Еңбек іс-әрекетін құрылымдық-психологиялық талдау

1. Еңбек іс-әрекетін құрылымдық-психологиялық талдау

Орындаған:Кашкинбекова А.Қ
Тексерген:Ибраимова Ж.Қ
ХҚ 13027 гр.

2. Жоспар:

1.Еңбек жалпы мағынасы
2.Кәсіби дайындық дегеніміз не?
3.Профессиограмма
4.Еңбек субъектісінің сипаттамалары
5. Психологиялық профессиограмма
6.Негізгі әдебиеттер

3.

• "Еңбек" — өзінің тұтынушылығын қамтамасыз етуге қажетті бүкіл заттар
жиынтығын жасайтын адам әрекетінің негізгі формасы.
• Еңбек адамның өзінің қалыптасуында, оның сана, сөйлеу тәрізді қатынасқа
қабілетті ететін қасиеттерін қалыптастыратын шешуші күш. Адам еңбек арқылы
табиғатқа әсер етеді. Еңбектің техникалық жарақтану дәрежесі, оның дағдысын,
әдетін, еңбек сүйгіштікті қалыптастыру жеке тұлғаның дамуында ерекше маңызды

4.

Адамды адам еткен, еңбек – демекші, «еңбек процесінде
адам табиғатты өзгерте отыра, өзі де өзгереді» деген
қағидаға сүйенсек, еңбек әрекетіннің нәтижесінде адамның
дене және интеллектуалдық күші мен қабілеттері
қалыптасып, дамып және одан әрі жетіліп отырады.

5.

Қазірге дейін жұмысшылар мен мамандарды
даярлау мәселесі олардың кәсіптік
біліктіліктеріне сипаттама беру тұрғысынан
негіздеу кең сипат алып келді. Кәсіптік
мектепті бітірушілерге оқу орындары беретін
біліктілік сипаттамасы – оның оқу
барысында білім, білік және дағдыларына
қойылатын талаптарды анықтайды, ол
орталық атқарушы органдардың кәсіптік
білімге біліктілік тағайындайтын саласы
арқылы белгіленеді.

6.

Кәсіби дамудың жобасы:
Мақсат
Амалдар
Қорытынды
Тұлғаның кәсіби
дамуы
1.Әлеуметтік кәсіби дамудың
қалыптасуы
2.Психофизиологиялық
қасиеттердің дамуы
1.Әлеуметтік құзырлық
2.Коммуникативтік
3.Ақпараттық
4.Когнитивті
5.Арнайы
Жобалау
формасы
1.Мемлекеттік стандарттың
талаптары
2.Профессияграмма және
психограмма

7. Профессиограмма

Кәсіби дайындау деңгейін, оның сапалық
дәрежесін біліктілік сипаттама емес,
профессиограмма анықтап бере алады.
Профессиограмма белгілі бір кәсіпке жан-жақты
сипаттама бере келе, оның адамға қоятын
талаптарын, ол қызметті атқару үшін қажетті жеке
тұлғалық, моралдық қасиеттер сапасын, ойлау
қабілетінің ерекшеліктерін сол арқылы білім, білік
және дағдылық әрекеттерді іске қосатын жүйе
болып табылады.

8.

Сөйтіп, кәсіптік мектеп бітірушілерінің дайындығы
тек білім, білік және дағдылық қасиеттерден басқа да
анықтайтын объективті қажеттіліктер бар екендігі
белгілі болды. Енді профессиограмманың мына
төмендегі мазмұнына тоқталсақ, ол үшін оның әртүрлі
сипаттарына назар аударалық.

9.

10.

Кәсіптің өндірістік сипаттамасы:
Еңбек мақсаты
Еңбек шарты
Еңбек пәні
Еңбекті
ұйымдастыру
Еңбек құралжабдықтары
Қажетті кәсіби
білім, білік және
дағды.

11. Кәсіптің санитарлық-гигиеналық сипаттамасы

Кәсіптің санитарлықгигиеналық сипаттамасы
Еңбектің ауырлығы мен күрделі деңгейі
Жасы мен жынысына байланысты шектеулер
Жұмыс және демалыс режимі
Ауысымдығы
Талдағыш жүктемесі
Жағымсыз факторлар
Медициналық қарсы көрсетілімдері

12.

