Historia mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce

1.

Historia mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce

2.

Mniejszość narodowa- to grupa ludzi zamieszkująca obszar danego
państwa, odróżniająca się od większości społeczeństwa językiem,
kulturą, pochodzeniem etnicznym bądź religią.
Obszary współczesnych krajów zamieszkują często odmienne
od większej części społeczeństwa grupy etniczne. Ich źródłem
były naturalne magracje ludności na przestrzeni wielu wieków, zmiany
terytoriów państwowych jak również tworzenia organizmów
państwowych o charakterze wielonarodowym. Migracje wynikały
głównie z poszukiwania lepszego życia, pracy, żywności, itd.

3.

MNIEJSZOŚCI NARODOWE W POLSC PRZED II WOJNĄ ŚWIATOWĄ
Polska była państwem wielonarodowym, według danych GUS (Główny urząd
statystyczny) z 1931 roku Polacy stanowili 69% ogółu ludności.
Przyczyny ujednolicenia Polski pod względem narodowościowym:
- Holokaust i masowa migracja ludności żydowskiej
- zmiany granic w wyniku II wojny światowej (ludność ukraińska, białoruska i
litewska pozostała poza granicami bez możliwości powrotu do kraju)
- migracja ludności niemieckiej w latach 70-tych
- działania wojenne – zsyłki do obozów pracy
Po wojnie Polska stała się krajem jednolitym narodowościowym. Mniejszości
narodowe stanowią tylko 3% (około 1 mln)

4.

Białorusini
Białorusini to mniejszość narodowa, licząca około 200 - 300 tysięcy osób,
w większości tradycyjnie mieszkających na terenie województwa
podlaskiego. Według danych z 1931 płn.-wsch. kresy RP zamieszkiwało
990 tys. Białorusinów.
Należy zaznaczyć, że w województwie podlaskim przedstawiciele
społeczności białoruskiej zasiadają we władzach samorządowych,
dysponując większością w radach niektórych powiatów i gmin.

5.

Organizacje
Bałoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne (BTSK) z 1956r.
Związek Białoruski w Rzeczypospolitej Polskiej (ZBwRP) z dnia 15 marca 1993r.
Białoruskie Zrzeszenie Studentów (BZS) które powstało w latach 80-tych.
Białoruskie Stowarzyszenia Literackie „Białowieża” z 1990r.
Bractwo Prawosławne św. Cyryla i Metodego i Młodieżowe Bractwo Prawosławne.

6.

Czesi
Pierwsza migracja czeska na tereny Polski miała miejsce w połowie XVI wieku i
związana była z prześladowaniami religijnymi Braci Czeskich. Następne fale
migracji miały miejsce w pierwszej połowie XVII w., drugiej połowie XVIII w. i
na początku XIX w. – ta ostatnia związana była z rozwojem przemysłu w Łodzi.
W II Rzeczypospolitej mniejszość czeska liczyła 30 tys. оsób ( wg. spisu
powszechnego z 1921r.).Największe skupisko ludności czeskiej znajdowało się w
województwie wołyńskim(1.8% ogółu ludności województwa). W pozostałych
częściach Polski ludność czeska mieszkała w województwach: Łódzkim,
Krakowskim, Lwowskim, Śląskim, Poznańskim i Warszawskim.

7.

Po wybuchu II wojny świstowej największe skupiska ludności czeskiej w centralnej
Polsce znalazły się w Wrszawie i Łodzi.
Po 1945 r., z wyjątkiem Wołynia, skupiska Czechów znalazły się w nowych granicach
Państwa polskiego. Taka sytuacja oraz odbudowa Czechosłowacji po wojnie wpłynęły
na decyzję powrotu do państwa czeskiego.
W 1950 r. W wyniku migracji tylko około 1/3 przedwojennego stanu ludności czeskiej
рozostało w granicach państwa polskiego.
Obecnie w granicach Polski żyje ok. 3 tys. Czechów. Zamieszkyją oni okolice Strzelina
i Piotrkowa Trybunalskiego.

8.

Organizacje
Związek Czechosłowaków w Polsce( powstał 1944 r. w
Lublinie)
Czechosłowacki Komitet Samopomocy dla Spraw Repatriacji
1945 (w Poznaniu)
Centralny Komitet Czeski( w Katowicach)

9.

Litwini
To mniejszość narodowa licząca okoł 20-25 tys. osób. Przedstawiciele tej mniejszości
Mieszkają na terenie gmin: Puńsk, Szypliszki, Krasnopol i Sejny( woj. Podlaskie).
Większe skupiska ludności pochodzenia litewskiego znsjdują się ponadto w Gdańsku,
Słupsku, Szczecinie, Warszawie oraz we Wrocławiu.
Pоczątki osadnictwa litewskiego sięgają XV w. W tym okresie ukształtowała się polskolitewska granica etniczna na Sejneńszczyźnie, która w niemal niezmienionym kształcie
przetrwała do dziś.

