Балалардағы вегетативті дистониялар. Анықтамасы, даму себептері, патогенезі

1. “Астана медицина университеті” АҚ Балалар аурулары кафедрасы

*
“Астана медицина университеті” АҚ
Балалар аурулары кафедрасы
Тақырыбы: Балалардағы вегетативті дистониялар.
Анықтамасы, даму себептері, патогенезі. Диагностика
критерийлері, ажырату диагнозы, емінің негізгі
принциптері, диспансерлік бақылау.
Дайындаған: Әлібекова Гулжайна
612 ВОП
Астана 2016 ж.

2. Вегетативті дистония – бұл шығуы жағынан полиэтиологиялық және 3 жетекші синдром – психовегетативті, вегето-тамырлы-трофикалық

* Вегетативті дистония – бұл шығуы жағынан
полиэтиологиялық және 3 жетекші синдром –
психовегетативті, вегето-тамырлы-трофикалық
және ілгерілеуші вегетативті жеткіліксіздікті
біріктіретін өзіндік ауру болып табылады.

3.

Вегетативті
дистония
Перифериялық вегетативті
дистония – себебі
инфекциялық, эндокринді,
жүйелі және метаболикалық
ауру болып табылатын
вегетативті жүйке жүйесінің
перифериялық
(сегментарлы) бөлімінің
зақымдануынан
(органикалық) туындайтын
вегетативті көріністер
кешені.
Пароксизмалды вегетативті
дистония– бұл вегетатівтік
криздермен
(пароксизмдермен)
спатталатын вегетативті
жүйке жүйесінің асыра
жүктелуінен және бейімделу
процестерінің төмендеуінен,
оның күрделі бұзылылыспен
реттелуінің ауыр көрінісі
болып табылатын вегетативті
дисфункцияның клиникалықпатогенетикалық формасы.

4.

Орталық және перифериялық жүйке жүйесі
аурулары (гипоталамус, лимбикалық жүйе)
Созылмалы аурулар
(эндокриндік, асқазан ішек
және жүрек қан тамыр
жүйесі)
Созылмалы стресстер,
(шаршағыштық , көп
физикалық күш түсіру)
Әлеуметтік-экономикалық
себептер;
Тұқым қуалау бейімділігі.

5.

Патогенезі:
Көп жағдайда бұл бұзылыстың негізгі
белгілері созылмалы ауруларға ұқсас болып
келетін невроз түрінде көрінеді.
Соматоформды бұзылыстың даму механизмі
былай жүреді: қатты стресстің немесе
уайымның әсерінен (әсіресе психологиялық
жүдеу кезінде) адамның көшіруге шамасы
жетпей тұрған психикасы травмалық
жағдайды ығыстырады. Бұндай «ығысқан»
уайым түрлі невротикалық көріністер береді,
және жиі оның «нысаны» болып ішкі
органдар табылады.

6.

Вегетативті дисфункция кезінде
шағымдар сипаттамасы
Тексеру бағыты
Цефалгия, бас
айналу
бас сақинасы тектес
(бір жақ баста жүрек айнумен бірге бастың
соғып ауыры, құсу, жиі тұқым қуалаушылық).
Балаларда тамырлы және
ликвородинами
калық бұзылулардың болмауы.
Мінез-құлықтың бұзылуы мен ВЖЖ
үйлесуі мүмкін, мысалы, аутизмі бар
балаларда ВД және ЗГТС болуы
Кардиалгия
шаршағанда, қобалжығанда туындайтын, ауарайының ауысуына, физикалық жүктемеге
байланыссыз, седативті құралдарды
қабылдауда тоқтайтын жауырынға, қолға
берілетін шаншып ауырулар. Балалардың
жүрек тұсында жүрек соғууды сезуіне, жүрек
тұсында жағымсыздық сезінуге шағымдары.
Жүрек тұсы ауруы көптеген аурудың
себептері болуы мүмкін, сирек –
өзіндік жүрек патологиясына
байланыссыз. Кардиалгияны жоққа
шығару қажет.
Тыныс алу органы
жағынан
ваготониясы бар балалар физикалық жүктеме
кезінде «демікпеге» жақын келеді, еш себепсіз
терең демалу туындайды,
ауа райы қолайсыздығында күшейетін және
седативті терапия алғаннан кейін кететін
невротикалық жөтел
пароксизмдары
(«спазматическалық
Вирусты жөтел»).
ацетилхолинның көп болуы,
холинэстераздың сарысу
белсенділігінің төмендеуі ВД
пайдасына..
Оқшауланған процесті жоққа
шығару қажет
(инфекция,
бронхиалды астма,
ТДК, онкология)
Шағымдар

7.

