Композиялық материалдар

1. Композиялық материалдар

Орындаған:Мұрат Ақмарал
Мамандығы:5В071000

2. Мазмұны

Кіріспе
1. Жалпы мәлімет
1.1 Композиттер сыныптамасы
1.2 Композитті материалдардың артықшылықтары
2. Композиттер және оларды мұнай шығарушы теңіз
өнеркәсібінде қолдану
2.1 Құрама құбыршектер мен фалдар негізіндегі композит
2.2 «Ақылды» композиттер – бақылау жүйесінің бөлігі
2.3 Композиттен жасалған орам құбыры
2.4 Композиттерді сіңіріп алатын көптеген әлеуетті
қолданыстар
3. Қазақстан Республикасындағы композитті материалдарды
шығаратын орындар
3.1 "ВАСТЕ" ЖШС Компаниясы
3.2 «Ақтөбе металл емес құбырлар зауыты» АҚ
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі

3. Композициялық материал деген не?

Композициялық
материа́л (КМ),
компози́т — олардың арасындағы нақты бөлу
шекарасымен
екі
немесе
одан
көп
компоненттерден
тұратын,
жасанды
жасалған әртекті бірыңғай материал.

4.

5. Композиттер сыныптамасы

Әдетте
композиттер
арматураланатын
толтырғыштардың түрлері бойынша сұрыпталады:
талшықты
(арматураланатын
компонент
—
талшықты құрылым);
қабатты;
толтырылған
пластиктер
(арматураланатын
компонент — бөлшектер)
үйілген (гомогенді),
қаңқалы (байланыстырушымен
құрылым).
толтырылған басты
Сонымен қатар, композиттер кейде
материалы бойынша сұрыпталады:
полимерлік матрицасы бар композиттер,
металлды матрицасы бар композиттер,
тотық-тотық композиттер.
матрица

6. Талшықты композиттер

7. Қабатты композиттер

8. Матрицасы бар композиттер

9. Композитті материалдардың артықшылықтары

КМ басты артықшылығы – материал мен құрылым бір
мезетте
құрылатындығында.
Ерекшелік
ретінде,
құрылымды өндеушісі үшін жартылай дайын өнім болып
табылатын препрег болып табылады.
КМ берілген міндеттерді атқаруда құрылатынын бірден
ескерту қажет, өзіне барлық мүмкінді артықшылықтарын
сыйғыза алмайтыны сөзсіз, дегенмен жаңа композитті
жобалай отырып, инженер сол механизмде сол
мақсатты атқару барысында, бірақ қандай да бір басқа
аспектілерде
жол
беретін,
оған
дәстүрлі
материалдардың сипаттамасынан айтарлықтай асып
түсетін сипаттамаларды беруі тиіс. Бұл дегеніміз, КМ
дәстүрлі материал барлық жағынан да үздік бола
алмайды, яғни әр өнім үшін инженер барлық қажетті
есеп жүргізеді және содан кейін ғана өндіріске арналған
материалдар арасында оптимумын таңдайды.

10.

жоғарғы
салыстырмалы беріктік (беріктігі 3500
МПа)
жоғарғы қаттылық (иілгіштік модулі 130…140 —
240 ГПа)
жоғарғы тозу тұрақтылығы
жоғарғы тозығы жеткен қаттылық
КМ-дан мөлшертұрақты құрылымдар даярлауға
болады
жеңілдік

11. Композиттер және оларды мұнай шығарушы теңіз өнеркәсібінде қолдану

Мұнай өнеркәсібі алға жылжыл келе жатыр
және де композиттерде тұтынушылығын
жоғарлататын көптеген қызықты жобалар
пайда болып жатыр.
Асып кеткенде жақын арада мұнай және газ
қуаттың ең маңызды әлемдік қайнар бұлағы
болуды жалғастырады. Сол екі арада жерде
және
таяз
жағалау
суларында
жеңіл
шығарылатын олардың резерві
қысқаруды
жалғастырып жатыр, терең барлау мен өндіру
жұмыстары өсіп жатыр, және сонымен қатар,
теңіз суларының адам айтқысыз қатты сыртқы
ықпал ету талаптарына төзуге қабілетті,
жеткілікті жеңіл материалдарға сұраныс өсіп
жатыр.

