Гендер және отбасы мәселелерін медико - әлеуметтік

1.

Гендер және отбасы мәселелерін медико-әлеуметтік
тұрғысынан зерттеу

2.

Жоспар
Гендер
Неке және отбасы ұғымы
Отбасының типтері
Ерлі зайыптылар
Отбасы шеңбері
Отбасы функциясы
Отбасылық жанжалдар
Отбасы ішілік мәселелер
Ажырасу мәселесі
Неке бұзылу себептері
Қорытынды

3.

Гендер
• Гендер- ерлер мен әйелдер
арасындағы ерекшелік сияқты
әлеуметтік мазмұнға ие. Бұл
ерлер мен әйелдердің бір-біріне
деген әлеуметтік қарымқатынасын білдіреді. Гендерлік
әлеуметтану – бұл адамның өз
гендерлік рөлін игеру үдерісі

4.

Гендер
Бүгінгі таңда «гендер» ұғымы бәріміздің
жиі еститін таныс сөзімізге айналды. Бұл
ұғымның әйел мәселесіне байланысты
екенін аңғарамыз. Осы ұғымға терең үңіле
қарасақ, «гендер» тепе-теңдікті үйлестіріп
отыратын саясатты қамтиды. Демек, тепетеңдіктің өлшемі – ер азамат. Ал әйел ер
адамнан кем болмауы тиіс. Олай болса, ер
азаматқа жүктелген шаруаның бәрінен
әйелдерді тыс қалдырмағанымыз жөн.

5.

Гендер
• Соңғы жылдардағы
педагогикалық зерттеудің
жетілген тұсында жарық
көрген педагогикалық
және психологиялық
сөздікте «гендер» ерлер
мен әйелдер арасындағы
өзгешелікті негіздейтін
әлеуметтік жыныс
мағынасын білдіреді

6.

«Отбасы» дегеніміз не?
• Философиялық тұрғыда
«отбасы» - қоғамның
ажырамас құрамды, өмірде
зор мәні бар кішігірім ұйымы
деп санаса, әлеуметтану
ғылымында отбасы - некеде
және қандас туыстар
негізінде құрылған кішігірім
топ деп берілген.

7.

«Отбасы» дегеніміз не?
• Педагогикалық –
психологиялық тұрғыда
отбасы – ата-ана мен
балалар арасындағы, ерлізайыптылардың және басқа
да отбасы мүшелерінің
қарым-қатынасының тарихи
нақты жүйесі болып
табылады.

8.

Неке және отбасы ұғымы
• Отбасы әлеуметтік институт
ретінде адамзат қоғамының
қалыптасуымен бірге пайда
болды. Отбасының дербестігі
болғанымен, бірақ отбасылық
қатынастар қоғаммен, оның
дамуымен тікелей байланысты.

9.

Неке және отбасы ұғымы
• Отбасы - кіші әлеуметтік топ, ал оның
мүшелері некемен, қаны бір
туыстығымен, тұрмыстық
ортақтығымен және өзара
адамгершілік жауапкершілікпен
байланысты. Отбасы - қоғамның
бастапқы ұясы, қоғамның әлеуметтік
құрылымының негізі болып табылады.

10.

Неке және отбасы ұғымы
• Ер мен әйел - отбасының
екі іргетасы, бұл іргетас
үйленумен құрылады.
Отбасында адамдар
ұрпақ жалғастырады.
Отбасы тұрмыстық
қатынасты
қалыптастырудың да
алғашқы ұясының бірі

11.

Отбасы түрлері
• Отбасылық қатынастардың
формалары түрліше
болуының себебі белгілі бір
қоғамның даму дәрежесімен
және ондағы қоғамдық
қатынастардың сипатымен
анықталады. Қазіргі кезде
бар отбасының типтері
мыналар: тотемдік қауым
(ру), патриархальды туыс
топ, патриархальды отбасы
және жеке отбасы

12.

Отбасын зерттеу әдістері
Отбасын әлеуметтік институт ретінде
зерттегенде мынандай жалпы ұғымдар
қолданылады:
1) некелік қатынастардағы қоғамдық
қажеттілік, талап-тілекткр,
мұқтаждықтар;
2) отбасының әлеуметтік қызметі;
3) отбасы қатынастарындағы ережелер
мен бағалық құндылықтар;
4) әр түрлі типтегі (түрдегі)
отбасындағы тәртіп үлгілері, т.б.

13.

Отбасын зерттеу әдістері
• Отбасын кіші топ ретінде
зерттеу - өзінің құрылымы
жағынан азғана адамдар
тобының, оның мүшелерінің
жалпы әлеуметтік ісқызметінде бір-бірімен
тікелей араласуынан,
бірыңғай эмоциялық қарымқатынастың, топтық ереже
және топтық процестің қалай
пайда болатынын анықтау.

14.

Ерлі зайыптылар
• Ерлі-зайыптылық екі негізгі
қарым-қатынасқа
негізделген:
• 1) ерлі-зайыптылық;
• 2) бала туу немесе бала
асырап алу.

15.