Асқазан-ішек жағынан
Іштің
ауыруы, диспептикалық синдромның
туындауы
(жүрек айну, қыжыл, кекіру,
спастикалық іш қатулардың жиілігі
немесе түсініксіз іш өту, рефлюксті
аурудың пайда болуы). Сілекей бөлінудің
жоғарылауы, жүрек айну және балаларда
құсу – бұл эмоционалды уайымдаудың
жиі соматовегетативті көріністері.
Алғашқы қатты психогениядан (шошу)
кейін туындаған, бұл симптомдар
орнығып, кейінірек стресстік жүктемеге
жауап ретінде қайталанады.
Диспептикалық синдромадар
туындау арасында патологиялық
синдромдар байқалмайды.
Синдромдар стресстен кейін,
эмиционалды жүктемеге жауап
ретінде туындайды
Терморегуляцияның бұзылуы
–
«термоневрозы» деп аталады
Тоңғақтық түрінде (төмен
температураны, азынауға төтеп бере
алмау),тоңу, тоңу тектес
гиперкинездер; аксилярлы
температураның асимметриясы,
бейнедегі гипертермияға бейімділік
Эмоционалды және
психикалық жүктемеге байланысты,
күшею маусымдығы
бар. Пароксизмалды күйге
бейімділік бар
Тері жабындысы
Ваготония кезінде беттің түсі
өзгереді (балалар оңай қызарады және
бозарады), майлы, безеуге бейімделгіш,
қол буынының цианотті.
Дермографизм – қызыл,
жоғарыланған, тұрақты
Симпатикотония кезінде тері құрғақ,
аллергиялық бөртпе, нейродермит пайда
болады.
Дермографизм - күлгін, ақ.
Әртүрлі сипатты терінің
зақымдануын ВД сәйкестігін жоққа
шығару

8.

Несептің шығу жүйесі
жағынан.
Қуықтың әртүрлі нейрогенді бұзылуы,
бұл несептің шығуы және энурездің
бұзылуы болып табылады.
Несептің шығу жүйесінің
нақты зерттеу
органикалық
зақымдануды ерекшелеу
мүмкіндігін береді.
Психогенді шағымдар.
Симпатикотония:
ашушаңдық,
жоғары шаршағыштық,қызбалық,
жыламсырау, қобалжу, жұмысқа
қабілеттіліктің төмендеуі,
зейіннің бара бара жоғалуы, шуылға
шыдамсыздық, естің төмендеуі,
ұйқының бұзылуы.
Бір күнде көңіл-күйдің өзгеруі.
Ваготония: әлсіздік, апатия.
Күні бойы көңіл-күйдің төмендеуі,
күндіз ұйқысыраудың жоғарылауы.
Бас айналуды сезіну, бастағы жеңілдік
немесе есінен тану күйі, болмыстан
қашықтау,
дербестіліктің бұзылысы, өлімнен
қорқу.
Мінез-құлықтың
бұзылуы мен ВЖЖ
үйлесуі мүмкін, мысалы,
аутизмі бар балаларда ВД
және ЗГТС болуы
Сезімталдық бұзылулар
Жансыздану немесе шаншу, ыстықты
және суықты сезіну

9.

Диагностикалық іс-шаралардың негізгі және
қосымша тізімі:
Амбулотриялық деңгейде жүргізілетін негізгі
(міндетті) диагностикалық тексерулер:
·
тыныштықта, физикалық, ойлау және
эмоционалды
жүктеу кезінде АҚ, БТЖ,
БҚ өлшеу;
·
клиноортосынама;
·
ЖҚТ (6 параметр);
·
қан сарысуында натрий, кальций, калийді
анықтау;
·
қан сарысуында глюкозаны анықтау;
·
ЖНТ;
·
электрокардиографикалық зерттеу;

10.

