Жаңа туылған нәрестенің іріңдісептикалық ауруы

1.

ҚазҰМУ №1 Акушерия және
гинекология кафедрасы
Жаңа туылған
нәрестенің іріңдісептикалық ауруы

2. Өзектілігі

• Жаңа туылған нәрестенің іріңді- септикалық ауруы (ІСА)
медициналық, экономикалық және әлеуметтік мәселе болып отыр.
Жаңа туылған нәрестенің ІСА соңғы онжылдықта антибактериальды
препараттар спектрінің кеңеюі, жаңа туылған нәрестелерді күту
әдістерінің жақсаруы және ұйымдастыру және емдік- алдын -алу
ісшараларының дамуына қарамастан тәжірибелі түрде төмендемей
отыр. [1]. 1993 жылдан бері жетіліп туылған нәрестелер инфекциясы
неонатальды өлімде туа пайда болған аномалиядан кейінгі, соңғы
жылдары құрсақішілік асфиксия және босану кезінде гипоксиядан
кейін екінші орынды иеленіп отыр. Жетіліп туылған нәрестелерде 18 25% жағдайда генерализациялық іріңді үрдістің көзіне айналуы
мүмкін, нәтижесінде 30 дан 40% дейін [2, 3] нәресте өлімінің себебі
болатын терінің, теріасты май қабатының және кіндік бауының іріңді
инфекцияның жергілікті түрі болып отыр.
1. Шабалов, Н. П. Детские болезни Текст. / Н. П. Шабалов : учебник : В 2 т. — 5-е изд. — СПб. : Питер, 2003. — Т. 1. — 829 с.; Т. 2. — 731 с.
2. Белобородова Н. В., Попов Д. А., Вострикова Т. Ю. Госпитальные инфекции у детей, вызванные «проблемными» грамположительными
кокками: новые возможности антибиотикотерапии. Педиатрия. — 2007. — Т. 86, № 5. — С. 43—50.
3. Чемоданов В. В., Шиляев Р. Р., Баклушин А. Е.. Острый токсикоз при респираторных заболеваниях у детей.— Иваново, 2003. — 228 с.

3. Құрсақішілік инфицирлену

• Антенатальды – созылмалы инфекция
ошағының болуына байланысты жүктілік
кезінде жедел инфекциялық аурудың
дамуы
• Интранатальды – ұзаққа созылған
босану, ұзақ сусыз кезең,
хориоамнионит, оперативті босану

4. Босану үйінде нәрестелердің инфицирлену көзі

• Медперсоналдардың арасында
патогенді стафилококк
тасымалдаушысы
• Тері ауруымен зардап шегуші персонал
• Стафилококкты аурумен ауыратын
аналар және балалар

5. Инфекцияның таралу жолдары

Аэрозольды (ауа-тамшылы)
Алиментарлы
Контактты
Трансплацентарлы

6. Жаңа туылған нәрестелерде ІСА дамуының жоғары қауіп факторлары

- Анасында созылмалы инфекциялық ошақтың болуы (созылмалы
пиелонефрит, соз. тонзиллит және т.б.);
- Жүктілік кезінде жедел инфекциялық ауру;
- Қағанақ суының мерзімінен бұрын кетуі, ұзаққа созылған
босану;
- Толық жетілмей туылу
- Құрсақішілік гипоксия, асфиксия, бассүйекішілік босану
жарақаты, жаңа туылған нәрестенің гемолитикалық ауруы;
- Босану үйінде және үй жағдайында антисептикпен күтім
жасауды дұрыс жүргізу;
- Гипотрофия
- Жасанды тамақтандыру

7. Іріңді-септикалық аурудың негізгі қоздырғыштары

• Стафилококктар
• Стрептококктар
• Энтерококктар
• Протеи
• Клебсиеллалар
• Анаэробтар
• Микст-инфекция немесе аралас
инфекция

8. ТЕРІ ЖӘНЕ ТЕРІАСТЫ МАЙ ҚАБАТЫНДА ОРНАЛАСҚАН ІРІҢДІ СЕПТИКАЛЫҚ АУРУ

• Везикулопустулез
• Жаңа туылған нәресте көпіршігі
(пемфигус)
• Фигнер псевдофурункулезі
• Риттер эксфолиативті дерматиті
• Жаңа туылған нәрестенің
некротикалық флегмонасы
• Кіндік бауының ауруы

9. Везикулопустулез

Көлемі1-3 мм, алғашында іші мөлдір кейін
бұлыңғыр құрамға айналатын беткей
орналасқан көпіршік. Іріңдік көпше түрде
жиі жамбаста, санда, іштің төменгі
бөлігінде, бастың шашты бөлігінде, табиғи
қатпарларда орналасады.