12. Тиімді жоғары композиттердің қолданылу аясының мүмкіндігі мол, әсіресе, мұнай бағасы қымбат және тереңсулы қорлар

13.

Демеушісі
Композиттік
Техника
және
Қосымшалар
Орталығының
Хьюстон
Университеті
(University
of
Houston's
Composites Engineering and Applications Center
(CEAC)) болып табылған, жақын арада болып
өткен Тереңдегі Операцияларға арналған
Композитті Материалдар мен Құрылымдар
жөніндегі
Төртінші
Халықаралық
Конференцияда
(Fourth
International
Conference on Composite Materials and
Structures for Offshore Operations (CMOO-4))
ғарыштық кеңістікке айтарлықтай жақын
болғанның бірі, терең сулы ортада іс жүзінде
таптырмас композиттер жөнінде айтылды.

14.

«Композиттер платформа құрылымының салмағы мен
көлемін
төмендете
алады,
сонымен
қатар
инфрақұрылымға да шығындар төмендейді», -деп
түсіндірді Говард Хванг.
Композиттер өздерінің қасиеттері құрылымдарға
айырықшалықты
сипаттама
беретін,
жағалау
қосымшалары үшін әсіресе басқа материалдармен
үйлесітіріп, кейбір негіздерін орнатты. Құрама
құбыршектер, біліктер, оралған құбыр, палубалы
құбыр, қоршау, мониторингтің «ақылды» жүйелері
жаңа табиғи газды тасымалдауға арналған жаңа
тұжырымдамалары
композиттердің
жетістікті
қолдануынан аз бөлігі ғана болып табылады. Ірі
мұнай
компанияларындағы
композиттік
материалдардың жақтаушылары оның біршама
уақытты алуы мүмкін, бірақ көтергіш және
құрастыратын құбырлар саласындағы соңғы бірнеше
сәтсіздіктерді жылдам жеңіп шығады дейді.

15. Құрама құбыршектер мен фалдар негізіндегі композит

Aker Kvaerner Subsea AS композиттерді қолданудағы
жұмыстарын жалғастырды. Қазіргі таңда компания,
CompTether технологиясының тікелей дамытушысы
болып
табылатын:
түбінде
көмірпластикті
өзегіндегі серпімді құрама құбыршегі,
құрама
құбыршектердің жаңа тұжырымдамасын нарыққа
шығарып жатыр. Бөлім жетекшісі Турид Сторхауг
(Turid Storhaug) Тереңсулы Композитті бөлімімен
бірге Aker Kvaerner Subsea компаниясында Det
Norsk Veritas (DMV, Oslo, Norway) сертификатталған
құрама құбыршектердің қазіргі таңда Aker в Mobile,
Ala компаниясының фарбикасында жиналатынын
және алдағы жазда Мехико шығанағында KerrMcGee's Merganser және МС-920 Independence Hub
платформаларында 3000 метр тереңдіктегі суда
орнатылатын болатынын баяндайды.

16. Мехико шығанағының тереңсулы платформасына арналған Mobile, Ala. өндірісінің көмірпластиктен жасалған өзектер, құрама

17.

Шығаруға
арналған құрама құбыршектер теңіз
түбінде үлкен қашықтықта шашылған, басты
шығаратын платформаның ұңғымаға жалғану
көмегімен суасты жүйелерінің қажетті бөлігі
болып табылады. Әдетте ұзындығы милиден
астам және диаметрі 140-тан 175мм дейінгі
құрама құбыршектер тетіктермен қашықтықта
басқаруға арналған су асты ұңғымалардың
сағаларына жалғауға арналған электр және
оптикалық
кабельдермен
бірге
жоғарғы
қысымдағы ұсақ гидравликалық құбыршектердің
жинағы бар аса үлкен құбыршектер немесе құбыр
желістері болып табылады.

