесе тәулігіне бірнеше рет дене қызуы 39 – 40°С
көтеріліп, күрт төмендеуі. Науқас жүдейді, кейде тері
жабындысында қанталау байқалады .
Науқастың артериалды, венозды қан қысымы төмендеп, қан
айналымы бұзылуынан дененің ойылуы, тромбофлебит,
тромбоздар, қол-аяқтың ісінуі пайда болады. Қан анализдерінде
анемия, лейкоцитоз, лейкоциттық формуланың солға ығысуы, қан
тромбині 45-50% дейін төмендейді. Кейбір ауруларда бактериемия
анықталады. Бауыр, бүйрек функциялары бұзылады. Науқас
сарғайып гепатит дамиды. Зәр анализдерінде альбуминурия,
гематурия, лейкоцитурия анықталады. Көкбауыр үлкейеді.
Асқорыту жүйесін алсақ, тәбеті жоғалады, аузы құрғап іші өтеді,
жүрегі айнып құсады.+
Жергілікті симптомдар – сепсистегі жараларда өлі еттен тазару
және регенерация белгілері байқалмайды, грануляциясы жансыз,
бозғылт, жара ісінген, дымқыл, шірік иісті. Көктамырлардың
тромбозы, лимфа жүйесінде лимфангиит, лимфаденит дамиды.
Сепсис жоғарыда келтірілген симптомдардың тұрақтылығымен
сипаталады.

7. Емі

. Сепсистің емі этиология, патогенезіне сай бағытта
жүргізіледі. Комплексті емді сепсиске әкелген біріншілік
хирургиялық іріңді ошақты кеңінен тіліп ашып, жараны
іріңнен, өліеттерден мұқият тазартып санциялаудан,
пассивті немесе активті дренаждаудан бастаған абзал,
онсыз ем нәтижелі болмайды.
Антибиотикотерапияның ерекшеліктері:
антибиотиктермен емдеуде максималды дозасын қолдану.
Мысалы жартылай синтетикалық пенициллиндердің
(ампициллин, оксациллин, метициллин,
диклооксациллин)
Дезинтоксикациялық терапия ретінде гемодез, тұз
ерітінділерін қолдану, әсіресе диурезді белсендіру
(интракорпоралды детоксикация) жақсы нәтиже береді.
Науқасқа тәулігіне 50 – 60 мл/кг сұйықтықтар құйып
(полиионды ерітінділерді, 5% глюкоза ерітіндісін,
полиглюкинді), лазикс, маннитол диуретиктерін
қолданып диурезді тәулігіне 3 литрге дейін белсендіру.
Сепсистің қарқынды этиопатогенезді, симптоматикалық
(жүрек – тамыр препараттары, анальгетиктер,
антикоагулянттар, ангиопротекторлар) кешенді емі,
науқастың жағдайы толық қалпына келгенше, гомеостаз
толық реттелгенге дейін жүргізіледі.

8. Босанғаннан кейінгі септикалық аурулар акушериядағы жиі кездесетін асқыну. Ол ана өліміне, мүгедектікке немесе созылмалы

Ірінді-септикалық аурулардың дамуына жағдай тудырушы
факторлар:
жүктілерде гениталийдың қабыну аурулары (кандидоз, хламидиоз,
микоплазмоз т.б.);
жүктілік кезінде жедел инфекционды аурулар (грипп, ЖРА, герпес
т.б.); созылмалы инфекция ошағының болуы (пиелонефрит, тонзиллит,
сальпингоофорит);
экстрагенитальды аурулар (семіздік, қант диабеты, анемия т.б.);
Жүктілік пен босану кезіндегі асқынулар (гестоз және патологиялық
қан жоғалту, ұзақ босану ұзак сусыз кезеңмен хориоамнионит,
жыртылыстар);
Операциялар (кесар тілігі, акушерлік қысқыштар, перинеотомия,
жатыр қуысын қолмен тексеру.);
Теріс эмоциялар (қорқу, ауырсыну босану); Иммунитетің төмендеуі,
экологияның әсері).
Босанғаннан кейінгі септикалық аурулар акушериядағы жиі
кездесетін асқыну. Ол ана өліміне, мүгедектікке немесе
созылмалы ауруларға әкелетін, күрделі мәселердің бірі.

