Аг-мен науқастарға мектептерді ұйымдастыру қағидалары

1.

Қарағанды Медицина университеті
Отбасылық медицина кафедрасы
СӨЖ
Тақырыбы: Аг-мен науқастарға мектептерді
ұйымдастыру қағидалары
Орындаған: Сарбасов Е.Е 5-011 топ
Қарағанды 2020

2. Жоспары:

I. Мектептер туралы
Денсаулық мектептері туралы
Денсаулық мектептерінің мақсаты
Пациенттерді оқытуды кім жүргізу қажет
Денсаулық мектебін ұйымдастыру модельдері
II. Артериальды гипертония
II/a Кіріспе
II/б Негізгі бөлім
Артериалды гипертензия туралы түсінік
Этиология
Патогенез
АГ қауіп-қатерлі факторлар және қауіп дәрежелері
Жіктелуі
Симптоматикалық артериалдық гипертензия
Жіктелуі
Диагностикасы
Емі
Профилактикасы
III. Пайдаланылған әдебиеттер

3. Денсаулық мектептері туралы

Мектеп денсаулық сақтаудың әрбір
мектебі үшін бас дәрігердің
бұйрығымен құрылады. Бүйрықта
Мектептің басшысы, 1 жылға
өткізілетін сабақтар графигі.
Мектепте Оқытудың минимальды
штатын оқытуды жүргізетін
специалист, дәрігер немесе орта
медициналық жұмысшы (медбике,
фельдшер).

4.

Денсаулық мектебі амбулаторлы-поликлиникалық
бөлімше, сонымен қоса оған медициналық профилактика,
денсаулық орталығы күндізгі стационар немесе
стационардың специализацияланған бөлімшелері
(терапевтік, кардиологиялық, эндокринологиялық,
пульмонологиялық), санаторий-профилакторий санаторий
базасында құрылады

5. Денсаулық мектептерінің мақсаты

Халықты салауатты өмір салты
дағдыларына үйрету, науқастардың
денсаулығын өз бетінше өмірін
өзгертуге, құзырлықты жоғарылату
сұрақтарына және қоршаған орта
жағдайына бейімделуге оқыту,
насихаттау.

6. Пациенттерді оқытуды кім жүргізу қажет

Мектепте сабақтарды
арнайы құжаты бар
дәрігер, фельдшер,
медбике жүргізуге
құқығы бар.
Специалисттер
дайындығы үшін
медициналық мекеме
басшысы жауапты.

7.

Топтағы пациенттер саны – 10 -12
болуына кеңес беріледі.
Паценттер Мектептегі сабақтарға
емдеуші дәрігерімен, денсаулық
орталығы дәрігері, кез келген
профиль специалисттерімен
бағытталуы мүмкін.

8. Денсаулық мектебін ұйымдастыру модельдері

2 схемасы болуы мүмкін:
1 – курстың барлық сабақтарында науқастарды
оқуытуды бір ғана специалист жүргізеді;
2 – науқастарды оқытуды әртүрлі
специалисттермен жүргезеді, олардың бар
болуына және квалификациясына байланысты.

9. Артериальды Гипертония

1 сабақ. Гипертония жайлы не білу қажет
2 сабақ. Дұрыс тамақтану
3 сабақ. Артық салмақ және АГ
4 сабақ. Физикалық белсенділің және денсаулық
5 сабақ. Темекі тарту және денсаулық
6 сабақ. Стресс және денсаулық
7 сабақ. АГ медикаментозды емдеу

10.

11.

Артериялық гипертензия
Артериалдық гипертония - систолалық АҚ
140 мм.с.б. және жоғары мен/немесе
диастолалық АҚ 90 мм.с.б. және жоғары
тұрақты көтерілуі (тыныштық жағдайда,
түрлі уақытта жүргізілген кем дегенде
үш өлшем нәтижесінде. Науқас бұл
кезде АҚ жоғарылататын, сонымен
қатар төмендететін дәрілік заттарды
қабылдамауы қажет)

12. Артериялық гипертензияның екі түрі бар:

1. Біріншілік артериялық гипертония
(эссенциальдік гипертония).
Біріншілік артериялық гипертония (АГ)
немесе
эссенциальдік
гипертония
—
артериялық қысымның реттеуіне қатысты
ағзалардың
зақымдануына
байланыссыз
дамитын артериялық гипертония.
2. Екіншілікті артериялық гипертония
Симптомдык
(екіншілік)
артериялық
гипертензиялар (САГ) — қан қысымын реттеуге
қатысты ағзалардың немесе жүйелердің
зақымдануынан
дамитын
артериялық
гипертензиялар.