18. Созуға тұтқырлықты жоғарылататын пластикалық профильдер мен көмірпластиктен жасалған төзімді өзектер

19.

Көмірпластиктен жасалған өзектер, Zoltek Corp.'s
(St. Louis, Mo.) компаниясының Panex 35 48K
көмір талшықтарын және винилэфир қарамайын
пайдаланатын Vello Nordic AS (Skodje, Norway)
компаниясымен
пултрузии
технологиясы
бойынша өндіріледі. Диаметрі 6,5мм және
ұзындығы 3050метрлі көмірпластикті өзектер
150ГПа иілгіш модуліне және 1,730МПа төзімділік
шегіне ие. Merganser/MC-920 платформасына
және төрт құрама құбыршектерін арматуралау
үшін 384 өзек (шамамен 60тонна талшық) қажет
болды.
Vello
Nordic
AS
фабрикасында
көмірпластикті
өзектер
диаметрі
1,8метр
орауышқа оралады – дәл осындай мөлшер
көмірпластиктің пішін өзгерту және бұзылу
шегінен асырусыз өндірістік сызығын жеңіл
өзгертуге ықпал етеді.

20. «Ақылды» композиттер – бақылау жүйесінің бөлігі

Композиттер
өзінің қолдану тауашасын
тапқан бір саласы – ол композиттердің
басқа материалдармен және сенсорлармен
жалғанған бақылау жүйесі. Үлгі ретінде
металл көтергін жүйесімен пайдалануға
арналған (Hamble, Southhampton, U.K.)
Insensys Ltd. компаниясымен жасалған
композитті «нысансізгіш мат» қызмет
етеді. Иілгіш мат өзіне оптоталшықты
кабелін
қосады,
металл
көтергішін
қаптайды,
және
көтергішті
орнату
кезеңінде тозығы жететін төзімділігімен
және шамадан тыс иілуіне операторларға
мүмкіндік береді.

21.

«Идея,
кез келген типтегі құбырда қай жерде
болсын құрастыруға болатын оптоталшықты
кабелді құрылыммен жалғаудан құрылады.
Механикалық жүктеме туралы мәліметтерді
беру үшін жасалған осы салмақ түсіретін
мат», - дейді Insensys қалаушысы және вице
президенті Дамон Робертс (Damon Roberts).

22. Insensys Ltd. компаниясымен жасалған композитті «нысансізгіш мат»

23.

Робертстің компаниясы теңіздің мұнай шығару үшін
«ақылды» композиттерді ұсынуда жалғыз емес. SMARTEC SA
(Manno,
Switzerland)
компаниясы
–SMARTape
және
SMARTProfile сенсорларында SMARTEC өнімінде жасалатын,
температуралық
градиентпен
туындалуы
ықтимал
тығыздылықтағы өзгерістен сынық жарықтың жолын сәл
ғана өзгертсе Мандельштам – Бриллюэннің шашырау
құбылысын қолданады. Сенсорлар оралған құбырлар мен
құбыр желілерінің қабырғаларына енгізілуі мүмкін.
Компания Smart Pipe Co. LP (Houston, Texas) серіктесі болып
табылады. Соңғысы ағуды көру үшін температураның
градиентіндегі
өзгерістерді
пайдаланатын
өзіндік
бақылаумен құбыр желілерін жасайды. Қосмшалардың бірі –
бұл жеңіл орнатылым үшін С-тәрізді нысанға иілгіш құбырлы
лайнер
дестелейтіндей
арнайы
механизмі
–
бар
мұнайжелісін қалыптастыру үшін лайнер сияқты жұмыс
істейтін, тазалау жүйесі, дейді Smart Pipe-дегі Стив Ката.
Басқа серіктесі ретінде, бұрлау немесе капиталды жөндеу
барысында қолданылатын, мәліметтерді беру мүмкіндігімен
және қуат көзімен жинақтауда, ұңғымаға арналған PDT-Coil
«зиятты» шиыршық трубкасын сататын Airborne Composites
(Leidschendam, The Netherlands) болып табылады.

