Рим құқығы

1. Рим құқығы

2. Рим жеке құқығының кезеңдері:

Көне немесе квириттік құқық кезеңі: б.з.д. 753-130
ж.ж.
Классикалық құқық кезеңі: б.з.д. 130-б.з. 230 ж.ж. Бұл
ұзақ мерзімнің өзі өз кезегінде, үш сатыға жіктелінеді:
алдыңғы классика – б.з.д. 130-30 ж.ж.; жоғарғы немесе
орталық классика – б.з.д. 30-б.з. 130 ж.ж.; кейінгі
классика – б.з.130-230 ж.ж.;
Классикалық құқықтан кейінгі кезең – б.з. 230-527 ж.ж.;
Юстиниан дәуіріндегі құқық – б.з. 527-565 ж.ж.

3. Римдегі басқару сатылары:

монархия – б.з.д. 753-510 ж.ж.
республика – б.з.д. 510-27 ж.ж.
принципат – б.з.д. 27-б.з.284 ж.ж.
доминат – б.з. 284-565 ж.ж.

4. Сонымен бірге, қазіргі таңда қолданылатын бірқатар принциптер де өз бастауларын Рим құқығынан алады. Мысалы, кінәсіздік презумпциясының н

Сонымен бірге, қазіргі таңда қолданылатын
бірқатар принциптер де өз бастауларын Рим
құқығынан алады. Мысалы, кінәсіздік
презумпциясының негізі ретінде алынған ереже –
күмән айыпталушының пайдасына шешіледі (in
dubio pro reo). Помпонийдің айтуынша, егер
құлдың шынайы мәртебесі жайлы күмән бар
болса, онда оны бас бостандығы бар деп тану
қажет (Д. 50.17.20). Ал, Ульпиан тіпті, баса
айтады: кінәсіз адамды жазалағанша, қылмысты
жазасыз қалдырған жөн (Д. 48.19.5).

5. Рим құқығының қайнар көздері:

Әдеттік құқық
Заңдар
Преторлық құқық
Заңгерлердің іс әрекеті.
мемлекет басшысының конституциялары

6. Гай заңға келесідей анықтама ұсынады: «Заң дегеніміз халықтың қабылдаған және бекіткен ережелері»

7. Заң келесідей бөліктерден тұрады:

1) Кіріспе
2) Заңның мазмұны
(Praescriptio); бұл
(Rogatio);
бастапқы бөлікте
заң қабылдау
бастамасын
көтерушілердің
есімдері, дауыс беру
өткізілген орын
және мерзім
көрсетілді
3) Санкция – заңдағы
ережелерді
бұзушыларға
қолданылатын
құқықтық шаралар

8. Рим заңгерлерінің қызметі 3 терминмен сипатталады:

Respondere
- жауап беру;
Agere
- Істі жүргізу,
азаматтық
процесстегі ісқимылдарға қатысты
кеңестер беру;
Cavere
- Қандай да бір
құжаттарды түзету,
жүгінген тұлғаның ісқимылдарына
басшылық жасау;

9.

Б.з. 426 жылы Валентиниан ІІІ цитаттау
туралы Заң қабылдап, заңгерлердің
еңбектерін қолданатын судьялар үшін
төмендегі бес заңгер шығармаларының
міндетті заңи күшін бекітті: Папиниан,
Ульпиан, Павел, Модестин және Гай.
Дауыстар тең болған ретте, Папинианның
еңбектеріне басымдылық берілді.

10. Эмилий Папиниан б.з. ІІІ ғ. өмір сүрген және римдегі казуистика мамандарының арасындағы ең өткірі деп саналады. Өз пікірлерін ықшамды жеткі

Эмилий Папиниан б.з. ІІІ ғ. өмір
сүрген және римдегі казуистика
мамандарының арасындағы ең өткірі
деп саналады. Өз пікірлерін ықшамды
жеткізе білу қабілетімен
ерекшеленген. Кейінгі ізбасарлары
оны «барлығынан бірінші» (primus
omnium) деп таныған.

11. Цельз былай дейді (D.1.3.17): “scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem” – “Заңды білу дегеніміз оның сөздерін қармап, ұстауды емес, керісінше оның

қуаты мен мәнін
(күшін) [түсінуді] білдіреді”

12. Алайда, классикалық кезеңдегі заңгерлер ешбір мұқтаждық болмаса, грамматикалық-сөздік түсіндіруден бас тартпаған. Егер, заңның немесе мәм

Алайда, классикалық кезеңдегі
заңгерлер ешбір мұқтаждық болмаса,
грамматикалық-сөздік түсіндіруден
бас тартпаған. Егер, заңның немесе
мәміленің сөздерінде әралуан
түсінуге жол ашатын қандай да бір
ережелер жоқ болса, еркі туралы
мәселені көтеруге жол беруге
болмайды деп санаған.

13. Римдегі заңгерлердің 2 құқықтық мектебі, бағыты болған:

1) Сабиниандық;
2) Прокулиандық;

14. Император конституциясының түрлері:

Эдикт - жалпы барлық халыққа ашық
жарияланатын және міндетті болатын өкімдер
Мандат – лауазымды міндеттерді атқарған
тұлғаларға нұсқаулар
Рескрипт - жеке тұлғалардың сауалдарына
императордың берген жауабы.
Декрет – императордың азаматтық істер бойынша
сот ретіндегі қатысқан кездеріндегі шешімі.

15. Юстиниан кодификациясы:

Кодификация(сұрыптау)- қоғамдық қатынастардың
ауқымды саласын реттеуші және құқықтың белгілі бір
саласын, қосалқы саласын құрайтын қолданыстағы
материалды терең, жан-жақты талдау, қайта қарау
негізінде жүзеге асыру
Бұл сұрыптау, б.з. VI ғ. император Юстинианның тұсында
жүргізілді.

16. Рим құқығы:

Жеке
Жеке тұлғалардың
арасындағы
қатынастарды
реттеуге арналған
Жария
Мемлекет
мүддесіне қатысты
қатынастарды
реттеуге арналған
Диспозитивтік
әдіспен реттеледі
Императивтік
әдіспен реттеледі

17. Corpus juris civiles (цивильдік құқықтың жинағы):

Институтция
Дигеста
Кодекс
Новелла
Рим құқығының
оқулығы – 4
кітаптан тұрған;
Римнің атақты
заңгерлерінің ең
бір құнды
пікірлері
топтастыр-ылған
50 кітаптық
жинақ.
Адрианнан
Юстинианға
дейінгі Рим
император
ларының түрлі
азамат-тық істер
бой-ынша
қабыл-даған аса
маңызды
заңдарының 12
кітаптық
жинағы.
«Жаңа заңдар”
деген мағынаға
ие.

18. “Бейн