10.

• Элементтің айналасындағы тері
өзгермеген немесе аздап
гиперемияланған, негізі
инфильтрацияланбаған, терідегі
инфекциялық үрдіс мальпигий желісінен
терең емес
• Көпіршік пайда болғаннан 2-3 күннен
кейін жарылып, нәтижесінде кеуіп
пигментация қалдырмай эпителизация
жүретін беткей эрозия пайда болады.

11.

• Ерте диагностикасында нәрестенің жалпы
жағдайы қалыпты, тәбеті сақталған, дене
температурасы қалыпты
Кеш диагностикасында ауру үдеуі мүмкін,
көпіршіктер дамып, тер бездерінің абсцессі
және т.б.
Герасименко С.С. Клинические особенности и диагностика гнойно-воспалительных заболеваний
кожи и пупочной ранки у норожденных детей. дис. . канд. мед. наук. — Иваново. 2008. 148 С.

12. Жаңа туылған нәресте көпіршігі (пемфигус)

Қатерсіз түрі
• Өмірінің алғашқы аптасының соңында немесе
одан кеш эритематозды дақты көпіршік көлемі 25 мм, серозды-іріңді құрамды әлсіз көпіршік.
Орналасуы – іштің төменгі бөлігінде, аяқтарда,
табиғи қатпарларда.
• Жалпы жағдайы өзгермеген немесе орта дәрежелі
ауырлықта – әлсіздік, тәбеттің төмендеуі,
субфебрильді температура

13.

• Көпіршік элементі полиморфты, айналасы
гиперемияланған, инфильтративті негізі бар
(терінің барлық қабатының зақымдануы).
Жиі іріңдік көпше түрде
• Өз уақытында емді бастаған жағдайда 2-3
аптадан соң сауығу байқалады.

14. Көпіршіктің қауіпті түрі

• Диаметрі 5 мм ден 2-3 см және одан үлкен
көптеген әлсіз көпіршіктер
• Температура 38-39° дейін , жағдайы ауыр,
айқын интоксикация
• ЖҚА лейкоцитоз солға жылжумен, ЭТЖ
жоғарылауы
• Жиі сепсиспен аяқталады.

15. Фигнер псевдофурункулезі

• Өмірінің 2-4 аптасы және одан кеш дамиды.
Остиофолликулит сияқты басталады (шашты
фолликуланың қабынуы). Шаштың айналасында
көлемі 1-3 мм шекарасы әлсіз гиперемияланған
іріңдіктер пайда болады. Ары қарай үрдіс тер
бездерін қамтып, абсцессті шақырады.
Абсцесстер жиі бастың шашты бөлігінде, артқы
мойын беткейінде, арқада, жамбаста орналасады. По
мере увеличения размеров Абсцесс көлемінің
ұлғаюына байланысты тіліп қарағанда ірің бөлінетін
флюктуация дамиды.

16.

• Регионарлы лимфаденит
• Дене температурасының 38-39°
жоғарылауы, интоксикациялық
симптомдар
• ЖҚА– анемия, лейкоцитоз, солға
жылжуы, СОЭ жоғарылауы
• Іріңді метастатикалық асқынуы,
сепсистің дамуы мүмкін

17. Риттер эксфолиативті дерматиті

• Стафилококкты пиодермияның ауыр түрі,
қоздырғышы - S.aureus госпитальды
штаммдары, үдеуші экзотоксин –
эксфолиатин.
Ауру нәресте өмірінің 1-ші аптасының
соңында 2-ші аптасының басында дамиды.
Кіндік аймағы, ауыз бұрышы, сан қатпарлары
терісінде гиперемия және сызаттың пайда
болуы. Гиперемия бас терісі, дене және
аяқтарға тез тарайды (бірнеше сағатта). Тері
күрең-қызыл түске боялады.

18.

