Korporacje międzynarodowe. Wykład V. Atrakcyjność inwestycyjna Polski

1. Korporacje międzynarodowe Wykład V Atrakcyjność inwestycyjna Polski

Tomasz Białowąs
[email protected]
Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej
http://msg.umcs.lublin.pl/

2. Metody pomiaru atrakcyjności inwestycyjnej kraju

• Ocena atrakcyjności inwestycyjnej może zostać
przeprowadzona na podstawie różnych wskaźników i
metod.
• Najczęściej stosowane są badania ankietowe wśród
przedstawicieli korporacji międzynarodowych na
działających na poziomie globalnym i regionalnym.
• Alternatywą dla nacechowanych subiektywnie
wyników wywiadów są dwa indeksy opracowane przez
UNCTAD.
• Ich zaletą jest również możliwość ich wykorzystania do
porównań z innymi krajami oraz zmian atrakcyjności
inwestycyjnej gospodarki w czasie.

3. Metody pomiaru atrakcyjności inwestycyjnej kraju

• Pierwszy indeks (Performance index) jest
rankingiem, w którym kraje sklasyfikowane są
pod względem wielkości napływu ZIB w stosunku
do wielkości ich PKB.
• Jest on obliczany poprzez porównanie udziału
kraju w światowym napływie ZIB i udziału w
światowym PKB.
• Drugi indeks (Potential index) służy do oceny
potencjału inwestycyjnego kraju i jest
skonstruowany na bazie kilku wskaźników
cząstkowych.

4. Metody pomiaru atrakcyjności inwestycyjnej kraju

Wskaźniki te to:
• tempo wzrostu realnego PKB,
• wysokość PKB per capita,
• udział eksportu w PKB,
• liczba linii telefonicznych i telefonów komórkowych na 1000
mieszkańców,
• zużycie energii na mieszkańca,
• nakłady na B+R w stosunku do PKB,
• liczba studentów w całkowitej populacji,
• indeks ryzyka rynkowego,
• udział kraju w światowym eksporcie surowców i usług,
• udział w globalnym imporcie podzespołów, akcesoriów, elektroniki i
samochodów
• udział w globalnym w skumulowanym napływie ZIB.

5. Wyniki badań ankietowych

• Przedstawiciele korporacji międzynarodowych
w ankietach wskazywali na główne czynniki
wspierające i ograniczające napływ kapitału
zagranicznego do Polski.
• Analizując udzielone odpowiedzi należy
podkreślić, że w analizowanym okresie (20002013) zbiór czynników pozostawał relatywnie
stały.

6. Wyniki badań ankietowych

• W każdym z trzech badań do mocnych stron Polski
zaliczono niskie koszty pracy, wysokie kwalifikacje
pracowników, rozmiar i potencjał rynku oraz
członkostwo w organizacjach międzynarodowych,
najpierw w OECD i NATO, a następnie w Unii
Europejskiej.
• Ponadto w badaniu z roku 2013 przeprowadzonym
przez Polsko-Niemiecką Izbę Handlową do atutów
polskiej gospodarki zaliczono jakość kształcenia
akademickiego, stabilność polityczną i jakość lokalnych
poddostawców.

7. Główne czynniki wspierające i hamujące napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Polski w latach 2000-2013

wspierające
Rok 2000
- członkostwo w OECD i NATO
- trwające negocjacje akcesyjne z UE
- duży i chłonny rynek o znacznym potencjale wzrostu
- dobra lokalizacja geograficzna kraju
- postępująca prywatyzacja kraju
- niskie koszty pracy
- wysokie kwalifikacje pracowników
Rok 2005
- wielkość rynku
- niski koszt siły roboczej
- perspektywa wzrostu gospodarczego
- wysokie kwalifikacje pracowników
- podaż siły roboczej
- duże możliwości redukcji kosztów produkcji
Rok 2013
- członkostwo w UE
- kwalifikacje pracowników
- jakość kształcenia akademickiego
- produktywność i zmotywowanie pracowników
- jakość i dostępność lokalnych poddostawców
- stabilność polityczna
- dostępność wykwalifikowanej kadry
- niskie koszty pracy
ograniczające
- słabej jakości infrastruktura
- bariery administracyjne i prawne
- brak przejrzystego systemu zachęt dla inwestorów
- nadmierne obciążenia fiskalne
- biurokracja i częste zmiany przepisów
- rozwiązania prawne
- administracja państwowa
- słabej jakości infrastruktura
- system i administracja podatkowa
- administracja państwowa
- niska przejrzystość w zakresie zamówień publicznych
- słabej jakości infrastruktura
- wysokie obciążenia podatkowe
- niska elastyczność prawa pracy

