Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce

1.

2.

Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce –
grupy społeczne zamieszkujące Polskę
identyfikujące się z innym narodem niż polski.

3.

Polskie ustawodawstwo szczegółowo określa
prawa mniejszości narodowych. Najważniejszym
aktem jest Konstytucja Rzeczypospolitej
Polskiej. Polska przyjęła również szereg aktów
prawa międzynarodowego, regulujących prawa
mniejszości narodowych. Są to między innymi:
Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i
Podstawowych Wolności z 4 listopada 1950
roku, Międzynarodowa Konwencja w Sprawie
Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji
Rasowej z 7 marca 1966 roku, Międzynarodowy
Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z 16
grudnia 1966 roku i Konwencja Praw Dziecka z
20 listopada 1989 roku.

4.

Według ustawy z 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i
etnicznych oraz o języku regionalnym mniejszości te są wyodrębniane
na podstawie łącznie sześciu kryteriów, w szczególności mniejszej niż
pozostała ludność liczebności i zamieszkiwania obecnego terytorium
RP przez przodków jej członków od co najmniej 100 lat. Definicja ta
podaje też jedno kryterium odróżniające mniejszość etniczną od
narodowej – pierwsza oznacza grupę, która nie utożsamia się z innym
narodem (współcześnie) zorganizowanym we własnym państwie.

5.

Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce
według ustawy
Art. 2 ust. 2 ustawy wskazuje, które z mniejszości uważa się za
mniejszości narodowe w rozumieniu tej ustawy. Ustawa wymienia w
tym zakresie (w kolejności alfabetycznej) mniejszości: białoruską,
czeską, litewską, niemiecką, ormiańską, rosyjską, słowacką,
ukraińską i żydowską. W art. 2 ust. 4 ustawy wymienia się
mniejszości, uznane za mniejszości etniczne w rozumieniu
ustawy: karaimską, łemkowską, romską i tatarską. Ponadto art. 19
ust. 2 definiuje język kaszubski jako język regionalny.

6.

Do podstawowych praw mniejszości narodowych,
gwarantowanych prawem polskim należą:
• zakaz dyskryminacji oraz istnienia organizacji, których
program lub działalność zakłada albo dopuszcza
nienawiść rasową i narodowościową;
• wolność zachowania i rozwoju własnego języka;
• wolność zachowania obyczajów i tradycji oraz
rozwoju własnej kultury;
• prawo do nauki języka i w języku mniejszości;

7.

• prawo do nieskrępowanej możliwości praktyk
religijnych;
• prawo do tworzenia własnych instytucji
edukacyjnych, kulturalnych oraz takich, których celem
jest ochrona tożsamości religijnej;
• prawo do uczestnictwa w rozstrzyganiu spraw
dotyczących własnej tożsamości narodowej;
• przywileje wyborcze dla komitetów wyborczych
organizacji mniejszości.

8.

Narodowy spis powszechny
ludności i mieszkań z 2011 roku
umożliwił deklarację podwójnej
tożsamości narodowe-etnicznej
przez obywateli polskich. W
efekcie, 871 tysięcy osób
zdecydowało się ją wyrazić. Trochę
mniej, bo 834 tys. osób posiada
polską oraz inną tożsamość
narodowo-etniczną. 554 tys.
deklaruje wyłącznie niepolską (w
większości śląską lub kaszubską)
tożsamość, z czego 38 tys.
identyfikuje się z dwiema
niepolskimi narodowościami.

9.

W 2011 r. określono mniejszą niż w
poprzednim spisie liczbę osób
deklarujących przynależność niemiecką –
w sumie 109 tys. osób (dla porównania:
150 tys. osób w Narodowym Spisie
Powszechnym z 2002 r.), z czego 26 tys.
osób zadeklarowało narodowość
niemiecką jako jedyną, a 52 tys. osób –
podwójną, niemiecką i polską. Mniejsze
grupy w spisie deklarują przynależność
ukraińską (48 tys. osób) i białoruską
(47 tys. osób). Kolejne z grup
przekroczające 10 tys. osób, to: mniejszość
romska (16 tys. osób), rosyjska (13 tys.
osób) i amerykańska (11 tys. osób), zaś
łemkowska i angielska oscylują wokół
10 tys. osób.