Амбулаториялық деңгейде өткізілетін қосымша диагностикалық тексеріс:
·
биохимиялық қан талдауы: АЛаТ, АСаТ, жалпы билирубин,
тікелей билирубин, тимолов сынамасы, С – реактивті ақуызды анықтау.
Жоспарлы госпитальдаудағы тексерулердің ең қысқа тізімі:
·
ЖҚТ ;
·
электрокардиографикалық зерттеу ;
Стационарлық деңгейдегі негізгі (міндетті) диагностикалық тексерулер:
·
электрокардиограмманың холтер мониторингі;
·
АҚ тәуліктік мониторіингілеу;
·
глюкозаға төзімділік тесті;
·
ЭЭГ-бейнемониторингі.
Стационарлық деңгейдегі қосымша диагностикалық тексерулер:
·
коагулология (қан плазмасында белсенді ішінара тромбопластинды уақытты (ББТУ)
анықтау, плазмадағы фибриногенді анықтау, қан плазмасының фибринолитикалық белсенділігін
анықтау, адгезия және агрегация (ГАТ) реакцияларын өткізу, плазманың гепаринге төзімділігін
зерттеу, плазмадағы антиплазминның белсенділігін анықтау, қан кету уақытын анықтау, қан
плазмасындағы тромбинді уақытты (ТУ) анықтау, ерітілетін фибромономер кешенің анықтау
(ЕФМК), плазмадағы VIII факторын анықтау, плазмадағы XI факторын анықтау);
·
ИФТ-әдісімен қалқанша без гормондарын анықтау;
·
бас миының МРТ;
·
бас тамырларының УДДГ;
·
кешенді ультрадыбыстық диагностика;
·
кеуде ағзаларының рентгенографиялық шолу ;
·
Люмбальді пункция;
·
ЖМС зерттеу.

11.

Кардиогенді
синкопа
лар
Диагностикалық
критерийлер
Вегетатив
ті ұстамалар
Синкопалды
көріністер
Бас айналу,
әлсіздік,
тершеңдік,
ауаның жетіспеуші
лігі,
көз алдында елестеу,
бозғылт, құлақтағы
Жоқ болуы мүмкін
шу,
немесе жүрек ауруын
гипо- және
сезіну
ангидроздың бар
болуы,
вагальды
реакциясы
ның жоқ болуы,
ұстама кезінде жүрек
ырғағының баялауы
Синкопалды күйдің
клиникалық
көріністері
Бозғылттану, сирек
терең демалу, әлсіз
жіп тәрізді жүрек
соғысы, АҚ кенеттен
түсуі
Бозғылттану және
цианоз, жиі және
үстіртін
демалу, кейде
тахикардия,
АҚ төмендеген
Эпилептикалық
Тамырлы-церебрал
табиғатты ұстама
ды ұстамалар
ла
Қысқа уақытқа бас
айналу, желкедегі,
мойындағы ауру,
жүрек айну, жалпы
әлсіздікті сезіну
Ерекше күй қысқа
уақытқа болуы
мүмкін
Бозғылт акроцианоз
болуы мүмкін,
Тыныс алу үстіртін,
пульс соғысы сирек,
АҚ әртүрлі
Акроцианоз,
Тыныс алу жиірек,
шулы, тұрақты емес
кезеңді апное, жүрек
соғысы сирек, АҚ
әртүрлі

12.

Есін жоғалғатқан
кезде құрысудың
Терең талуда
болу мүмкіндігі
Болуы мүмкін
Сирек
Постсинкопаль
ды кезеңнің
клиникалық
көріністері
Жалпы әлсіздік,
бас ауыру, бас
айналуы,
тершеңдік
Жалпы әлсіздік,
жалпы бас ауыру,
Жалпы әлсіздік,
мойын, желке
жайсыздық, жүрек ауыру, неврология
тұсында ауыру, бас лық бұзылулар
ауыру
дың бар болуы
(дизартрия,
парездер және т.б.)
Диагности
калық
критерий
лер
Нейрогенді
синкопалар
(вазодепрес
сорлы синкопа)
Кардиогенді
синкопалар
Тамырлыцеребральды
Синкопа
лар
Болуы мүмкін
Есеңгірегендік,
ұйқысы
рау, іркілу, адина
мия, түсінік
сіз сөйлеу, бас
ауыру
Эпилептикалық
синкопалар

13.