13. Этиология (эссенциалды)

Тұқым қуалауға бейімділік.
Нервілік-психшалық жарақаттар (эмоциялық стрестер).
Кәсіптік зияндылықтар (құлаққа, көзге, зейін қоюға көп күш түсуі,
мәселен диспетчерлер, шулы цехтарда жұмыс жасайтындар).
Тамақтанудың ерекшеліктері (тұзды тағамға әуесқойлық, эткен
шайі (тұз қосылған), кальцийдің, магнийдің жетіспеушілігі).
Диэнцефальдік-гипоталамустық құрылымдардың егде жастағы
эндокриндік өзгерістер салдарынан қайта құрылуы (климакс шағы).
Зиянды әдеттер: темекі тарту, ішкілікке салыну (арақ ішкеннен
кейін сау адамның өзінде де АҚ 20-30 мм с.б. биіктейді).
Бас миының жарақаттары.
Семіздік.

14.

Патогенез

15.

Артериялық гипертонияның қалыптасуында басым
дамитын тізбектің түріне қарай, оның келесі
патогенездік түрлерін айырған:
Гиперадренергиялық.
САЖ-нің басым белсенуі жатады.
Қан қүрамында норадреналин
көбейеді
қанайналымның гиперкинездік
түрі қалыптасады.
Оның сипаттамалары — САҚ
басым көтерілуі,
АҚ тұрақсыздығы,
тахикардияның болуы.

16.

Натрий (көлемге) тәуелді гипергидратациялық.
Бұл түрінде альдостеронның мөлшері басым
жоғарылайды. Гиперальдостеронизмге байланысты
организмде натрий мен су жиналып, ісінуге
бейімділік болады.
Кальцийге тәуелді түрі (М.С.Кушаковский, 1994
ж). Артериялар мен артериолалардың тегіс салалы
бұлшықет жасушаларында кальций йондарының
шамадан тыс жиналады.Кальцийдің жиналуынан
тамырлар түйіледі.

17. Артериялық гипертензияның ДДУ (1999) жіктемесі

АҚ деңгейлері
САҚ мм с.б.
ДАҚ
мм с.б.
Оптимальді
<120
<80
Қалыпты
<130
<85
Жоғары қалыпты
130-139
85-89
1-ші дәрежелі гипертония
140-159
90-99
2-ші дәрежелі гипертония
160-179
100-109
3-ші дәрежелі гипертония
>180
>110

18.

Стратификация — науқастарды қауіп
дәрежесіне карай жіктеу.
Қауіптер үш топқа жіктелген:
1) қауіп факторлары;
2) нысана ағзалардың зақымдануы;
3) артериялық гипертониямен бірлескен жағдайлар
немесе аурулар .

19.

ҚАУІП-ҚАТЕРЛІ ФАКТОРЛАР
АГ стратификациясының критерилері
Жүрекқантамыр
Ауруларының қауіп-қатер
факторлары
1. Қатерді стратификациялау үшін пайдаланылатын:
- САҚ мен ДАҚ шамасы (1-3 дәреже);
- жасы;
- ерлер>55 лет;
- әйелдер> 65лет;
- Темекі тарту;
- Қандағы жалпы холестерин деңгейі> 6,5 ммоль/л;
- қантты диабет;
- Жүрек қантамыр аурулары ерте дамуының отбасылық жағдайлары.
2. Болжамға теріс әсер ететін басқа факторлар *:
- ЛПВП холестеринінің төмендеген деңгейі;
- ЛПНП холестеринінің артқан деңгейі;
- қантты диабет
кезіндегі микроальбуминурия
(30-300 мг/тәулігіне);
- Глюкозаға толеранттықтың бұзылуы;
- семіздік;
- Отырушылық өмір салты;
- қандағы фибриноген деңгейінің артуы;
- Жоғары қатермен
әлеуметтік-экономикалық топтар;
- Жоғары қатердегі географиялық аудандар.
Нысана ағзаларының
зақымдалуы
- Сол жақ
қарынша гипертрофиясы
(ЭКГ, ЭхоКГ, рентгенография)
;
- протеинурия және
/немесе плазма
креатининінің Аздап артуы
(106 – 177 мкмоль/л);
- ұйқы, мықын және сан күре
тамырлары,
қолқаның атеросклеротикалық
зақымдануының ультрадыбыс
тықнемесе рентгенологиялық
белгілері;
- Көздің тор қабығы
күре тамырларының
жайылмалы немесе ошақтық
тарылуы.