9.

Инфекция қоздырғыштары жарақаттанған жұмсақ туу жолдары
немесе жатыр мойны каналы арқылы әйелдің ағзасына еніп
таралған жағдайда, босанудан кейінгі септикалық аурулардың
дамуы мүмкін.
Этиологиясы:
стафилококк,
ішек таяқшалар,
стрептококк,
протей,
анаэробтар.

10. Патогенезі

Экзогендік инфекция сыртқы қоршаған ортадан кіру қақпасы арқылы ағзаға
жайылады. Жатырдың шырышты қабаты босанғаннан кейін бір үлкен жара сияқты
болады, әсіресе бала жолдасы жабысқан жері және туу жолдарының жұмсақ
ұлпаларының сырылған, жыртылған жерлері - осылардың бәрі инфекцияның кіру
қақпасы.
Эндогендік инфекция әйелдің өзінің созылмалы инфекция ошақтарынан
(тонзиллит, отит, холецистит, пиелонефрит, аднексит, кольпит), метастатикалық
түрде лимфа, қан тамыр арқылы немесе жатыр мойны каналы арқылы
(каналикулярды) көтеріліп таралады.
Әйел босанғаннан кейін әлсізденіп, оның ағзасының иммунологиялық қасиеті
төмендейді, әртүрлі инфекцияға сезімтал келеді. Сырқаттың ауырлығы
қоздырғыштың вируленттігіне, әйел ағзасының қорғаныш күштеріне тәуелді.
Бұл асқынуға әсер ететін тағы да көптеген факторлар бар, олар:
әйелдің әлеуметтік жағдайының нашарлығы,
ЭГА (қаназдық, жүрек-қан тамыр аурулары, пиелонефрит, жүктілік кезіндегі жедел
инфекциялық аурулар),
ауруханада көп жатуы,
мерзімінен ерте босануы,
қағанақ суының ерте кетуі,
босанудың ұзаққа созылуы,
көп мөлшерде қан жоғалту,
жатыр қуысына қол сүғу,
оталау арқылы әдіспен босандырғанда туу жолдарының жарақаттануы.

11. Классификация

Босанудан кейінгі септикалық аурулардың А.В.Бартельс
және С.Б.Сазонов бойынша жіктелуі:
I
кезең - инфекциялық үдеріс босанғаннан кейінгі
жарамен (кіру қақпасымен) шектелген, оларға
босанғаннан кейінгі ойық жара, эндометрит жатады.
II
кезең - инфекциялық үдеріс бірінші ошақтан
шыққан, бірақ әлі жергілікті, кіші жамбас қуысымен
шектелген: метрит, метротромбофлебит, параметрит,
тромбофлебит (жамбас көктамырлары немесе санның
көктамырлары), сальпингоофорит, пельвиоперитонит.
III
кезең - жайылған (диффузды) перитонит, асқындап
кеткен тромбофлебит, септикалық шок.
IV кезең - жайылмалы инфекция (жалпы септикалык
аурулар): септицемия, септикопиемия.

12. Г. М. Савельеваның жіктеуі (2000)

Босанудан кейінгі шектелген ірінді-септикалық
аурулар (эндометрит, босанудан кейінгі «жара»,
мастит, кесар тілігі операциядан кейінгі жараның
инфекциясы)
Жайылған түрлері (акушерлік перитонит, сепсис).