• Кейіннен әлсіз көпіршіктер ,тыртықтар,
эпидермис қалдықтары, көлемді эрозии
пайда болады. Жаңа туылған нәресте
денесі ыстық суға күйген келбетті
береді.
• Ауыз шырышы жаралы зақымдануы
мүмкін
• Нәрестенің жағдайы өте ауыр

19.

• Қауіпсіз ағымында терінің эритематозды
және эксфолиативті сатыда
зақымдануы регенеративтіге айналып,
эрозивті беткейлер эпителизациясы
жүріп, соңынан дақ қалдырмайды.
• Қауіпті ағымында балалар
интоксикациядан, сусызданудан,
сепсистен қайтыс болады.

20. Жаңа туылған нәрестенің некротикалық флегмонасы

Нәтижесінде некроз дамитын, теріасты май
қабатының қабыну үрдісімен жүретін, бірден- бір
ауыр іріңді- қабыну ауруы.
• Қарапайым түрі (токсикоз айқын емес)
• Токсико-септикалық түрі

21. Жаңа туылған нәрестенің некротикалық флегмонасы

• I сатысы (бастапқы) – қызыл, тығыз, сипағанда
ыстық, жылдам ұлғаятын(бірнеше сағат ішінде),
шекарасы айқын ауру сезімді дақ пайда болады.
II сатысы (альтеративті-некротикалық) –1-1,5
тәуліктен кейін инфильтрат аймағындағы тері түсі
өзгеріп – көккүрең түске айналып, ортасы
жұмсарады.
III сатысы (отторжения) – іріңді қалташалар мен
шеттері жыртылған жараның түзілуі
IV сатысы (репарация) – жараның грануляциясы
және эпителизациясы дамиды.

22. Кіндік бауының ауруы

Кіндік бауы–патогенді микроорганизмдердің
енуіне ең ыңғайлы қақпа.
Омфалит – кіндік бауы түбінің, терінің, кіндік
айналасы теріасты май қабатының, кіндік
қантамырларының бактериальды қабынуы.
Герасименко С.С. Клинические особенности и диагностика гнойно-воспалительных
заболеваний кожи и пупочной ранки у новорожденных детей. дис. . канд. мед. наук. —
Иваново. 2008. 148 С.

23. Омфалит

• Катаральды омфалит –серозды, серозды-қанды
бөлінділері боолады.
Жаңа туылған нәрестенің жағдайы қалыпты,
температура қалыпты, кіндік қантамырлары
пальпацияланбайды.
• Іріңді омфалит – қабыну сақиналы кіндік айналасы
терісін және кіндік қантамырларын қамтиды. Кіндік
бауы айналасында гиперемия және инфильтрация
пайда болады. Кіндік бауынан ірің бөлінеді.
• Нәрестенің жағдайы ауыр, айқын интоксикация
симптомдары, нәресте әлсіз, нашар сорады, дене
температурасы фебрильді санға дейін жоғарылайды,
салмақ қоспайды.

24. Тері және теріасты май қабатының инфекциялық аурулары

• Жергілікті ем- терінің зақымданған аймағын
антисептикалық ерітінділермен өңдеу
Флегмона кезінде – хирургиялық ем
Жалпы терапия:
Рациональды антибиотикотерапия
Инфузионды терапия
Десенсибилизациялық терапия
Иммуностимулдеуші терапия

25. Жаңа туылған нәресте сепсисі

• Неонатальды сепсис- нәресте өмірінің алғашқы 28
күнінде дамитын жүйелі инфекционды ауруы, қан
ағысы арқылы жергілікті инфекция ошағынан
бактериальды флораның таралуымен шақырылатын,
клиникалық симптомдарымен көрініс беретін немесе
қан екпесінде оң нәтиженің болуымен сипатталады.
Сепсиспен аурушаңдық жетіліп туылған балаларда
0,1% толық жетілмей туылған балаларда 1% құрайды.
• Нәресте өлімінде сепсис 3-4 орынды алады. (1012%).
Шабалов Н. П., Иванов Д. О. Сепсис новорожденных. Педиатрия. — 2003. —№ 5. — С. 46—59.

26. Классификациясы ЕРБ ДДҰ, 2002 ж.

• Ерте неонатальды сепсис, нәресте
туылғаннан кейін 0-72 сағат ішінде
дамиды;
• Кеш неонатальды сепсис, нәресте
туылғаннан кейін >72 сағаттан кейін
дамиды
Основы ухода за новорожденными и грудное вскармливание. Учебный семинар.
Европейское регионарное бюро ВОЗ, 2002 г. 173 С.