20.

Қауіп қатер стратификацисы

21. Клиника (Синдром)

- Артериялық гипертония синдромы - бас ауру, көз
көруінің нашарлауы, көз алдында дақтардың пайда
болуы, жалпы әлсіздікке ,жұмысқа ден қоя
алмауына,ұйқысыздыққа, аорта тұсында 2-тонның
акценті, пульсі толық және кернеуі күшті.
- Цереброваскулярлық синдром - бастың ауыруы,
айналуы, кұлақ шуылдауы, есте сақтау қабілеттің
төмендеуі, ми қан айналымының өтпелі бұзылыстары
және т.б.
- Жүректік синдром - стенокардия ұстамалары,
кардиалгиялар, ырғақ бұзылыстары, сол қарыншаның
гипертрофиясы, шамасыздығы;
- Жалпы невроздық синдром - ұйқысыздық, астения,
иппохондрия, депрессияға бейімділік.

22.

-
Гипертониялық ангиоретинопатия синдромы - көз
көруінің нашарлауы, кейде толық көрмей де қалуы.
-
Бүйректің зақымдалу синдромы - атеросклероздық
нефросклероз, зәрдің салыстырмалы тығыздығының
төмендеуі, микрогематурия, протеинурия, азотемия. СБЖ.
-
Сол жақ қарыншаның жеткіліксіздігі синдромы –
ентігу, акроцианоз, жүрек астмасының клиникасы, қан
қақыру.

23. АГ-мен бірлескен клиникалық аурулар:

Цереброваскулярлық аурулар: Ишемиялық инсульт,
геморрагиялық инсульт, өтпелі ишемиялық шабуыл.
Жүрек аурулары: Миокард инфаркты, стенокардия,
коронарлық реваскуляризация, іркілістік жүрек
шамасыздығы.
Бүйрек аурулары: Диабетгік нефропатия, бүйрек
шамасыздығы (2 мг/дл артық креатининемия)
Тамыр
аурулары:
Аортаның
ажырамалы
аневризмасы, шеттік артериялардың
екіншілік зақымданулары.
Гипертониялық ретинопатия: Геморрагиялар немесе
экссудация, көру нерві емізігінің ісінуі.
Қантты диабет

24.

ІІ) Жүрек және ірі артериялардың
зақымдалуы мен жүретін гипертониялар –
қолқа коарктациясы, атеросклерозы, ұйқы және
мықын артерияларының стенозирдаушы
зақымдалулары, қолқа қақпақтарының
жеткіліксіздігі, толық атриовентрикулярлы
бөгеме.
ІІІ) Эндокринді гипертониялар феохромоцитома, біріншілік альдостерома,
кортикостерома, тиреотоксикоз, Иценко-Кушинг
ауруы.
ІV) Орталық гипертониялар - энцефалит,
полиомиелит, ісіктер, жарақаттар.
V) Қосарланған зақымдалулардағы
гипертония – бүйрек артерияларының, бүйрек
паренхимасының және оның магистралды
артерияларының, бүйрек үсті безі мен бүйректің,
бүйректің әр түрлі паренхиматозды ауруларында.

25. Артериялык гипертонияның негізгі аскынулары

1. Кардиальдік:
• а) төж артериялар атеросклерозының жөне ЖИА-ның тез
өрістеп дамуы;
• ә) жүректің жедел шамасыздығы (криздер кезінде);
• б) жүрекгің созылмалы шамасыздығы.
2. Церебральдік:
• а) көз көруінің төмендеуі, кейіндеу - соқырлыққа әкелуі;
• ә) ми тамырлары атеросклерозының тез өрістеп дамуы;
• б) бас
миы қанайналымының динамикалық жөне
органикалық бұзылыстары.
3. Бүйректік: гипертониялық нефроангиосклероз, бүйректің
созылмалы шамасыздығы.
4. Аорталык: аорта аневризмасы, ажырамалы аневризма,
аневризманың жарылуы.
5. Гипертониялық криздер.