8. Slajd 8

Realny PKB per
capita
Austria
Belgia
Bułgaria
Cypr
Czechy
Dania
Estonia
Finlandia
Francja
Grecja
Hiszpania
Holandia
Irlandia
Litwa
Luksemburg
Łotwa
Malta
Niemcy
Polska
Portugalia
Rumunia
Słowacja
Słowenia
Szwecja
Węgry
Wielka Brytania
Włochy
Unia Europejska (UE-27)
1,8
1,4
3,4
1,2
2,7
0,9
5,5
2,5
1,1
1,6
1,6
1,7
3,2
6,0
2,2
5,8
1,0
1,4
4,4
1,2
3,0
4,2
2,9
2,3
2,5
1,8
0,4
1,6
Wydajność pracy
PKB
PKB
na zatrudnionego
na godz. pracy
1,2
1,6
0,9
1,0
2,9
3,1
1,2
1,4
2,9
3,2
1,0
0,8
5,3
4,0
1,6
1,9
0,8
1,3
1,5
1,3
0,7
0,8
1,0
1,3
2,3
2,6
5,7
5,1
0,3
0,6
5,2
6,0
0,1
1,2
0,8
1,3
3,9
3,5
1,2
0,9
5,5
5,6
4,0
4,3
2,9
2,5
2,0
2,0
2,2
2,3
1,5
1,9
0,1
0,4
1,1
1,4
TFP
1,1
-0,2
-1,7
0,8
0,5
-0,2
3,4
1,1
0,0
-0,4
-0,5
0,4
0,6
2,7
-0,2
1,3
1,2
0,8
2,0
-0,8
3,3
2,6
0,8
0,9
-0,3
0,2
-0,4
---

9. Poziom wydajności pracy (PKB na godzinę pracy) w stosunku do średniej dla UE-27 w roku 1995 i 2011 w %

200
Rumunia
Bułgaria
Łotwa
Estonia
Litwa
Polska
Węgry
Portugalia
Czechy
Słowacja
Grecja
Cypr
Malta
Słowenia
Włochy
Hiszpania
Finlandia
Wielka Brytania
Dania
Szwecja
Austria
Irlandia
Niemcy
Francja
Belgia
Holandia
Luksemburg
Poziom wydajności pracy (PKB na godzinę pracy) w stosunku do
średniej dla UE-27 w roku 1995 i 2011 w %
250
1995
2011
150
100
50
0

10. Średnie roczne tempo wzrostu nominalnych jednostkowych kosztów pracy w latach 2000-2011 w %

Rumunia
Łotwa
Bułgaria
Estonia
Węgry
Słowenia
Słowacja
Luksemburg
Cypr
Malta
Grecja
Dania
Wielka Brytania
Włochy
Czechy
Irlandia
Hiszpania
Portugalia
Holandia
Francja
Finlandia
Belgia
Szwecja
Polska
Austria
Litwa
Niemcy
Średnie roczne tempo wzrostu nominalnych
jednostkowych kosztów pracy w latach 2000-2011 w %
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0

11. Średni czas edukacji osób powyżej 25 roku życia w latach 1995 i 2010 w latach

12
0
Portugalia
Włochy
Wielka…
Cypr
Austria
Malta
Bułgaria
Polska
Luksemburg
Dania
Finlandia
Hiszpania
Łotwa
Francja
Rumunia
Grecja
Bellgia
Litwa
Holandia
Słowacja
Irlandia
Szwecja
Węgry
Słowenia
Estonia
Niemcy
Czechy
Średni czas edukacji osób powyżej 25 roku
życia w latach 1995 i 2010 w latach
14
1995
2010
10
8
6
4
2

12. Bariery napływu ZIB

• Wśród największych barier ograniczających
napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich
wymienia się słabej jakości infrastrukturę
transportową, bariery administracyjne i prawne
oraz wysokość obciążeń podatkowych.
• Te obszary pozacenowej konkurencyjności
polskiej gospodarki należą również do najniżej
ocenianych aspektów w przygotowywanych
corocznie przez Bank Światowy i
Międzynarodową Korporację Finansową
raportach Doing Business.