10.

Organizacje
Stowarzyszenie Litwinów w Polsce( z 1956 r.)
Litewskie Towarzystwo św. Kaziemierza( od maja 1990 r.)
Wspólnota Litwinów w Polsce(1993 r.)
Stowarzyszenie Młodzieży Ltewskiej

11.

Niemcy
Niemcy to mniejszość narodowa, licząca 300 - 500 tysięcy osób. Spis z 1931 r.
wskazuje na 741 tys. osób. Obecnie zamieszkują oni tereny województw:
opolskiego, śląskiego, dolnośląskiego, warmińsko-mazurskiego i kujawskopomorskiego. W niektórych gminach województwa opolskiego Niemcy
stanowią większość mieszkańców.
Przedstawiciele mniejszości niemieckiej zasiadają w polskim Parlamencie od
czasu wyborów uzupełniających do Senatu w lutym 1990 roku. Po wyborach
27 września 2001 r. w Sejmie RP zasiada dwóch przedstawicieli mniejszości
niemieckiej.

12.

Organizacje
Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w
RP(VdG)z 1991 r.
Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców na Śląsku
Opolskim
Związek Młodzieży Mniejszości Niemieckiej w RP
Rada Niemców Górnośląskich( 4 czerwca 2002 r.)

13.

Ormianie
Społeczność ormaińska, licząca około 5-8 tys., mieszka w rozproszeniu na terenie całej
Polski, głównie na Dolnym Śląsku i w większych miastach.
Kolonie ormiańskie, powstałe około XI w. Na Rusi Kijowskiej, weszły w skład państwa
Polskiego za panowaniem Kaziemierza Wielkiego. W 1356 r. Kolonie w Kamieńcu
Podolskim i we Lwowie uzyskały potwierdzenie swojej autonomii, a Lwów został
siedzibą biskupa ormiańskiego. Po II wojnie światowej polacy Ormianie z dawnych
okresów południowo- wschodnich w ogromnej większości osiedlili się na „ziemiach
odzysanych” oraz w Gliwicach,Gdańsku, Krakowie i Warszawie.

14.

Organizacje
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze( 1980 r.)
Ormiańskie Towarzystwo Kulturalne( powstało w Krakowie 1990 r.)
Federacja Organizacji Ormiańskich

15.

Rosjanie
Liczebność mniejszości rosyjskiej w Polsce szacuje się na około 10-15 tys. osób,
mieszkających głównie na Suwalszczyźnie i Mzurach. Najważniejszymi ośrodkami
życia kulturalnego mniejszości rosyjskiej pozostają duże miasta, przede wszystkim:
Białystok, Gdańsk, Kraków, Łódź i Warszawa.
Odrębną grupę, którą często zalicza się do mniejszości rosyjskiej, stanową potomkowie
staroobrzędowców, którzy osiedlili się na ziemiach polskich pod koniec XVIII w.
Mieszkający dziś w Polsce staroobrzędowcy wywodzą się z trzech dawnych rejonów:
z Ziemi Suwalskiej, z okolic Augustowa oraz z Mazur. Liczebność
Staroobrzędowców szacuje się na około 2 tys. osób.

16.

Organizacje
Rosyjskie Towarzystwo Kulturalno- Oświatowe( 1956-1975 latach)
Międzynarodowy Russkij Klub( 1991 r.)
Rosyjskie Stowarzyszenia Kulturalno- Oświatowego(1993 r.)
Stowarzyszenie,,Wspólnota Rosyjska”

17.

Ukraińcy
Ukraińcy to mniejszość narodowa, licząca około 200 - 300 tysięcy osób.
Można spotkać szacunkową liczbę tej nacji, która podaje, że w płd.-wsch.
części Rzeczpospolitej ok. roku 1919 żyło ich ponad 5 milionów. W wyniku
przeprowadzonej w 1947 r., przez ówczesne władze komunistyczne, akcji
„Wisła”, ludność ukraińska, zamieszkująca tereny południowo - wschodniej
Polski, została przesiedlona na tereny Polski północnej i zachodniej. W efekcie
największe skupiska mniejszości ukraińskiej znajdują się na terenach
województw: warmińsko-mazurskiego, zachodniopomorskiego i
dolnośląskiego. Mniejszość ukraińska posiada własnych przedstawicieli we
władzach samorządowych, głównie w województwie warmińsko-mazurskim.

18.

Organizacje
- Związek Ukraińców w Polsce,
- Związek Niezależnej Młodzieży Ukraińskiej,
- Związek Ukraińców Podlasia,
- Ukraińskie Towarzystwo Lekarskie,
- Ukraińskie Towarzystwo Nauczycielskie w Polsce,
- Stowarzyszenie Ukraińców - Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego,
- Bractwo Cerkiewne św. Włodzimierza,
- Fundacja Kultury Ukraińskiej,
- Fundacja św. Włodzimierza Chrzciciela Rusi Kijowskiej.