27. Ерте неонатальды сепсистің қауіп факторлары

• Жүктіліктің 36 аптасында В тобы
стрептококктар себіндісінің оң болуы
Сусыз кезеңнің 18 сағаттан ұзақ болуы
Мерзімінен ерте босану
Хорионамнионит
Босану кезінде ана дене температурасының
38 С жоғары болуы
Анамнезінде алдыңғы балаларда сепсистің
болуы

28. Кеш неонатальды сепсистің қауіп факторлары

Толық жетілмей туылу
Гипотермия
Жұқтырулар
Инвазивті емшаралар
Жасанды тамақтандыру
Парентеральды тамақтандыру
Нәрестенің анадан бөлек болуы
Ұзақ уақыт госпитализация
Рациональды емес антибактериальды терапия
Персоналдардың қолды дұрыс өңдемеуі.

29. Этиологиясы

Ерте неонатальды
сепсис
В топ стрептококктары
Кеш неонатальды
сепсис
Стафилококктар
Эшерихиялар
Энтеробактериялар
Листериялар
Кандида
Гемофильді таяқша
Анаэробы-көкірің
таяқшасы

30. Сепсистің патогенезі

Жаңа туылған нәрестенің анатомо-физиологиялық
ерекшелігіне байланысты жергілікті қабыну ауруы жиі
генерализациялық сипатпен жүреді:
Эпителиальды және эндотелиальды тосқауылдың
функциональды және морфологиялық толық
жетілмеуі
Иммунологиялық жетіспеушілік:
гипогаммаглобулинемия, IgA болмауы, өмірінің
алғашқы 3 айында IgG синтезін жоғарылату
қабілетінің болмауы
Жаңа туылған нәресте организмі өз уақытында
жоғары каскадты иммунды жауапты дамыта алмайды

31. Клиникасы

• Сепсистің клиникалық көрінісі әртүрлі, ол
қоздырғышына, инфицирлену жолына, кіру
қақпасы және т.б. байланысты.
Жиі симптомдары: дене температурасының
тұрақсыздығы, тәбеттің болмауы, емшектен
бас тарту, дене салмағын аз қосу, тері
жабындысы бозғылт немесе бозғылт-сұр түсті,
акроцианоз немесе мұрын ерін үшбұрышының
цианоз, құсу/диарея, тынысалудың бұзылуы,
тахикардия.

32. Септицемия

• Жедел басталады ,температураның жоғарылауы,
жағдайының бірден нашарлауы
Дене салмағын жоғалту
Терінің бозаруы
тахикардия, ҚҚ төмендеуі
Барлық ағзалар және жүйелер функциясы бұзылады,
су-тұз алмасу, метаболикалық ацидоз дамиды.
Коматозды жағдай, ұстамалар болуы мүмкін
ДВС синдром

33. Септикопиемия

Көптеген ошақтармен сипатталады:
• Абсцедирлеуші пневмония
• Іріңді менингит
• Жаралы-некротикалық энтероколит
• Бауыр және бүйрек абсцессы
• Остеомиелит

34. Кіндік сепсисі

• Жалпы жағдайы ауыр, интоксикация
симптомдары
Кіндік қалдығының кеш түсуі
Омфалит, кіндік бауын қайта ашу
Іштің кебуі, іштің алдыңғы қабырғасы
көктамырларының кеңеюі
Тығыз тәж тәрізді кіндік қантамырларының
қалыңдауы (жиі кіндік артериясы
зақымданады)
Бауырдың ұлғаюы

35. Диагностикасы

• Анамнез (анте- және интранатальды кезеңде
инфицирлену қаупі)
Бірнеше инфекция ошағының болуы
Жалпы симптомдардың айқындылығы
Лабораторлық мәліметтер: анемия,
лейкоцитоз, нейтрофилез солға жылжумен,
нейтрофилдердің токсикалық түйіршіктелуі,
ЭТЖ жылдамдауы, СРБ жоғарылауы
Оң гемокультура (қайталанған)

36. Емі

• Емізуді және күтіп баптауды дұрыс
ұйымдастыра білу
Рациональды антибиотикотерапия
Инфузионды терапия
Десенсибилизациялық терапия
Иммуностимулдеуші терапия
Тері зақымдануы кезінде жергілікті ем,
флегмона кезінде – хирургиялық ем
Самсыгина Г. А. Антибиотикотерапия сепсиса у детей. Педиатрия. — 2003. — № 5.
— С. 3—12.

