Ойуунускай кэпсээннэрин билиҥҥи олоххо суолтата

1.

Ойуунускай кэпсээннэрин
билиҥҥи олоххо суолтата
Автор И.Г. Спиридонов аатынан Кириэстээх орто
оскуолатын 11 кылааһын үөрэнээччитэ
Ксенофонтов Алексей
Салайааччы Ксенофонтова С.А. Саха тылын,
литературатын учуутала

2.

һ
Саха советскай
литературатын тѳрүттээччи,
общественнай
политическай деятель, Саха
сиригэр Советскай былааһы
тѳрүттээччилэртэн
биирдэстэрэ, губревком
председателэ, үѳрэ5ирии
уонна доруобуйа
харыстабылын народнай
комиссара, Саха сирин
суруйаачыларын союһун
председателэ, тыл уонна
культура институтун
директора, партия 10
сьеһин делегата, ССРС
Верховнай Сэбиэтин
депутата, Саха сиринээ5и
КСК уонна совнарком
бастакы председателэ

3.

Ойуунускай тѳрѳѳбүт бала5ана
Дорообо, алааһым,сирэм күѳх алааһым
Эн дьоллоох мындаа5ар мин үѳскээн үүммүтүм…
Дорообо, кындалым, кэрэ күѳх кындалым!
Эн ньуурун үрдүгэр мин күнү кѳрбүтүм…

4.

Ийэтэ Дьэбдьэкиэй
Ɵйдүүбүн бу кэрэ сирэм күѳх
хонууну,
Кыра уол бэйэбин мин ийэм
таптыырын…
Мин манна иитиллэн, атахпар
турбутум…
Бу күнү кѳрдѳрбүт, ийэккэм,
бырастыы!

5.

Таатта5а бастакы оскуола 1906
сыллаахха аһыллыбыта
Ойуунускай манна үѳрэнэ киирбитэ

6.

Революционер- поэт

7.

8.

“Ойуунускай айымньылара ханнык баҕарар
кэмҥэ иитэр, сэрэтэр, өйдөтөр суолталарын
сүтэрбэттэр” диэн суруйар литературовед
В.Н. Протодьяконов.

9.

Улуу Кудаҥса
Улуу Кудаҥса айымньы 1929 сыллаахха
суруллубут.Улуу Кулаҥса а5а ууһун баһылыга,
модун санаалаах, дохсун майгылаах киһи. Кини
үс улахан аньыыны оҥорор. Хаһан да
сууйуллубат алҕаһа айылҕаны утары барбыта
буолар. Айылҕа киһи иннигэр хаһан да
сөһүргэстиэ суоҕа. Оннук саныыр,
уолҕамдьытык быһыыланар сэттээҕэ, киһи
эрэйдээх санаата олус модунун да иһин, кыаҕа
бэрт кырата көрдөрүллүбүт.

10.

Бу айымньыга икки суолга
тохтуохха сөп. Бастакытынан, төһө да
буолтун иһин, Улуу Куданса дьоносэргэтэ кыһалҕата суох, эрэйи
билбэккэ олороллорун туһугар
туруулаһар патриотическай өй-санаа
холобура диэн. Иккиһинэн, айылҕаны
утары барыы олорор мутугу кэрдинии
буолар.
.

11.

Өйдөөх оҕо
Аҕа манна оҕотугар туох үөрэҕи биэрдэ?
Мөҕөн- этэн, ыһытаан- хаһытаан оҕотун
куттаабата, кэлэппэтэ.Оҕотун дэлби
хайҕаата, тукаам диэн эйэҕэстик ыҥырда.
Оҕо накаастанна, этэ ыалдьан ытаан
бахсырыйда. Ол эрээри, тоҕо
таһыллыбытын бэйэтэ быһааран биэрдэ,
үлэттэн куотар куһаҕанын өйдөөтө. Аҕа
сөптөөх үөрэҕи биэрбит дии санаатым.

12.

Алексаандыр Македуонускай
Быдан былыр үөскээн-төрөөн албан аатырбыт,
«хааннаах болотунан дьоллонон» бар дьон
кырыыһыгар барбыт улуу ыраахтааҕы туһунан
номох биһиги бүгүҥҥү олохпутугар иитэр –
үөрэтэр суолтата сүүнэ эбит.
Кини хаанынан уһуннаран, күлүнэн көмөн үгүс
судаарыстыбалары баһылаабыта. Ол иэстэбилэ суох
таах хаалбатах. Тыыннаах киһиэхэ саамай ыар
накаастабыл- дууһата моруу буолуута, бэйэттэн
кэлэйии, бэйэни абааһы көрүү эбит.

13.

«Мин дьолум хааннаах болот дьоло - ол
оннук дьол суолтата тугуй? Кырыыска
этилинним…»

14.

. Оҕону, кырдьаҕастары да өлөрөрүн улахаҥҥа
уурбатах. Аан дойдуну аймаабыт киһи, киһини
өлөрөн аатырбыт киһи.
Кини туһунан норуот үчТөһө да аан дойду кинини
биллин, улуу киһи диэтиннэр, кини ыччакка туох да
үчүгэй холобуру, санааны биэрбэтүгэйи ахтыбат.»
Александр учуутала – Аристотель. Кырдьаҕас киһи
сүбэтин өйдөөбөтөх, учууталын тылын истибэтэх»

15.

Өйтөн суруйуу түмүгэ
Өстөһүү- алдьархай төрдө, өлүү- сүтүү быата
буолар. Ордугурҕаһыы, ымсыы быһыы
киһилии сигилини алдьатар. Сири- уоту
урусхалыыр сэттээх, сир- дойду иччилээх, ол
иэстэбиллээх. Кырдьаҕас тылын ытыктаабат
буолуу кэскили быһар. Өркөн өй, элбэх
билии хаһан да үрдүктүк сыаналанар.
Норуот үгэстэрин тутуһуу сиэр- майгы
сатарыйбатыгар тирэх буолар

16.

Амма Аччыгыйа
Платон Ойуунускай үгүс киһиттэн чахчы
ордуга, дьиҥнээх кэрэтэ- кини дьону кытта
тэҥҥэ туттан сылдьан, үөрэтэрдии дьулатардыы буолбатах, сүбэлиирдии,
сэһэргиирдии кэпсиир, дакылааттыыр, суруйар
киһи этэ. Ол ордук ылыннарыылаах, күүстээх

17.

Ойуунускай норуот сүрэҕиттэн сүппэт
кэрэ айымньытынан көлүөнэлэр
ортолоругар бииргэ олорсо сылдьарыгар
кытаанахтык эрэнэрэ.

18.

Ойуунускайга аналлаах
ѳйдѳбүнньүктэр
Ытык- Күѳлгэ
Дьокуускайга

19.

Үс саха тѳрүѳ5эр,
Үѳрүүлээх күнүгэр
Мин ырыам ылланыа,
Мин аатым ааттаныа…