19.

Słowacy
Slowacy to mniejszość narodowa licząca 1 710 obywateli RP w tym: w
województwie małopolskim - 1 572, śląskim - 40, mazowieckim - 20.
Słowacy zajmują tradycyjnie teren Spisza i Orawy.
W 11 placówkach oświatowych języka słowackiego, jako ojczystego,
uczy się 331 uczniów.
Słowacy są w większości wiernymi Kościoła Rzymskokatolickiego.

20.

Żydzi
Żydzi to mniejszość narodowa licząca 8 - 10 tysięcy osób mieszkających w
rozproszeniu, przede wszystkim w dużych miastach. Ich liczba w 1931 roku
przekraczała 3 mln osób. Pierwsze wzmianki o żydach na terenach polskich
pochodzą z X wieku, a pierwszym oficjalnym polskim dokumentem, nadającym
Żydom przywileje i autonomię był statut kaliski z XIII wieku. II wojna światowa
przyniosła nie tylko zagładę prawie 90% polskich żydów, doprowadziła również do
przerwania ciągłości żydowskiej tradycji oraz życia religijnego i kulturalnego w
Polsce. Toż po zakończeniu II wojny światowej w kilku falach emigracyjnych
wyjechała większość z tych, którzy przeżyli holocaust, ale dopiero wydarzenia
końca lat sześćdziesiątych (marzec 1968), kiedy użyto problemu żydowskiego do
rozgrywek politycznych, przyczyniły się do rozbicia środowiska żydowskiego w
Polsce.

21.

Organizacje
- Towarzystwo Społeczno - Kulturalne Żydów w Polsce,
- Stowarzyszenie Dzieci Holocaustu w Polsce,
- Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny,
- Polska Unia Studentów Żydowskich,
- Federacja Organizacji Żydowskich,
- Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP,
- Państwowy Teatr Żydowski im. E. R. Kamińskiej.

22.

Do mniejszości etnicznych zaliczani są:
Łemkowie
Romowie
Karaimi
Tatarzy

23.

Kraimi
Karaimi są najmniej liczna mniejszościa etniczna i jednocześnie
wyznaniowa. Podczas narodowego spisu powszechnego ludnosci i
mieszkań narodowość karaimska zadeklarowało 43 obywateli RP. Karaimi
mieszkają przede wszystkim w Warszawie i okolicach, Wrocławiu, ale
takze w Trójmieście, Opolu oraz w Krakowie.
Pierwsze grupy Karaimów przybyły z Krymu w XIII wieku i osiedlily się
na ziemiach księstwa halicko-wołyńskiego (Troki, Luck, Halicz, Lwów).
Karaimi zatrącili znajomość ojczystego języka, wyróżnia ich natomiast
religia karaimska, wywodząca się z judaizmu.

24.

Łemkowie
To mniejszość etniczna, licząca około 60 - 70 tysięcy osób. W przeszłości
zamieszkiwali tzw. Łemkowszczyznę, czyli Beskid Niski i część Beskidu
Sądeckiego. W związku z akcją „Wisła”, w wyniku której Łemkowie zostali
przesiedleni, większość mieszka poza swoim rodzimym terenem w
województwach: warmińsko-mazurskim, lubuskim, zachodniopomorskim i
dolnośląskim. Część Łemków podkreśla swoją przynależność do narodu
ukraińskiego, inni deklarują się jako odrębna mniejszość narodowa.

25.

Romowie
Pierwszy dokument poświadczający obecność Romów w Polsce
datowany jest na rok 1401 i pochodzi z Krakowa. Od XV w. wzdłuż
łuku Karpat i od strony Niziny Węgierskiej przybywały do Polski i
osiedlały się grupy wędrujących Romów. Ich potomkami są
Romowie Karpaccy. Od XVI wieku do Polski zaczęli przybywać z
Niemiec Romowie nazwani później Polska Roma. W II połowie XIX w.
z terenów Siedmiogrodu i Wołoszczyzny rozpoczęła się migracja
Kełderaszy (Kelderari - kotlarze) i Lowarów (Lovari - handlarze
końmi).

26.

Tatarzy
To mniejszość etniczna, licząca około 5 tysięcy osób, zamieszkujących
rdzenne kolonie tatarskie na Białostocczyźnie (Bohoniki i Kruszyniany) oraz
miasta: Białystok, Sokółka i Dąbrowa Białostocka. Polscy Tatarzy mieszkali
na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego od końca XIV wieku. Ich
przodkami byli emigranci lub uciekinierzy z terenów ówczesnej Złotej Ordy
i z Krymu. Tatarzy w Polsce zatracili znajomość swojego ojczystego języka.

27.

Dziękuję za uwagę