10.

Dla porównania, w narodowym spisie
powszechnym z 2002 roku ponad 96%
ankietowanych zadeklarowało
narodowość polską. 1,23% (471,5
tysięcy osób) – przynależność do innej
narodowości, natomiast 2,03% ludności
(774,9 tys. osób) nie określiło swej
narodowości. Co ciekawe, pojawiały się
zarzuty zaniżania liczby osób
deklarujących inną narodowość niż
polska. Spis w 2002 r. przeprowadzony
był w sytuacji, gdzie nie istniało jeszcze
ustawowe uregulowanie definiujące
mniejszość narodową lub etniczną.

11.

Mniejszości narodowe można podzielić
na zwarte i rozproszone. Mniejszości
zwarte to duże skupiska zamieszkujące
od pokoleń na jednym obszarze,
zachowujące własną odrębność
kulturową, dążące często do utworzenia
własnego samorządu. Członkowie
mniejszości rozproszonych są bardziej
zagrożeni utratą własnej tożsamości
kulturalnej i językowej w wyniku
świadomie prowadzonej przez władze
asymilacji lub wskutek kontaktu z
silniejszą kulturą. Czasem imigranci
akceptują ową asymilację, a nawet
świadomie do niej dążą, szczególnie
w bogatych krajach Zachodu.

12.

Polskę zamieszkują przedstawiciele kilkunastu mniejszości
narodowych i etnicznych. Według danych szacunkowych
osoby należące do mniejszości narodowych stanowią 2% 3% obywateli RP, czyli około 1 milion osób. W Polsce żyją
następujące mniejszości narodowe i etniczne:

13.

Niemcy to najliczniejsza mniejszość narodowa zamieszkująca Polskę.
Podczas przeprowadzonego w 2011 r. Narodowego spisu powszechnego
ludności i mieszkań, narodowość niemiecką zadeklarowało 144,238
obywateli polskich Na terenie 19 gmin woj. opolskiego i 3 gmin woj.
śląskiego przedstawiciele mniejszości niemieckiej stanowią ponad 20%
mieszkańców gminy. W roku szkolnym 2012/2013 języka niemieckiego w
589 placówkach oświatowych uczyło się 38,783 uczniów należących do tej
mniejszości.Przedstawiciele mniejszości niemieckiej są w większości
katolikami, a tylko nieliczni (głównie zamieszkujący
województwa północnej Polski) deklarują przynależność do Kościoła

14.

Ukraińcy to mniejszość narodowa, do której przynależność podczas
przeprowadzonego w 2011 r. Narodowego spisu powszechnego
ludności i mieszkań zadeklarowało 38,797 obywateli polskich. W
wyniku przeprowadzonej w 1947 r. przez ówczesne władze
komunistyczne akcji „Wisła" niemal cała ludność ukraińska,
zamieszkująca tereny południowo-wschodniej Polski, została
przesiedlona na tereny Polski północnej i zachodniej, gdzie obecnie
znajdują się jej największe skupiska. Części Ukraińców udało się
uniknąć przesiedlenia z rodzimych terenów, a części pozwolono na
powrót. W roku szkolnym 2012/2013 w 169 placówkach języka
ukraińskiego jako języka ojczystego uczyło się 2,757 uczniów.

15.

Białorusini to mniejszość narodowa tradycyjnie zamieszkała na
południowo-wschodnich terenach województwa podlaskiego.
Podczas przeprowadzonego w 2011 r. Narodowego spisu
powszechnego ludności i mieszkań narodowość białoruską
zadeklarowało 43,880 tys. obywateli polskich. W roku szkolnym
2012/2013, 3,148 tys. uczniów należących do mniejszości białoruskiej
uczyło się języka białoruskiego w 47 placówkach oświatowych
(wg danych Ministerstwa Edukacji Narodowej – stan na 30 września
2012 r.).

16.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