Е м д е у т а к т и к а с ы:
Дәрі-дәрмексіз емдеу (тәртіп, диета және т.б.) :
Режим: еңбек және демалыстың қатаң тәртібі, қосымша жүктемеден босату.
Диета: жүйке жүйесінің қайталама вегетативті бұзылуы кезінде, негізгі ауруды
емдеудегі бекітілген хаттамаға сәйкес диета ұстау қажет (қант диабеті,
онкологиялық аурулар, АІЖ аурулар және т.б.).
Сегментүсті бұзылуларда емделушінің жасына байланысты үнемі тамақтану
қажет, - 16, 16б, жалпы және т.б. үстел.
Иглорефлексотерапия (5 жастан асқан балаларға),
Ертерек оңалту (уқалау, су емшаралары, ойын терапиясы, әуен терапиясы,
жеке немесе топтық психотерапия, ЕДШ), гипноз.
Астмалық ұстамаларды CPAP көмегімен емдеу

14.

Дәрі-дәрмекпен емдеу :
Дәрі-дәрмекті терапия мыналардан тұрады:
- седативті және анксиолитикалық терапия (хлорпротиксен,
γ-амино-β-фенилмайлы қышқыл, транквилизаторлар
бензодиазипинді қатардан, карбамазепин, амитриптилин)
- метаболиялық терапия (тиамин, пиридоксин,
цианкобаламин)
Симпатоадреналды криз кезінде - карбамазепин

15.

Дәрі-дәрмектер
Мөлшер, шығу нысаны
Тиамин
50мг/мл ерітінді, 125 мг б/і, тәулігіне 1 рет. 10-30
күн
Пиридоксин
Цианкобаламин
Карбамазепин
2 мг таблетка, ерітінді 50 мг/мл. 0.002 г/тәулік
мөлшер 10-30 күн
200 мкг/мл инъекция үшін ерітінді, 500
мкг/мл мөлшер
0,4- 1мл (200-500мкт) тәулігіне, күйдің жақсару
кезінде
0,2мл, 10-30 күн
200 мг таблетка, 10-20 мг/кг/тәулік 2-3 қабылдау
мөлшер 10-20 мг\кг\тәулік вегетативті
пароксизмді емдеу кезінде (симпатикоадреналды
криздер) 7-14 күн.

16.

Дәрі-дәрмек
Мөлшер, шығу нысаны
Хлопротиксен
15 мг табл.мөлшер 0.5-2 мг/кг дене массасы 7-14 күн
Диазепам
Тиамин
5мг табл.
Диазепам 1-12 ай алғашқыда 250 микрограмм/кг күніне 2 рет
1–5 жастағы балаларға алғашқыда 2.5мг күніне 2 рет
5–12 жастағы балаларға алғашқыда 5 мг күніне 2 рет
12–18 жастағы балаларға алғашқыда 10 мг күніне 2 рет;
Тәулігіне максималды жалпы мөлшері 40 мг.
[British National Formulary for Children]
50мг/мл ерітінді, 125 мг б/і, тәулігіне 1 рет. 10-30 күн
2 мг табл., раствор 50 мг/мл. 0.002 г/тәулік мөлшер 10-30 күн
Пиридоксин
Цианкобаламин
карбамазепин
амитриптилин
200 мкг/мл инъекция үшін ерітінді, 500 мкг/мл мөлшер
0,4- 1мл (200-500мкт) тәулігіне, күйдің жақсару кезінде
0,2мл, 10-30 күн
200 мг дәрі, 10-20 мг/кг/тәулік 2-3 қабылдау
мөлшер 10-20 мг\кг\тәулік вегетативті
пароксизмді емдеу кезінде (симпатикоадреналды криздар) 7-14
күн.
6-10 жастағы балаларда түнгілікті энурезде - 10-20 мг/тәулік
түнде, 11-16 жастағыларға - 25-50 мг/тәулік.

17.

*ВСД патологиясы бар балалар 6 айға
диспансеризацияға алынады. Және 3
айда бір рет терапевт пен кардиологтың
тексерісінен өтіп тұру қажет. Мектеп
жасындағы осы патологиясы бар
балаларды физикалық жүктемеден
шектемеу қажет.
*Асқынуының алдын алу үшін жылына
екі рет терапия алу көрсетіледі.

18.

*Дұрыс тамақтану
*Серуендеу , демалу,
*Уақытылы ұйықтау
*Санаторлы курорттық ем
*Теңізде шомылу, таулы
аймақта дем алу
*Физиотерапия;

19.

Назарларыңызға
рахмет!