13. Indeks wydajności logistycznej

• Eksperci Banku Światowego skonstruowali indeks
wydajności logistycznej składający się z sześciu elementów:
• 1) efektywność obsługi celnej,
• 2) jakość infrastruktury handlowej i transportowej,
• 3) łatwość wysłania towaru poza granice kraju,
• 4) jakość usług logistycznych,
• 5) możliwość identyfikacji i śledzenia przesyłek,
• 6) czas dostawy towarów od producenta do konsumenta.
• Indeks przyjmuje wartości mieszczące się w przedziale od 1
do 5. Im wyższa wartość tym lepiej oceniany jest kraj.

14. Indeks wydajności logistycznej 2010

Niemcy
Szwecja
Holandia
Luksemburg
Wielka Brytania
Belgia
Irlandia
Finlandia
Dania
Francja
Austria
Włochy
Hiszpania
Czechy
Polska
Portugalia
Łotwa
Słowacja
Estonia
Litwa
Cypr
Węgry
Grecja
Słowenia
Rumunia
Bułgaria
Malta
Indeks wydajności logistycznej 2010
4,5
4,3
4,1
3,9
3,7
3,5
3,3
3,1
2,9
2,7
2,5

15. Bariery napływu ZIB

• W najnowszej edycji z 2013 roku sklasyfikowano 185
gospodarek.
• Najniżej oceniono w Polsce cztery obszary, wśród których
znalazły się:
• wysokość obciążeń podatkowych (114 miejsce),
• warunki rozpoczynania działalności gospodarczej (124
miejsce),
• uzyskanie dostępu do energii elektrycznej (137 miejsce)
• oraz pozwolenia na budowę (161 miejsce).
• W wymienionych dziedzinach gorsze oceny uzyskały jedynie
kraje najsłabiej rozwinięte oraz gospodarki przechodzące
transformację

16. Pozycja Polski w rankingu Doing Business w latach 2012-2013

Indeks Doing Business
Rozpoczynanie działalności gospodarczej
Uzyskanie pozwolenia na budowę
Dostęp do energii elektrycznej
Rejestracja nieruchomości
Dostęp do kredytu
Ochrona inwestorów
Obciążenia podatkowe
Wymiana transgraniczna
Zawieranie kontraktów
Przepisy upadłościowe
2012
74
129
157
130
87
4
46
124
49
84
91
2013
55
124
161
137
62
4
49
114
50
56
37
Zmiana
+19
+5
-4
-7
+25
0
-3
+10
-1
+28
+54

17. Bariery napływu ZIB

• Przeciętna firma w Polsce dokonuje 18
płatności podatkowych rocznie, co pochłania
286 godzin pracy i 43,8% zysków.
• W krajach OECD potrzeba 12 płatności, które
zajmują 176 godzin i stanowią 42,7% zysków.
Jednocześnie należy podkreślić, że w ostatnich
latach nastąpiła wyraźna poprawa.
• W roku 2006 przedsiębiorstwo wykonywało 40
płatności w roku, co zajmowało 418 godzin

18. Bariery napływu ZIB

• Rozpoczęcie działalności gospodarczej wymagało
w Polsce w roku 2013 trzykrotnie więcej czasu (32
dni) i nakładów finansowych (14,4% przeciętnego
dochodu na mieszkańca) niż w krajach OECD.
• Ponadto, od roku 2004 jedynie koszt niezbędnych
formalności uległ obniżeniu z 21,2% dochodu, a
potrzebny czas wzrósł o 1 dzień. Zmniejszeniu
uległa natomiast liczba procedur z 10 do 6

19. Bariery napływu ZIB

• Najbardziej problemowymi obszarami, które
zasadniczo ograniczają możliwość prowadzenia
działalności gospodarczej i rozwoju firmy
pozostają w Polsce uzyskanie dostępu do energii
elektrycznej i pozwolenia na budowę.
• Uzyskanie dostępu do sieci elektrycznej
wymagało wykonania 6 procedur, które trwały
przeciętnie 186 dni i kosztowały równowartość
208,3% dochodu na osobę.
• W krajach OECD potrzebnych było 5 procedur, 98
dni i 93% dochodu

20. Bariery napływu ZIB

• Jeszcze trudniej uzyskać pozwolenie na budowę.
Liczba procedur i niezbędnych pozwoleń należy
do najwyższych na świecie.
• W roku 2013 wymagano 29 różnych
dokumentów, wszystkie formalności zajmowały
301 dni, a ich koszt stanowił 49,4% dochodu per
capita.
• W krajach OECD czas (143 dni) i liczba procedur
(14) stanowiły mniejszą barierę, jednak koszt
stanowił 78,7% dochodu