24. Композиттен жасалған орам құбыры

Орамды
композитті
құбырының
тұжырымдамасы
1960жылдан
бері
қолданылуда. Conoco 1980-шы жылдардың
ортасында коммерциялық өмірге қабілетті
өнімін ұсынған алғашқы мұнай компаниясы
болды. Дегенмен, олар жоғарғы қысымда және
оффшорлы пайдалану барысында капиталдық
жөндеу жұмыстары үшін қолдануға ұсынған
еді,
қазіргі
таңда
олардың
тоттануға
төзімділігінің және олардың жалғану санын
азайтатын үлкен ұзындыққа ие болу фактісінің
арқасында орамды композитті құбырлар
жағалық жинақтау жүйелерінде аса көп
қолданыста, - дейді Fiberspar LinePipe LLC
(Houston, Texas) –гі жасаулардың вице
президенті Майк Фичан.

25.

Орамды композитті құбыры эпоксидті матрицада
шыны
немесе
көмірталшықтан
жасалған
құрылымдық
ламинатпен
оралған,
кейін
термопласттың
арматураланған
немесе
арматураланбаған тозуға берік емес сыртқы
қабатпен қапталатын термопластикті лайнерден
құралған. «Байланған» орамды құбырларда
термопластикті лайнер тікелей құрылымдық
ламинатпен
байланысты,
сол
уақытта
«байланбаған» құбыр, жоғарғы орамды қуаттарын
және әдеттегідей жоғарғы қысымдарды ұстауға
ықпал ете, бір-біріне қатысты жылжи алатын
лайнердің үстіндегі көптеген үзікті
және
бекітілмеген құрылымдық қабаттарға (композит
және/немесе металл) ие.

26.

Fiberspar өзінің байланысты құбырын сәйкес
мөлшердегі
термопласты
экструдируялық
жолмен алады(әдетте жоғарғы тығыздылықтағы
полиэтилен немесе көлдененгі байланыстары
бар полиэтилен), бір үлгіде диаметрі 62мм және
112мм болып табылады. Лайнер, оған суланған
шыныталшықтары
немесе
көмірталшықтары
иірмелі бағытта оралған орамды құрылымдардың
жүйесі арқылы өтетін өнім үшін қозғалмалы
білігі ретінде әрекет етеді. Өндірісітің бір
үлгідегі жылдамдығы 3 метр немесе минуттан
астам. Талшықтардың патентті сәулеті, орамның
бұрыштары
және
құрылымдық
ламинат
қабырғаларының ені жоғарғы оралған қуаты мен
қысым жүктемесін шыдап шығу үшін арнайы
оңтайландырылған.

27.

Оралған
құбырдың 1,8миллион мерден
астамы соңғы 5жылда Солтүстік Америкадағы
жағалау зонасында орнатылған еді, ұңғыма
сағаларының жинақтау сызықтары сияқты
сондай қосымшаларында ағымды сызықтар
және инжекциялық сызықтар.
Сонымен
қатар,
саңылаусыз
және
жемірілуге тұрақты лайнер құра отырып,
қалыптастыру шарасы ретінде болатты құбыр
желістері арқылы ағатын орамды құбырларды
өзіне тартуды қосады.

28. Солтүстік Теңізде Statoil's Heidrun платформасында титанды лайнермен композиттік көтергіш сынақтарының жетістігін көрсетті.

29.