• Профессиограмма дегеніміз бұл нақты еңбек
әрекетін зерттеу (профессио – мамандық, графия
– жазу, бейнелеу). Кез келген кәсіби әрекеттердің
психофизиологиялық бейнесін құрастыру
профессиографиялық зерттеудің негізгі міндеті.

13.

Профессиографияны өткізу барысында
мамандардың алдына қойған мақсатын,
жұмыс істеу кезіндегі қабілетін, еңбек етуге
қажетті білім, дағды және іскерліктерін,
адамның еңбек ету кезіндегі
жауапкершілігін анықтау өте маңызды.
Бұның барлығы әрине, еңбек әрекетінің
атқарылу кезіндегі жұмыстың өнімді
болуының алғы шарттары болады.

14.

Профессиографияның нәтижесінде
профессиограмма шығарылады. Әр мамандықтың
өзіне тиісті профессиограммасы құрастырылады.
Сонымен, профессиограмма – әр мамандықтың
әлеуметтік, экономикалық, өндірістік-техникалық,
санитарлық-гигиеналық және психологиялық
ерекше-ліктерінің жүйелі бейнеленуі болып
табылады.

15.

Профессиограмманың құрамына психограмма кіреді.
Психограмма дегеніміз адамның енбек әрекетін
өнімді және сапалы орындауға қажетті субъективті
сапаларының жүйесі.

16.

Профессиографиялық схеманы құрастырудың
әртүрлі жолдары болады. Осы істің Е.М. Иванова 2
негізгі компоненттерін бөліп шығарады:
1. Еңбек субъектісінің сипаттамалары:
а) еңбек субъектісінің объективті сипаттамасы
(оның денсаулығы, еңбек ету мезгілі, қажетті
білгірлігі, жұмыстың өнімділігі және т.б.);

17.

ә) әлеуметтік және мотивациялық құрылым
(мамандықтың әлеуметтік маңызы мен қоғамдағы
өнімнің рөлі туралы хабардар болу, кәсіби орта мен
ұжымда өзін мүше ретінде сезіну және де өзінің
кәсіби әрекетіне деген қатынасын сезіну);

18.

б) кәсіптің когнитивтімотивациялық құрылым
(еңбек процесі, міндеті,
мақсаты, заты туралы білімі;
еңбек әрекетіне деген жеке
тұлғалық қатынасы);

19.

в) кәсіптегі жеке іс-әрекеттің оперативті-
психологиялық құрылымы (әрекет мақсатының
болуы, әрекетке тиісті қимылдар мен
операцияларды орындау қабілеттілігі);
г) еңбек субъектісінің
эмоционалды-ерікті
құрылымы (еңбек
әрекетін атқарудағы
индивидуалды стиль
және еңбек субъектісінің функционалды
жағдайлары).

20.

• Психологиялық профессиограмма дегеніміз белгілі бір
еңбек түрін қомақты, жүйелі және қысқартылған түрде
суреттеу болып табылады. Оның құрамына өндірістік ісәрекет мінездемелері бәрі де жинақталады. Психологиялық
профессиограмманы құрастыру кезінде еңбек әрекеті
тұтастандырылған ұғым ретінде қарастырылып, оның
көптеген элементтері айқындалады.

21.

Психологиялық профессиограмманың екі формасы бар: жеке
профессиограмма және кешенді профессиограмма. Жеке
профессиограмма жұмыс көрінісін бір ғана ғылыми өрісінен
сипаттайды. Мысалы: жұмысты нақты физиологиялық немесе
санитарлы-гигиеналық, әлеуметтік, экономикалық жақтарын
айқындау. Кешенді профессиограмма бойынша жұмыс
салааралық, жан-жақты түрде қарастырылады. Мысалы:
техникалық, экономикалық және әлеуметтік ұйымдастыру.

22.

Негізгі әдебиеттер:
1. Елеусізова С. Қарым-қатынас психологиясы. – Алматы:
«Рауан». 1996 – 64 бет.
2. Стрелков Ю.К. Инженерная и профессиональная
психология. Учебное пособие для студентов высших
учебных заведении. – М.: Издательский центр
«Академия, 2001. – 306 с.
3. http://bilimdiler.kz/ustaz/2150-bolashak-mamandardynkuzyrlylygyna-koyylatyn-talaptar.html
4.https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D2%A3%D0%B1
%D0%B5%D0%BA