26.

Диагностика
1) АҚҚ өлшеу.
2) Шағым және
Анамнез жинау

27.

Негізгі лабораторлыинструменталды зерттеулер
-Гемоглобин және гематокрит
-Зәр анализы (зәр тұнбасы микроскопиясы,
микроальбуминурия,протеин анықтау)
-Биохимиялық анализ (плазмадағы глюкозаны, ОХС, ХС,
ЛНП, ЛВП, ТГ анықтау. Калий, натрий. Зәр қышқылы.
Креатинин, СКФ.)
-ЭКГ (12 стандартты тіркеме)
-ДМАД
-Эхокардиография

28.

Қосымша зерттеулер (амбулатория дәрежесінде)
-Гликирленген гемоглобин
-Зәрде протейн анықтау
-Зәрдегі натрий, калий концентрациясы
-СМАД
- Холтер бойыша тәуліктік мониторинг
-Ұйқы артериялын УДЗ (интима медиа калыңдығы)
- Құрсақ қуысы және перифериялық артериялар
доплерографиясы
- Скорость ульсовой волны
- көз түбін қарау

29. ЕМІ

30. Емі

Дәрмексіз емдеу шаралары:
1. Ас тұзын (3-4 г дейін), сұйықтықты 1,2-1,5 литірге
дейін шектеу.
Дене салмағын қалпына келтіру. Салмағы ауыр
науқастар артық салмағын жоюға тырысуы қажет.
Салмақтың 5 кг жеңілдеуі, АҚ 5 мм с.б. төмендетеді.
Шылым шегуді доғару. Салауатты өмір сүрудің бір
өзі жүрек тамыр ауруларын алдын алудың басты
жолы.

31.

Алкогольді ішімдікті доғару.
Алкогольді бір рет ішкеннің өзі АҚ-ды 20-40 мм
с.б. биіктетеді.
Алкоголь гипотензиялық дөрмектердің әсерін
кемітеді. Артериялық гипертонияға шалдықкан
науқастар ішімдіктен бас тартқаны жөн.
Үй
тұрмысында,
жұмысында
эмоциялық
стрестерді болдырмау шараларьш ұйымдастыру;
ұйқысын қалпына келтіру; психотерапияны,
аутогендік жаттығуларды кеңінен қолдану.

32.

Тиімді диетотперапия. Қаныққан майлары бар
тағамдарды қатаң шектейді. Калий, кальций,
магнийге бай жеміс-жидектердің, көкөністің
мөлшерін көбейтеді, өйткені гипонатрийлік
диетаны
қолданғанда
аталған
микроэлементтердің зәрмен жойылуы тезделеді.
Сонымен қатар, кейбір авторлар оңай сіңірілетін
кальций дөрмектерін (кальций цитратын жөне
карбонатын) қосуды ұсынады.
Дене кцмылын арттыру. Аэробтық дене қызметін
көбейтеді, аптасына 3-4 рет 30-45 минуттан
жылдам жаяу жүру, суда жүзу тиімді. Бұдан күшті
жөне
тез
қимылдың,
мәселен
жүгірудің
гипотензиялық әсері төмен болған. Изометриялық
дене қызметінен (штанганы, т.б. салмақты көтеру),
қан қысымы керісінше биіктеуі ықтимал.

33. Дәрмектік емнің басты ережелері:

Емді бір дәрмектен жөне минимальді дозадан бастап
байқау;
қолданған дәрмектің (дозасын ұлғайтқанның өзінде)
нәтижесі шамалы болса - басқа топтағы дөрмекке
ауыстыру;
әсері ұзартылған дәрмектерді қолдану (тәулігіне бір рет
қабылдағанда әсері 24 сағатқа созылатын). Аталмыш
дөрмектер қолдануга аса ыңғайлы, АҚ-ды жұмсақ
төмендетеді жөне нысана ағзаларды жақсы қорғай
алады;
әртүрлі дөрмектерді қосарлап қолданғанда олардың
бір-бірімен үйлесімділігін, әсерлерінің тиімділігін
мұқият ескеру;

34.