13. Клиникасы

Босанудан кейінгі септикалық аурулардың клиникалык ағымы, ауырлығы, аурудың
болжамы әртүрлі болады. Бірақ клиникалық ерекшеліктеріне қарамастан босанудан кейінгі
аурулардың барлық түрлерінде байқалатын бірнеше жалпы белгілері бар. Олар:
1.
Дене температурасының жоғарылауы. Жеңіл түрде (эндометрит) шамалы
жоғарылайды, ауыр түрлерінде (сепсис) өте жоғары болады.
2.
Қалтырау. Көбінесе септицемияда және септикопиемияда болады. Қалтыраудың
қайталауы ағзада жаңа инфекция ошағынының пайда болғанын көрсетеді.
3.
Тамыр соғысының жиілеуі. Босанғаннан кейінгі септикалық аурулардың жеңіл
түрлерінде дене температурасының жоғарылауына сәйкес болады, тамыр соғысының дене
температурасына сәйкес болмай өте жиілеуі ауыр түрлеріне тән.
4.
Орталык жүйке жүйесіндегі өзгерістер. Босанудан кейінгі ойық жарада, эндометритте
дімкәстік, әлсіздену, бастың шамалы ауыруы, ауыр түрлерінде жалпы жағдайдың
нашарлауы, бастың қатты ауыруы, ұйқының қашуы, сандыраққа дейін жетеді.
5.
Босанудан кейінгі септикалык аурулардың ауыр түрлерінде жүрек-қан тамыр, ас
қорыту және зәр шығару жүйелері тарапынан патологиялық өзгерістер байқалады, зат
алмасу бұзылыстарымен өтуі.
6.
Септикалық аурулардың ауыр түрлерінде салмақтың азаюы, тері бозғылт, сүр, сарғыш
түсті болады және қызғылт бөртпелер пайда болуы мүмкін.
7.
Қанда болатын өзгерістер: эритроциттердің және гемоглобиннің мөлшері төмендейді,
ЭТЖ, лейкоцитоз жоғарылайды, өте ауыр жағдайда лейкопения байқалады.

14. Босанудан кейінгі септикалық аурулардың I кезеңі:

Босанудан кейінгі ойық жара – іріңді қабыну үдерісі
босанудан кейін 3-4 күнде, жатыр мойнының, қынаптың,
аралықтың, сыртқы жыныс мүшелерінің жарақаттанған
жерінде пайда болады. Дене қызуы көтеріледі, жалпы
әлсіздік, сыртқы жыныс мүшелердің жаракаттанған
жерінде, аралықта ауырсыну, қызару, ісіну пайда болады,
жара іріңді өңезбен қапталады. 4-5 күннен соң жара
тазаланады, тыртықпен жазылады.
Жалпы ем: сульфаниламидтер, керекті жағдайда
антибиотиктер, жергілікті күтім, тігіс болса, оны түсіру,
гипертониялық ерітіндімен дренаж, жара тазаланғаннан
кейін емдік майлармен таңғыш пайдалану.
ЭНДОМЕТРИТ - жатырдың шырышты қабатының
қабынуы, босанғаннан кейін 3-4 күнде басталады, егер
этиологиясы гонореялық болса, ауру 6-7 күнде басталады,
дене кызуы 38-39°С-ге дейін көтеріледі, тахикардия,
қалтырау, әлсіздік, бас ауыруы пайда болады. Жатырды
пальпация жасағанда сезімтал, жатырдың
субинволюциясы және лохиометра байқалады, жатырдан
жағымсыз иісті, лай, іріңді, кан аралас лохиялар бөлінеді.
Ауру 10-12 күнге созылады.
Емі. Төсек тәртібін сақтау, жеңіл
қорытылатын диета. Жағын алу, әйелді
обсервация бөліміне ауыстыру. Жатырда
бала жолдасының қалдықтарын УДЗ
арқылы анықтау, егер олар болса, жатыр
қуысын тазалау, іштің төмен жағына
уақытымен өлшемді түрде мұзды сұйық
қою. Кең спектрлі антибиотиктерді
қолдану, интоксикацияға қарсы
инфузиялық (физиологиялық ерітінді,
полиглюкин, реополиглюкин, инфузол,
стабизол, рефонтан,) терапияны, жалпы
жағдайын жақсартуға (ақуздар, қан
алмастырушы заттарды, витаминдерді)
қолдану.

