Ақша

1. Орындаған:Төлеутаев М.Е

ОРЫНДАҒАН:ТӨЛЕУТАЕВ М.Е

2. Ақша - айырбас құралы ретінде барлық адамдармен қабылданатын және басқа тауарларды (қызметтерді) бағалауға қызмет ететін кез

АҚША - АЙЫРБАС ҚҰРАЛЫ РЕТІНДЕ БАРЛЫҚ
АДАМДАРМЕН ҚАБЫЛДАНАТЫН ЖӘНЕ
БАСҚА ТАУАРЛАРДЫ (ҚЫЗМЕТТЕРДІ)
БАҒАЛАУҒА ҚЫЗМЕТ ЕТЕТІН КЕЗ КЕЛГЕН
ТАУАР НЕМЕСЕ СИМВОЛ.
АҚША - АҒЫЛШ.MONEY,НЕМ.CASH,CELDN.

3.

4.

5.

Толық құнды ақшалар (нағыз ақшалар) —
номиналдық құны оны дайындауға кеткен
нақты құнымен сәйкес келетін ақшалар.
Металл ақшаларға: мыстан, күмістен және
алтыннан жасалғандары жатады. Металл
ақшалар әр түрлі нысанда болған. Монета
түріндегі нысаны — бұл олардың соңғы
нысаны. Монетаның бет жағы — аверс, артқы
жағы — реверс және жаны — гурт деп
аталады.

6.

7.

Толыққұнсыз ақшалар (құнның
белгілері) — номиналдық құны
нақты құнынан, яғни олардың
өндірісіне кеткен қоғамдық
еңбектен жоғары болып келетін
ақшалар.
Оларға мыналар жатады:
құнның металдық белгілері—
арзан бағалы металдардан
жасалған ұсақ монеталар,
мысалға жез, алюминий т.б.
монеталар;
құнның қағаздан жасалған
белгілері.
Құнның қағаздай белгілері екіге
бөлінді: қағаз ақшалар және
несиелік ақшалар.

8. Ақшаның мәні және қызметтері

АҚШАНЫҢ МӘНІ ЖӘНЕ ҚЫЗМЕТТЕРІ
Ақша тауар өндірісінің дамуындағы
бірден – бір шарт және өнім болып
табылады. Тауар – бұл сату немесе
айырбастау үшін жасалынған еңбек
өнімі.
Ақша құн өлшемі қызметін идеалды, оймен ойлау арқылы
орындайды. Яғни, тауардың құнын өлшеу ақшаға
айырбасталғанына дейін орындалады, сонымен құнның тауар
формасынан ақша формасына айналуы үшін тауардың
бағасын белгілесек жеткілікті.
Тауар бағасын өлшеу үшін қолма-қол ақшаның болуы қажет
емес, себебі еңбек өнімін теңестіру ойша орындалады.
Тауарларды ақшаның көмегімен өлшеуге болады, өйткені олар
адам еңбегінің өнімі.

9.

Ақша төлем құралы тауар айналысы ақша қозғалысымен
байланысты. Бірақ ақша қозғалысы міндетті түрде тауар
қозғалысымен бір уақытта тоғысуы тиіс емес. Ақша құнның
еркін формасында көрінеді. Олар өткізу процесін еркін
аяқтайды. Ақшаның қозғалысы тауар қозғалысынан ерте
немесе кеш жүруі мүмкін.
Егер тауар мен ақшаның қарама–қарсы қозғалысы
болмаса, яғни тауар төлем ақы түскенге дейін сатып
алынған немесе керісінше болса, онда бұл жағдайда
ақшалар төлем құралы қызметін атқарады.
Ақшалар төлем құралы ретінде тек қана тауар
айналысына ғана емес, сонымен қатар қаржы –
несие қатынастарына да қызмет етеді

10. Ақшаның экономикадағы рөлі

АҚШАНЫҢ ЭКОНОМИКАДАҒЫ РӨЛІ
Ақша экономикадағы рөлін өзінің атқаратын негізгі
қызметтері арқылы орындайды.
Ақшаның қазіргі экономикадағы
атқаратын қызметтеріне мыналар
жатады:
1.құн өлшемі және баға масштабы;
2.айналыс (айырбас) құралы;
3.төлем құралы;
4.қорлану және қор жинау құралы;
5.дүниежүзілік ақша.