Орамды құбырлардың оффшорлы қолдану үшін мүмкіндік
баяу өсуде. Statoil (Stavanger, Norway) компаниясы
қолданылған нәтижелерімен бірнеше жыл бұрын композитті
орамды құбырлар бойынша жобаны жүзеге асырып көрді.
Statoil компаниясынан Бьерн Мелве (Bjorn Melve),
компанияның Солтүстік Теңізде 300метр тереңдікте 380бар
қысымда гликолді пайдалану үшін оффшорлы орамды
құбырын салалағанын айтып өтті. Қазіргі таңда іс жүзінде жоқ
NAT Compipe AS (Tau, Norway) компаниясы 1990-шы
жылдарыдң соңында ұзындығы 6,5км құбырын жасап
шығарды. Құбырды орнату күрделілігі оның жүзгіштігінде
және жабдықты пайдалануда және құрышты құбырлар үшін
қолданылатын орнату әдісінде болды, - дейді Мелве, «Қорытынды бүгілу былай жасады, кейбір салаларда құбыр
теңіз түбіндегі траншейден толығымен теңіздің бетіне
көтерілді». Өкінішке орай, құбыр желісі оның сипаттамасына
қатысты күмәннан болар, қараусыз қалды. Дегенмен,
орамның дұрыс бұрыштарымен және қабырға еніне сәйкес
дизайн кез келген қысым типіне арналған сол мөлшердің
құрыш құбырының ұзаруына тең ұзаруын бере алады, дейді
Мелве.

30. Композиттерді сіңіріп алатын көптеген әлеуетті қолданыстар

Мұнай
өнімдерінің
транспорты
ретінде
қарастырылатын тек қана құбыр желілері емес.
Trans Ocean Gas Inc. (St. Johns, Newfoundland,
Canada) компаниясында жаңа тұжырым бар –
қысым астында үлкен композитті резервуарлармен
кемеде тығыздалған табиғи газды тасымалдау.
«Бар әлемде анықталған табиғи газдардың
жартысы барқында немесе құбырлар желісінің
экономикалық шекарасының шегінде және көптігі
жағалау алқабында орналасқан», - дейді Trans
Ocean Gas компаниясының президенті Стивен
Кэмбелл (Steven Campbell). «Кемедегі сұйытылған
табиғи газдың транспорты жағалу газын үнемді
жинауға және оны нарыққа жеткізуге ықпал етеді».

31. Орам құбыр өндірісі өзінің құрамына орбитальды орам талшықтарын қосады.

32.

Тасымалдауға
болатын газдың мөлшерін
максималдау үшін қысым шамамен 1025МПа, ал температура қаншалықты төмен
мүмкінді болатында ұстап тұрады.Үлкен
бөтелкенің прототиптері Composites Atlantic
компаниясымен өндіріледі және ЛР бөлігі
ретінде тестіленетін болады.

33.

«Композиттердің
болаттан гөрі артықшылығы
көп», - деп аңғарады Кэмбелл, - «аса жеңіл
салмағына,
жемірілуге
тұрақтылығының
(термопластикті
лайнердің
арқасында),
криогендік температураларға, жарық және
жарылуға
тұрақтылығының
арқасында
артығырақ.
Сонымен
қоса,
болатпен
салыстырғанда, үлкен бөтелкенің мөлшері
барысында және болатқа деген жоғарғы
бағасына қатысты құны бәсекеге қабілетті».

34.

1997жылы Conoco және Kvaerner құрылған және
өткізілген CompRiser жобасы Солтүстік Теңізде
Statoil's Heidrun платформасында титанды
лайнермен композиттік көтергіш сынақтарының
жетістігін көрсетті. Жаңа ұрпақтың құрылымы
болат пен титанды лайнердің материалы ретінде
пайдаланады. Болатты лайнері бар көтергіштің
құрылымы Magnolia платформасы үшін жарамды
деп
танылды,
бірақ
орнату
қосылысы
2004жылдың
соңында
зауыттық
сынақтан
қысыммен өтпеді. Сәтсіздік себебі, ағым пайда
болғаннан
болатты
лайнердің
дәнекерлеу
жіктерінде болды, дейді ConocoPhillipsбас
инженері Марк Левекью.

35.