15.

Босанғаннан кейінгі септикалық аурулардың II кезеңіне: метрит –
жатырдың миометрийінің қабынуы, сальпингоофорит – жатыр
қосалқыларының кабынуы, параметрит - жатыр аймағы клетчаткасының
қабынуы, пельвиоперитонит - кіші жамбас қуысының іш пердесінің қабынуы,
тромбофлебит – көктамыр кабырғаларының қабынуы және сол жерде
тромбтардың байлануы. Метротромбофлебит (жатыр тромбофлебиті метроэндометриттен кейін пайда болады) санның тромбофлебиті жатады.
Босанғаннан кейінгі септикалык аурулардың III кезеңі: жайылған
(диффузды) перитонит – жайылмалы септикалык инфекция, асқынып кеткен
тромбофлебит - көктамыр қабырғаларының қабынуымен тоқтамай тамыр
жолдарымен таралуы, септикалық (бактериялық) шок - септикалық
инфекцияның өте ауыр көрінісі.
Босанғаннан кейінгі септикалык аурулардың IV кезеңі: жайылмалы
инфекция (жалпы септикалык аурулар) екі түрінде болады: септицемия және
септикопиемия. Септицемия - жалпы септикалык ауыр сырқат, қанға түскен
микробтар қанның ішінде көбейіп бүкіл ағзаға таралады, микроб уыттары
жүрек, қантамыр, бүйрек, бауыр, орталық жүйке жүйесін зақымдайды;
септикопиемия – метостазды сепсис, бұл да ауыр жалпы септикалық ауру,
микробтар қан арқылы бүкіл ағзаға таралып, мүшелер мен ұлпаларда жаңа
іріңді ошақтарды құрайды (абсцесс).

16.

Босанудан қейінгі сепгикалық аурулардың алдын алу жолдары:
Әйелдерге кеңес беру мекемесінде босануға дейін сүт бездеріне лайықты күтім
жүргізуді үйрету, ана сүтімен емізуге кеңес беру, сүт бездері ұшының тілінуінің
алдын алу.
Созылмалы инфекция ошақтарын тазалау. Асептика, антисептика тәртібін
сақтау, инфекция белгілері бар әйелдерді обсервация бөліміне оқшаулау,
асқынуға жол бермеу үшін уақытында нақтама қойып, емдеу.
Жаңа туған нәрестелер арасында іріңді-септикалық ауруларды болдырмау үшін
мынадай сақтық шараларын жасау керек:
–
жүкті әйелдерді босануға дейін уақытында есепке алып, сауықтыру;
–
жаңа туған нәрестелерді уақытында патронажға алу;
–
балаларды бір жасқа дейін ана сүтімен қоректендіру;
–
үйде балаларды күту кезінде жеке бас гигиенасын сақтау;
–
балаларды орау алдында жаялықтарды үтіктеу;
–
жүкті әйелдермен іріңді-септикалық инфекцияның алдын алу жөнінде
санитарлық ағарту жұмыстарын жүргізу қажет.

17. Күйік

Күйік деп ыстық сұйықтықтар, қышқыл-сілті, жалынның шарпуы, сәулелі
ыстық, қатты ысыған заттар, электр тогы немесе электромагниттік
радиацияның әсерімен теріге және одан төмен жатқан адам денесінің
ұлпаларына жасалған зиянды әрекетті айтады. 50°С температураға шалдыққан
теріні 5 минуттан кейін күйік шалады. Күйік жарасында ылғалды өліеттену
болған кезде, тірі тіндер мен өліеттенген тіндер арасында айқын шекара
болмайды, тіндердің басым бөлігі некробиоз жағдайында болады. Осы кезде
улы заттардың қанға сіңуі өте басым түрде байқалады. Осындай жағдайларда
іріңді процестер жалғасатын болса, шағын терең күйіктің өзінде жалпы
құбылыстар айқын көрініс береді. Егер құрғақ коагуляциялық өліеттену
кезінде, күйік ауруының ауыр ағымы ауданы асатын 15 -20% асатын терең
күйіктерде байқалады.