Ерлі зайыптылар
• Отбасы мүшелері бір шатырдың астында, яғни бір үйде
тұрады, олар отбасының шаруашылығын жүргізеді. Бұл 2-3
адам ұрпағын жалғастырады. Отбасының жалпы
шаруашылығы оның өзінен үлкен бірліктерде болу
шеңберіндегі экономикалық іс-қызметпен анықталады. Бұл
отбасының шаруашылық қызметі адамдық тұрақты тәртіп
үлгеріне және олардың арасындағы өзара әрекетке байланысты
өрбиді

16.

Ерлі зайыптылар
• Отбасы мүшелерінің
арасындағы қарым-қатынастар
олардың сезімімен (махаббат,
сыйласу, құрметтеу), салтғұрыппен, ұрпақтан – ұрпаққа
берілген тәрбие, ереже, т.б.
өлшемдер арқылы
анықталады.

17.

Отбасы шеңбері
• Отбасы өзіне тән жалпы шеңбер
(ұлт, мемлекет, мешіт, шіркеу)
көлемінде мәдени ортаны
жасайды. Осы орта сәби
баланың адамдық тұлғасын
қалыптастырады. Мұнымен
бірге отбасы белгілі бір деңгейде
жеке тәртіп тәсілдерін құрып,
оған ерекше қасиеттер дарытуы
мүмкін.

18.

Отбасы функциясы
• Отбасының атқаратын қызметі қоғамның
әлеуметтік-экономикалық іс-қызметімен
тығыз байланысты. Сондықтан әрбір
тарихи кезеңдерде отбасы функциясы,
оның сатылы қызметі де өзгеріп отырады.

19.

Отбасылық жанжалдар
• Отбасылық жанжалдар мен жанжалдар әр отбасында
орын алады, бұл отбасылық өмір үшін қалыпты және
табиғи, бірақ олардың болмауы табиғатқа қарсы нәрсе
деп санауға болады. Бір-бірін сүйетін ерлі-зайыптылар
немесе бір-біріне құрметпен қарайтын кез келген
жағдайда бір-бірінің өмірі мен мінез-құлқын елемеуге
болмайды. Демек, отбасында орташа мөлшерде
жанжалдың болуы қалыпты отбасылық өмір деп санауға
болады, бірақ егер олар тым жиі және өте қиын
салдарымен болса, онда әрине, алаңдаушылық туғызу
керек.

20.

Отбасы ішілік мәселелері
Ажырас санының көбейюі

21.

Отбасы ішілік мәселелері
Отбасы өмір сүру деңгейінің төмендеуі, әсірессе ауыл тұрғындары арасында;
Жасөспірімдер суицидының санының өсуі;
Жұмыссыздық деңгейінің өсуі;
Ата-ана мен отбасының бөлінуі (толық емес отбасының көбеюі және балалы болуды
қаламайтын ерлі-зайыптылар санының көбеюі);
Баласыз отбасылар санының көбеюі;
Отбасы және неке институттарының бөлінуі (ресми некеге тіркелмеген некелер санының өсуі
және некеден тыс туған балалар санының өсу динамикасы тіркеледі);

22.

Отбасы ішілік мәселелері
Ерлер арасында өлім деңгейінің жоғарлауы;
Некеге кеш отыруы. Неке құру қызығушылықтарының өзгеруі;
Ажырас санының өсуі;
Баланы орталық етіп қойған отбасылар санының өсуі;
Отбасы альтернативаларының пайда болуы, яғни азаматтық неке, қонақ неке, бір жыныстық неке және т.б.
Осылардың негізінде келесі тұжырым жасауға болады:
отбасының барлық қызметтері іске аспайды;
отбасының әлеуметтік мәртебесі нашарлап келеді;
отбасының тәрбиелік қызметі нашарлауда;
екі мансапты отбасының таралуы.

23.

Неке бұзылу себептері
Некенің бұзылуы-отбасы өміріне ғана емес, қоғам өміріне де кері ықпалын тигізетін жағымсыз
әрекет. Әр отбасының ажырасу тарихы, себебі әр түрлі. Әлеуметтанушы ғалымдар ажырасуға
әкеліп соғатын үш түрлі себептерді көрсетеді. Алайда әр отбасында оның себептері әр түрлі
болуы мүмкін:
- тұрмыс жағдайының ауыртпалығы (материалдық қажеттіліктер, тұрғын үй қиыншылығы, т.б.);
- тұлғааралық келіспеушіліктер (өзара сүйіспеншілікті жоғалту, дөрекілік, маскүнемділікке
салыну);
- ішкі жағдайлар ( жаңа отбасының пайда болуы, жаңа сезімдердің пайда болуы).

24.

Қорытынды
Әр халықтың діні мен тілі, салт-дәстүрі бөлек болғанымен,
ұрпақ өрбіту, тәрбиелеп өсіру және ата-ананың перзенттері
алдында жауапкершілігі бірдей. Балалар – біздің ертеңіміз.
Олардың қандай азамат болып шығатыны біздің бүгінгі
берген тәрбиемізге тікелей байланысты. Ұлттық
комиссияның жүргізіп отырған саясаты да отбасы тағдырына,
елдің болашағына немқұрайлы қарамау керек деген ұстанымды басшылыққа алады.

25.

Назарларыңызға рахмет!