Ағзалар жасушалардың бөлінуі

1.

2.

Ағзалар жасушалардың бөлінуі 
нəтижесінде 
өсіп, 
жетіледі. 
Микроспекирометрия  əдісімен  зерттегенде 
жасуша 
бөлігіндегі ДНҚ молекуласында екі 
есе 
көбейетінлігі 
дəлелденеді. 
ДНҚ 
молекуласының  екі  еселеніп  өсуі ДНҚ 
репликациясы деп аталады. 
Ал  ДНҚ полимеразасы дегеніміз    ДНҚ 
репликациясына қатысушы фермент.

3.

4.

5.

ДНҚ-полимеразасы  ДНК репликациясын нуклеотидтер тізбегінің байланысуы 
арқылы бастайды.
Полимеразалық тізбекті реакция (ПТР) — биологиялық материалдағы 
анықталатын  нуклеин  қышқылдарындағы  (ДНҚ)  аз  концентрациялы 
фрагменттердің  айтарлықтай  ұлғайтылуын  қамтамасыз  ететін 
молекулярлық биологиядағы эксперименталды əдіс .
Әдетте ПТР жүргенде əрбіреуі 3 сатыдан тұратын 25-30 цикл жүзеге асады
Денатурация
ДНҚ тізбектері таралып, ширатылып кетуі үшін екітізбекті ДНҚ матрицасын9496°C-қа  дейін  0,5-2  мин  қыздырылады.  ДНҚ  тізбектері  арасындағы  сутектік 
байланыстар үзілетіндіктен, бұл кезең денатурация деп аталады.
Суыту
Тізбектер  бөлінген  соң,  праймерлер  байланысу  үшін  температураны 
төмендетеді.
Элонгация
ДНҚ-полимераза матрицалық тізбекті праймерлер арқылы репликациялайды.

6.

ДНК-полимер
аза
I
Голофермент
ДНК-полиме
раза
III
ДНҚ
полимеразасы
Голофермент
ДНК-полиме
раза
III
ДНК-полимер
аза
II

7.

 ДНҚ молекуласының ферментативті синтезін in vitro 
жағдайында зерттеу, яғни олардың құрамындағы ДНҚполимераза ферменті, барлық төрт азоттық негіздердің 
дезоксирибонуклезид 5′-үш фосфаты, магний иондары 
жəне ДНҚ «затравкалар» клеткада болуы ДНҚ 
молекуласының өсетін тізбегіне мононуклеотидтерді 
жалғастырады. Олар 3′-гидроксильді соңына қосылады 
жəне тізбек 5′-жағынан 3′-соңына қарай өседі. Бұл жерде 
реакция ДНҚ-полимераза III ферменті арқылы іске 
асырылады. Қоспаға ДНҚ-«затравканы» қосқаннан кейін 
синтезделетін ДНҚ моекуласының саны артса да ДНҚ 
синтезі тоқтамайды. Егер де қоспада аталған 
компоненттердің бірі болмаса, онда полимеризация 
жиілігі бірнеше есеге төмендейді. Егер де 
ДНҚ-«затравки» болмаса, онда реакция толық тоқталады.

8. α (dnaE[en]) ε (dnaQ[en]) θ (holE[en]) β (dnaN[en τ (dnaX[en]) γ-комплекс (также dnaX[en])

Α (DNAE[EN]) 
Ε (DNAQ[EN]) 
Θ (HOLE[EN]) 
Β (DNAN[EN
Τ (DNAX[EN]) 
ΓКОМПЛЕКС (ТА
КЖЕ DNAX[EN])

9.

In  vitro  жағдайында  ДНҚ  молекуласының  ферментативті 
синтезін  зерттеу  ДНҚ  молекуласының  екі  тізбегінің  де 
көшірілетінін  көрсетті,  яғни  ДНҚ  тізбектері  антипараллелді, 
сондықтан  да  бір  тізбекте  синтез  5  —  3′-бағытында,  ал  екінші 
тізбекте  3′  —  5′-бағытында  жүреді.  Тізбектің  5′  —  3′бағытындағы  синтезі  үздіксіз,  ал  3′  —  5′-бағытындағы  синтез 
үзікті түрде жүреді. Өйткені ондағы синтез де 5′ — 3′-бағытында 
қысқа  бөліктер  синтезделеді  де,  соңынан  ДНҚ-лигаза ферменті 
арқылы  тігіледі.  Мұндағы  1000-2000  нуклеотидтерден  тұратын 
қысқа  бөліктер  Оказаки  фрагменттері  деп  аталады  (осы 
бөліктерді алғаш байқаған Р. Оказаки ғалымның құрметіне). ДНҚ 
репликациясында  екі  тізбектің  өсуін  бір  фермент  атқарады. 
Мұндағы  репликация  айырымы  асимметриялы  болады.  Үздіксіз 
синтезделетін тізбек бастаушы деп, ал үзікті синтезделетін тізбек 
қалып  жүруші  тізбек  деп  аталады.  «Қалып  жүруші»  тізбектің 
синтезі  эр  түзілген  Оказаки  фрагменттеріне  жэне  бастаушы 
тізбектің синтезіне байланысты болады.

10.

Эукариоттарда 
бес 
ДНҚ-полимераза 
ферменттері белгілі (а, р, Ү, 5 жəне с), оның ішінде 
синтез  кезінде  негізгі  рөлді  а  жəне  5  полимераза 
ферменттері  атқарады. a  —  полимераза  ферменті 
бастаушы  жəне  қалып  жүретін  тізбектерде 
синтезді бастайды, өйткені тек осы ферментте ғана 
«затравканы»  танитын  қасиет  болады.  Әрі  қарай 
элонгация  процесінде  тізбектің  өсуін  р  — 
ферменті  қамтамасыз  етеді,  ал  «қалып  жүретін» 
тізбекте s — немесе 5 — ферменттері негізгі рөлді 
атқарады.  Митохондриялы  Т  —  фермент  болса, 
бактериядағы pollферменті 
сияқты 
«қалып 
жүретін» тізбектің репликациясын аяқтайды.