Назар аударуға болатын басқа да жобалар өзіне,
болатпен арматураланған байланбаған орамды
құбырдың ұқсасы болып табылатын, бірақ толық
композиттік құрылымға ие, Deepflex (Houston,
Texas) компаниясы өндіретін жаңа шыныпластикті
иілгіш құбырын қосады. Ол қысымды ұстап тұру
үшін шамалап қатқылданған ламинаттан жасалған
бір бағыттағы тілмелермен жасалады. Deepsea
сонымен қоса, су асты жүзгіш элементін
зерттейді. Қуыс денелі, жуан қабырғалы,
цилиндрлі
сауыт,
терең
сулы
ортамен
байланысты, жоғарғы қыспа жүктемесін шыдап
шығу үшін көмірталшықтар және эпоксидті
қарамай
негізіндегі
сэндвич-құрылымнан
жасалады. Элемент, электрониканы немесе теңіз
түбіндегі
жабдықты
орналастыруға
немесе
көтергіштің жүзуі үшін су асты бөлу үшін де
пайланылуы мүмкін еді.

36.

«Терең
сулы жасаулар пайдалы болуы
ықтимал», - деп қорытындылады Shell
компаниясынан
Хванг.
«Өнеркәсіптік
топтармен және мердігерлермен бірлесіп
жұмыс жасай отырып, біз аса керемет
жүйелік шешімдер жасай аламыз». Бұл
шешімдер күмәнсіз өзіне жоғарғы тиімді
композитті
материалдарды
қосуды
жалғастырады.

37. "ВАСТЕ" ЖШС Компаниясы

Қазақстан Республикасының Алматы қаласында 1999жылы құрылған.
«ВАСТЕ» ЖШС – Қазақстан нарығында шыныпластиктен және жасанды тастардан
жасалған өнімдерді өндіруімен және Қазақстан Республикасының нарығына композитті
материалдарды енгізу және жылжытумен айналысатын алғашқы компаниялардың бірі.
Компания қызметінің басты бағыттары:
композитті материалдардан өнім өндіру;
композитті материалдарды сату.
Өзінің тіршілік еткен жылдары бойы бұл компания шыныпластик және жасанды тастар
өндірісі үшін Қазақстан нарығында композитті материалдарды сатуда басшы
позициясына нық бекітілді. Компания сенімді және тұрақты серіктес дәрежесін алып,
өзін көрсетті.
Қазіргі таңда Қазақстандағы Polynt Composites компаниясының ресми дистрибьютері
болып табылады және де Қазақстан Республикасы мен Қырғызстан Республикасының
аймақтарында алдағы басқа өндірушілердің материалдарын жетізіп салумен
айналысады.
Polynt Composites Компаниясы төрт құрлықта ұсынылған және термореактивті
композиттер арасында басшы болып табылады.

38. «Ақтөбе металл емес құбырлар зауыты» АҚ

Зауыт композитті материалдарынан шыныпластикті
құбырлар желісін өндіру саласында Қазақстандағы
алғашқылардың бірі болып табылады. Олар Америка,
Еуропа елдерінде, Азияда, Африкада, енді міне
Қазақстанда кеңінен жайылды.
Әлемдік саясат, әсіресе сумен жабдықтау, канализация
және мұнай газ салалары үшін – композиттік
материалдардан
дайындалған
шыныпластикті
құбырлардың
одан
кең
қолданыста
болғанын
куәландырады.
Композитті материалдардан жасалған құбыр жүйелері
металл, арматураланбаған, болат, термопластикті және
құбырлардың басқа түрлеріне ұқсас экономикалық
тұрғыда
тиімді
болып
табылады,
материалдық
шығындарды, жұмыс жүргізу мерзімдерін қысқартуды,
өнімнің сенімділігін жоғарлатуға және
төзімділігін
ұлғайтуға ықпал етеді.

39.

40.