11. Ақшаның теориялары

АҚШАНЫҢ ТЕОРИЯЛАРЫ
Ақшаның теориялары мынадай оның бағыттарын бөліп
қарастырады:
- Ақшаның металдық теориясы;
- Ақшаның номиналистік теориясы;
- Ақшаның сандық теориясы.
Ақшаның металдық теориясы ақша қызметін бағалы
металдардың атқару барысында XV—XII ғғ. қалыптасты. Бұл
теорияның өкілдеріне Англияда У .Стэффорд, Т.Мэн, Д.Норс
жатса, Францияда А.Монкретьен жатты. Олар монетадан
жасалған ақшалардың бұзылуына қарсы болды.

12. ТМД және кейбір елдердің ақша бірліктері

ТМД ЖӘНЕ КЕЙБІР ЕЛДЕРДІҢ АҚША
БІРЛІКТЕРІ
Елдің атаулары
Қазақстан
Ақша бірлігі
1 теңге = 100 тиын
Ресей
1 рубль = 100 копеек Англия
Украина
Беларусь
Өзбекстан
Қырғызстан
Тәжікстан
Әзірбайжан
1 гривня = 100
копийка
1 рубль = 100 копеек
1 сум = 100 тийн
1 сом = 100 тыйн
1 сомони = 100
дирам
1 манат = 100 гепик
Елдің атаулары
АҚШ
Израйль
Жапония
Сауд Арабиясы
Түркия
Кувейт
Қытай
Армения
1 драм =100 люма
Йемен
Молдова
1 лей =100 бань
Кипр
Біріккен Араб Әмірлігі 1 динар = 100 филса Үндістан
Ауғаныстан
1 ауған = 100 пул
Египет
1 фунт = 100 пиастра Монголия
1 австралия доллары
Тайланд
= 100 цент
1 ирландия фунты =
20 шиллинг =240
Бразилия
пенса
Австралия
Ирландия
Марокко
Ақша бірлігі
1 доллар = 100 цент
1 фунт стерлинг = 100
пенса
1 шекель стерлинг =
100 агора
1 иен = 100 сена
1 риал = 100 халал
1 лир = 100 куруш
1 динар =100 дирхам
= 1000 филса
1 юань = 10 цзяо =
100 финям
1 риал = 100 филса
1 фунт =100 миллима
1 рупия 100 пайса
1 дирхам = 100
сантима
1 тугурик =100 мунгу
1 бат = 100 сатанга
1 крузейро = 100
сентаво

13.

Қазақстан Ұлттық банкі банкноттар мен тиындардың қажетті
мөлшерін анықтайды, олардың жасалып шығарылуын
қамтамасыз етеді, қолдағы ақша қаражатын
сақтау, инкассациялау тәртібін белгілейді. Ұлттық банктің ақша
шығаратын банкнот фабрикасы бар.
1992 жылдың 27 тамызы күні Ұлттық банк теңге купюрасының
үлгілерін бекітті.Ертесіне қазақ валютасын өмірге келтірген
суретшілер:
Т.Сүлейменов,М.Алин,А.Дүзелханов,Қ.Әбжәлеловтар Англияға
аттанды.
1992 жылы теңге дизайнындағы портреттер бекітілді.Теңге
Ұлыбританияда басылып шықты.
1993 жылы 12 қараша күні елбасы Н.Ә.Назарбаев “Қазақстан
Республикасының Ұлттық валюта енгізу туралы ” жарлыққа қол
қойды.
1993 жылы 15 қарашада Қазақстаннын Ұлттық валютасы –
теңге айналысқа енгізілді.