21. Indeks wolności gospodarczej w roku 1996 i 2012

Grecja
Włochy
Słowenia
Portugalia
Francja
Polska
Rumunia
1996
Bułgaria
Łotwa
Słowacja
Malta
Węgry
Belgia
Hiszpania
Czechy
Austria
Niemcy
Litwa
Szwecja
Cypr
Finlandia
Estonia
Holandia
Wielka Brytania
Luksemburg
Dania
Irlandia
Indeks wolności gospodarczej w roku
1996 i 2012
80
2012
75
70
65
60
55
50
45
40

22. Wysokość nakładów na B+R w % PKB w roku 2010

Rumunia
Cypr
Bułagaria
Grecja
Łotwa
Malta
Słowacja
Polska
Litwa
Węgry
Włochy
Hiszpania
Czechy
Portugalia
Estonia
Luksemburg
Wielka Brytania
Irlandia
Holandia
Belgia
Słowenia
Francja
Austria
Niemcy
Dania
Szwecja
Finlandia
Wysokość nakładów na B+R w % PKB
w roku 2010
4,50
4,00
3,50
3,00
2,50
2,00
1,50
1,00
0,50
0,00

23. Indeks wydajności inwestycyjnej

• Wyniki badań ankietowych możemy uzupełnić danymi
opracowanymi przez UNCTAD.
• Pod względem wysokości indeksu wydajności
inwestycyjnej największą poprawę odnotowano w
latach 90.
• W roku 1990 Polska zajmowała w rankingu 94 miejsce
na 144 sklasyfikowane kraje i awansowała na 42 w
1995 i dalej na 38 w roku 2000.
• Od roku 2000 pozycja Polski w rankingu podlega dużym
wahaniom, co po części spowodowane jest specyfiką
samego indeksu, ale również relatywnie wyższą
dynamiką napływu inwestycji w krajach Azji, Afryki i
Ameryki Południowej.

24. Indeks potencjału inwestycyjnego

• Bardziej miarodajne wnioski możemy sformułować
analizując zmiany pozycji Polski pod względem
potencjału inwestycyjnego.
• Od początku lat 90. widoczna jest rosnąca tendencja
oznaczająca poprawę potencjału inwestycyjnego
naszego kraju.
• W roku 1990 Polska została sklasyfikowana na 55
miejscu i awansowała na 43 w roku 2000.
• Ze względu na brak wyraźnych postępów w poprawie
jakości infrastruktury, instytucji i przepisów prawnych,
po roku 2000 zajmowana przez Polskę pozycja w
rankingu jest stabilna.
• W roku 2009 zajmowała ona 41 miejsce.

25. Indeksy potencjału i wydajności inwestycyjnej

100
90
Performance index
80
Potential index
70
60
50
40
30
1990
1995
2000
2005
2006
2007
2008
2009
2010

26. Indeks potencjału inwestycyjnego

• Ponieważ na pozycję kraju w rankingu
potencjału inwestycyjnego istotny wpływ mają
czynniki związane z innowacyjnością kraju,
jakością infrastruktury i warunkami
prowadzenia działalności gospodarczej
zajmowane przez Polskę miejsce jest wyraźnie
gorsze od wysoko rozwiniętych gospodarek
Unii Europejskiej.

27. Indeks potencjału inwestycyjnego

• W roku 2009 w grupie analizowanych krajów
najwyżej oceniono Niemcy (6 miejsce), przed
Wielką Brytanią (11 miejsce), Francją (20
miejsce).
• Od roku 2000 z wymienionej trójki jedynie
Niemcy umocniły swoja pozycję.
• Oceny wyższe od Polski w roku 2009 uzyskały
również Hiszpania (30 miejsce) i Czechy (32
miejsce), natomiast Słowację, Węgry i Rumunię
sklasyfikowano na niższych pozycjach.

28. Pozycja wybranych krajów wg poziomu indeksu potencjału inwestycyjnego

Czechy
Francja
Niemcy
Węgry
Polska
Rumunia
Słowacja
Hiszpania
Wielka Brytania
2000
39
17
10
41
43
93
45
25
5
2005
37
18
7
42
44
71
51
27
3
2006
39
19
5
42
44
69
51
27
4
2007
35
19
5
42
43
65
46
26
4
2008
36
18
4
46
43
64
45
28
8
2009
32
20
6
46
41
60
42
30
11