Шыныталшықты
құбырлар
жүйесі
пайдаланудың ұзақ – 50жылдан астам
мерзіміне және қолданудың кең спектріне:
сумен жабдықтау, мұнай, газ, агрессиялық
орта, өнеркәсіптік және коммуналдық
канализация,
гидроэлектростанциясының
арынды су бұрғыштар, теңіз суы сызығы
жүйелерінде, су жүйесінде, күш беретін
қондырғыларды
даярлау
және
үрлеу
сызығын,
суландыру
және
су
асты
жүйелерінде тасымалдау және реттеуге ие.

41.

42.

43.

Қолданыстың осындай саласы шыныпластикалық
құбырларын іс жүзінде таптырмайтын етіп жасайды.
«АМЕҚЗ» АҚ-да даярланған шыныталшықты құбыр
жүйелері бәсекеге қабілетті және сұранысқа ие
болып табылады және Қазақстанның ішкі нарығына
ғана емес, сонымен қатар ТМД елдеріне де
шығарылады.
Зауыттың өндірістік қуаттылығы – жылына 400км
шыныталшықты құбыр жүйелерін өндіру.
«АМЕҚЗ» АҚ пайдалануға енгізу басында шартты
бірлігінде 600 километрден астам құбыр жүйелерін
жеткізеді.
«АМЕҚЗ» АҚ шефмонтаждық жұмыстарын, сервистік
қызмет көрсету және ілеспе жұмыстарын қоса,
шыныпластикті құбыр жүйелерін қолдану жөніндегі
талаптарды атқарудың техникалық мүмкіндіктеріне
ие.

44.

45. Химиялық жебірлі орталарда өнімдерді сақтауға арналған сыйымдылықтар

Дөңгелек
пішінді
Эллипс
пішінді

46. Қосымша

Теңіз шығарушы мұнай өнеркәсібі

47. Діріл әсерін оқшаулаушы біріктіргіш муфта

48. Полимерлі композиттен жасалған палубалық бөгет

49.

50. Металдық матрицалы композит. Жеңілдігі соншалық, суда батпайды.

51. Химиялық қалдықтар мен қоқыстардан науаларды тазарту құбырлары

52. Қорытынды

Композициялық материалдар – бұл әр түрлі құрамда алынған үйлесімді
компоненттердің жасанды материалдары. Компоненттердің бірі –
матрица (негізі), қалғандары – нығайтушылар (талшық, бөлшек).
Композициялық материалдардың қасиеті мөлшерлі ара қатынасқа
және олардың арасындағы мықты байланыс құрамына байланысты
болады. Үлкен көлемді компоненттерді біріктіру барысында
төзімділікке ие, ыстыққа төзімді, иілгіш материалдар алуға болады
немесе арнайы ерекше қасиеттерге ие композициялық материалдарды
(мысалы магнитті) алуға болады.
Композициялық материалдарды қолдану аясы шексіз.
Композитті материалдар мұнай шығарушы теңіз өнеркәсібінде үлкен
сұранысқа ие болды. Әр түрлі құрылғылар, сақтайтын ыдыстар,
титанды лайнермен композиттік көтергіштер, құрама құбыршектер,
төзімді пластикалық өзектер және орам құбырлар колданылады,
сонымен қатар осы материалдардың барлығы жебірлі химиялық
орталарда тұрақты және жемірілуге қарсы тұтқырлықтары жоғары
болады.
Соңғы уақытта металдық матрицалы композитті материал ойлап
табылды. Олардың ең алғашқы үлгісі соңғы үш жылда құрастырылады
деген жоспарда.
Қорытындылай келе, композитті материалдардың қолдану аясы әлі де
болса кеңейе бермек. Жаңа материалдар , жобалар
жасау
жоспарлануда әрі даму үдерісі үстінде.

53. Қолданылған әдебиеттер тізімі

1.
Кербер М. Л., Полимерные
композиционные материалы. Структура.
Свойства. Технологии. — СПб.: Профессия,
2008. — 560 с.
2. «Composites Technology» журналының
мақаласы, 2006 жыл.
3. 1. Композиционные материалы. Томск,
2008.