37. Клиникалық белгілеріне тәуелді емдеу тактикасы

А. Қауіп факторы бар жаңа туылған нәрестелерді
емдеу.
1. ЖҚА, СРБ тағайындау
• <2 патологиялық белгілер→бақылау, 12-24 сағаттан
соң қайталау
• >2 патологиялық белгілер →қан себіндісін алу,
антибиотиктерді эмпириялық тағайындау,
ампициллин/пенициллин+гентамицин т/і.
- Егер қан себіндісі (+): антибиотикті 7-10 күнге
жалғастырамыз.
- Егер қан себіндісі (-) және инфекцияның клиникалық
белгілері болмаса: антибиотикті тоқтатамыз (48-72

38.

Б. сепсистік клиникалық көріністері бар жаңа туылған
нәрестелерді тексеру және емі
1. ЖҚА, СРБ, қанды себу және антибиотикке сезімталдық
тестін жүргізу.
2. Емді антибиотик комбинациясынан бастау
ампициллин/пенициллин+гентамицин т/і.
-Егер қан себіндісі (-), жағдайы жақсарса, лейкоформула және
СРБ қалыпты болса : АБТ 5күннен кейін тоқтатамыз .
>2 патологиялық белгі болса, АБТ 7-10 күн тағайындаймыз.
-Егер қан себіндісі (+) немесе клиникалық белгілері сақталса,
лейкограммада және СРБ өзгеріс болса : АБТ 10 күнге
жалғастырамыз (менингит кезінде 14-21 күн) баксебіндінің
нәтижесін ескере отырып.

39. Алдын- алу

• Жүктілік кезінде- құрсақішілік инфицирленудің
алдын- алу (инфекция ошағын санациялау)
Босану үйінде қатаң түрде санитарлы-гигиеналық
тәртіпті сақтау, бациллотасымалдаушыларды
санациялау
Босануды сенімді және рациональды жүргізу
Босанған бойда бірден «тері терімен» контакты,
жылы тізбекті сақтау
Емшекке ерте салу
Ауыратын балаларды өз уақытында изоляциялау

40.

Назарларыңызға рахмет!

41. Әдебиеттер:

Әдебиеттер:
Шабалов, Н. П. Детские болезни Текст. / Н. П. Шабалов : учебник : В 2 т. — 5-е изд. —
СПб. : Питер, 2003. — Т. 1. — 829 с.; Т. 2. — 731 с.
Белобородова Н. В., Попов Д. А., Вострикова Т. Ю. Госпитальные инфекции у детей,
вызванные «проблемными» грамположительными кокками: новые возможности
антибиотикотерапии. Педиатрия. — 2007. — Т. 86, № 5. — С. 43—50.
Чемоданов В. В., Шиляев Р. Р., Баклушин А. Е.. Острый токсикоз при респираторных
заболеваниях у детей.— Иваново, 2003. — 228 с.
Шабалов Н. П., Иванов Д. О. Сепсис новорожденных. Педиатрия. — 2003. —№ 5. — С.
46—59.
Основы ухода за новорожденными и грудное вскармливание. Учебный семинар.
Европейское регионарное бюро ВОЗ, 2002 г. 173 С.
Самсыгина Г. А. Антибиотикотерапия сепсиса у детей. Педиатрия. — 2003. — № 5. —
С. 3—12.
Н. Н. Володин. Неонатология национальное руководство.— М. : ГЕОТАР-Медиа, 2007.
— 848 с.
Протокол диагностики, лечения и профилактики внутрибольничных инфекций у
новорожденных детей. Российская ассоциация специалистов перинатальной медицины.
— М. : ГОУ ВУНМЦ, 2001. — 94 с.
Герасименко С.С. Клинические особенности и диагностика гнойно-воспалительных
заболеваний кожи и пупочной ранки у новорожденных детей. дис. . канд. мед. наук. —
Иваново. 2008. 148 С.
Бактериальный сепсис новорожденных. Основные клинические протоколы и приказы
МЗ РК по акушерству и неонатологии. Алматы. 2010. С.140-148