18.

Күйіктерді емдеу клиникалық медицинаның
ең қиын мәселелерінің бірі. Қиындықтар,
әсіресе, ауқымды күйіктерді емдеу кезінде
туындайды. Күйіктен зардап шеккендерге
санатты және арнаулы көмек көрсету үшін
ерекше жағдайлар жасау керек: бактериясыз
белгілі микроклиматы бар бөлме, әртүрлі
модификациядағы тері пластикасының және
көп мөлшерде инфузиялық терапия жүргізу
мүмкіндігі. Осы аталған жағдайларға
байланысты терең күйік алғандарды емдеу
арнаулы мамандандырылған күйік
орталықтарында жүргізіледі.
Соңғы кездегі терең күйіктерді емдеудегі оң
нәтижелер бұл күйіктерді арнаулы
мамандандырылған орталықтарда емдеу
арқылы ғана мүмкін болып отыр.
Күйік кезіндегі алғашқы көмек
Алғашқы көмекті басым көпшілігіне өзіндік
— өзара көмек ретінде медицина қызметкері
емес адамдар көрсетеді. Күйіктің тереңдігі,
оның әрі қарай ағымы, одан қалды зардап
шегушінің өмірі алғашқы көмектің неғұрлым
тез және дұрыс көрсетілуіне тығыз
байланысты

19.

Алғашқы көмек көрсету ережелері:
Термиялық агенттің организмге әсер етуін тоқтату.
Зардап шегушіні оттан алып шығу керек, денесінен
күйген заттарды шешу қажет. Осы әрекеттер
неғүрлым тез жасалса, күйік тереңдігі де соғұрлым
аз болады.
Күйген жерлерді салқындату керек. Күйдіргіш
агенттің әсерін жойғанмен, тіндердің зақымдануы
жалғаса береді. Бұл құбылыс күйген тіндердің
өзінің қызуынан болады. Сондықтан салқындату —
күйген адамға көрсететін алғашқы көмектің
міндетті құрамы. Әдетте, мұз немесе салқын су
басады.
Асептикалық таңғыш салу. Зардап шегушінің
киімін абайлап кесіп алып екіншілік инфекция
түсуін болдырмау мақсатында асептикалық таңғыш
салады. Бетке таңғыш салынбайды, вазелинмен
өңдейді.
Ауырсынуды басу және шокқа қарсы шараларды
бастау. Медикамент қолдану мүмкіндігі болса, ең
алдымен наркотикалық анальгетик жіберу керек
(промедол, морфин, омнопон) және шокқа қарсы
шараларды бастау қажет (полиглюкин,
реополиглюкин, желатиноль). Зардап шегушіні
жылындырып, жылы шәй береді. Негіздер
қосылған суды көбірек ішкеннің де пайдасы зор.
Алғашқы көмек көрсетілген соң зардап шегушіні
тез арада ауруханаға жеткізу керек.

20.

Күйік бөлімшесінде жасайтын жұмысшы жұмыс басталар
алдында тиісті: жеке киімін және аяқ киімін ауыстыру; қолын
жуу; бөлімшеге арналған киім киюге
денсаулық сақтау ұйымына байланысты кірген кезде
стерильді аймаққа әрбір асептикалық пациенттерге арналған
палаталар I күйік және реанимация бөлімшесінің
қызметкерлері киюге тиіс:
стерильді медициналық халат;
стерильді бас киім;
стерильді бахилалар;
стерилденген қолғаптар