қауіптілігі төмен және орташа топтағы науқастарды
алдымен дөрмексіз ем шараларымен емдеп көру
(қауіптілігі төмен топтағыларды 12 ай, орташа
қауіптілікті топтағыларды — 6 ай). Осылардан кейін
АҚ мақсаттық деңгейге келмесе - дөрмектерді қосу;
артериялық қысымы жоғары қалыпты деңгейдегі
(130-139/85-89 мм с.б.) қантты диабетке, бүйрек
немесе жүрек шамасыздығына ұшыраған науқастарға
дөрмектік гипотензиялық ем неғұрлым ерте басталуы
тиіс;
жоғары және аса жоғары қауіптілікті топтағыларға
дөрмектік емді бірден жүргізу;
бір бастаған емді үзбей, өмір бойы жүргізу. Курстық
(үзбелі) ем мүлдем қолданылмайды.

35.

36.

37.

38.

39.

Рациональды комбинация:
- БАБ + диуретик (метопролол 50-100 мг +
гидрохлортиазид 12,5-25 мг немесе индапамид 1,5; 2.5 мг)
-БАБ + дигидропиридиндік қатар АК (метопролол 50-100
мг + амлодипин 5-10 мг)
-БАБ + ИАПФ (метопролол 50-100 мг + эналаприл 5-20 мг
немесе лизиноприл 5-20 мг немесе периндоприл 4-8 мг). ---БАБ + АТ1-рецепторларының бөгегіштері (метопролол 50100 мг + эпросартан 600 мг).
- БАБ + α-адреноблокатор (метопролол 50-100 мг +
доксазозин 1 мг Аг кезінде простата аденомасы фонында)

40.

Госпитализациялау үшін көрсетімдер:
- асқынған гипертониялық криз;
-белсенді емдеу фонында криз себептері мен дәрі дәрмектік
емді таңдау үшін, асқынбаған гипертониялық криздің
жиілеуі; - артериалдық гипертония фонында ми
қанайналымының бұзылуы ( инсульт, транзиторлық
ишемиялық шабуыл);
- комбинациялы көпкомпонентті терапия фонында АҚ
тқмендеуінің болмауы;
- АҚ жүкті әйелдерде 150/100 с.б. жоғары; - Жұмысқа
қабілетті науқасты бағалау қажеттілігі мен симптоматикалық
гипертонияны алып тастау.

41.

Ем тиімділігінің индикаторлары:
-АҚ тұрақтануы
-Өзін өзі жақсы сезіну
-клиникалық көрсеткіштердің жақсаруы
-уақытша жұмысқа қабілеттіліктің амбулаторлық жағдайда
төмендеуі
- диспансерлік бақылаудың Д II тобына ауысу
-топта: алғашқы мүгедектікке шығудың төмендеуі,
-миокардтың ми инсульті және кенет коронарлық өлімнің
жаңа жағдайының саны
-бақыланудағы АҚ адамдар санының артуы (140/90 мм.с.б.
және төмен).

42.

Қолданылған әдебиеттер
-https://mkb-10.com
- Емханалық терапия. А.М.Марқабаева
http://gkkp18.kz/kz/additional_menu/shkola-zozh/shkola-zdorovyaishemicheskaya-bolezn-serdcza
https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%88%D0%B5%D0%BC%D0%
B8%D1%8F
http://webmed.irkutsk.ru/doc/pdf/hpschool.pdf
https://vk.com/doc314305604_422910772
http://ocmp.belzdrav.ru/upload/medialibrary/980/%D0%A8%D0%BA%D
0%BE%D0%BB%D0%B0%20%D0%B4%D0%BB%D1%8F%20%D0%BF%
D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%B2
%20%D1%81%20%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8
%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D0%B9%20%D0%B3%
D0%B8%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B8
%D0%B5%D0%B9.PDF
http://online.zakon.kz/Document/?doc_id=31160518
http://www.14crp.by/profilaktika/shkoly-zdorovya/120-programmatsikla-zanyatij-shkoly-khobl-ba