Ішектің моторлы функциясын реттейтін механизм

1.

Қарағанды Мемлекеттік Медицина Университеті
Физиология кафедрасы
Ішектің моторлы функциясын реттейтін механизм
Орындаған: Алиева Г. Ш.
315 топ ЖМФ
ҚАРАҒАНДЫ 2013 ж

2. Жоспар:

ЖОСПАР:
1.
2.
3.
4.
5.
Ас қорыту мушелеріне жалпы сипаттама
Астың қорытылуының функциональді бірлігі
Ас қорыту түрлері
Ас қорытудың және моторлы фүнкциясының
реттелуі
Астың асқазанда және асқазаннан он екі елі
ішекке өтуі

3. Ас қорыту жүйесі-ол ас қорыту мүшелерінің және ас қорыту бездерінің жиынтығы

АС ҚОРЫТУ ЖҮЙЕСІ-ОЛ АС ҚОРЫТУ
МҮШЕЛЕРІНІҢ ЖӘНЕ АС ҚОРЫТУ
БЕЗДЕРІНІҢ ЖИЫНТЫҒЫ

4. Ас қорыту жүйесі қызметтері

АС ҚОРЫТУ ЖҮЙЕСІ ҚЫЗМЕТТЕРІ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Секреторлық (протеаза – белоктарға, липазы –
майларға, карбогидраза - көмірсуларға)
Моторлы (шайнау, жұтыну, жылжу, қалдықтардың
жойылуы)
Сорылу(, тұздар, су мономерлерінің түсуі)
Экскреторлық (алмасу өнімдерінің шығарылуы)
Инкреторлық қызмет (АҚЖ гормондарымен
гуморальді реттелу)
Организмнің иммундық жағдайын қалыптастыру
Қорғаныштық
Гемопоэз және гомоестазға қатысу

5. Ас қорыту жүйелерінің құрылысы

АС ҚОРЫТУ ЖҮЙЕЛЕРІНІҢ ҚҰРЫЛЫСЫ
АҚЖ не астың механикалық және химиялық
қорытылуын , ас қорыту өнімдерінің сорылуы,
қалдықтардың сыртқа шығарылуы жатады.
АҚЖ ол ас қорыту каналынан және ас қорыту
бездерінен

6.

7. Ферменттердің келіп шығуынан ас қорытудың жіктелуі

ФЕРМЕНТТЕРДІҢ КЕЛІП ШЫҒУЫНАН АС ҚОРЫТУДЫҢ
ЖІКТЕЛУІ
Меншікті ас қорыту - микроорганизмдермен синтезделген ,органдардың бездерінен ,
эпителиальді жасушаларынан , сөл ферментерінің ас қазан асты безі
ферменттерінен, жіңішке ішектің эпителиінен синтезделетін ферменттер
көмегімен атқарылады.
Симбиотикалық ас қорыту — макроорганизмдер симбиоттарымен – бактериялардың
және қарапайымдылардың көмегімен өндірілетін симбиоттардың көмегімен
қорытылады. Симбиотикалық ас қорыту адамдарда жуан ішекте жүреді.
Аутолитикалық ас қорыту- қабылданып тұрған астың құрамындағы экзогенді
гидролаздардың көмегімен атқарылады. осуществляется за счет экзогенных
гидролаз, которые содержатся в составе принимаемой пищи.

8.

Жасуша ішілік
жасушасыртылық
Цитоплазмалық
Вакуолды
Мембраналық

9. Ас қорыту түрлері.

АС ҚОРЫТУ ТҮРЛЕРІ.
Ос қорыту заттарының гидролизденуінің
болуына байланысты асқорыту түрлері бір
неше топқа жіктеледі.
Жасуша сыртылық,
Жасуша ішілік

10. Жасуша сыртылық ас қорыту

ЖАСУША СЫРТЫЛЫҚ АС ҚОРЫТУ
бөлінеді
1. қуыстық(дистантты) және
2. қабырғалық (мебраналық, контактты).
қуыстық(дистантты) ас қорыту ас қорыту қуыстарында ( ауыз қуысы,
асқазан ,ішектерде) ас қорыту бездерінен бөлінетін ферменттердің
көмегімен атқарылады.
қабырғалық (мебраналық, контактты) ас қорыту A.M. Уголев ашқан
қабырғалық (мебраналық, контактты) ас қорыту жіңішке ішекте
атқарылады ;

11. Жасуша ішілік ас қорыту

ЖАСУША ІШІЛІК АС ҚОРЫТУ
Ас қорытудың экзогенді және эндогенді
өнімдерінің
пиноцитоз және фагоцитоз
жолымен клетка ішіне тасымалданып, ол
жерде
жасушалық
лизосомальді
ферменттердің және цитоплазмада ас қорыту
вакуолдерінде қорытулуынан жүреді.

12. Ас қорытудың реттелуінің принциптері.

АС ҚОРЫТУДЫҢ РЕТТЕЛУІНІҢ ПРИНЦИПТЕРІ.
Бастаушы және коррекция жасаушы.

13. АҚЖ бастаушы және корригирлеуші әсер ететін механизмдер бар.

АҚЖ БАСТАУШЫ ЖӘНЕ КОРРИГИРЛЕУШІ ӘСЕР ЕТЕТІН
МЕХАНИЗМДЕР БАР.
Асты
қабылдау
ас
қорыту
жолдарына
рефлекторлық бастушы әсер етеді. Асқазанның сөл
бездерінің ,асқазан асты бездерінің бірден және
қысқа уақытта бөлінуі жүреді. Асқазан босаңсиды
және жіңішке ішектің
моторлы активтілігі
төмендейді .
Әрі қарай секреция және моторика өзгереді. Ол
паракринді, гуморальді , корригирлуші әсер етеді. Ол
АҚЖ рецепциясы арқылы іскеасырылады.

14. Ас қорыту жолындағы рецепция

АС ҚОРЫТУ ЖОЛЫНДАҒЫ РЕЦЕПЦИЯ
Ас ауыз қуысына енгеннен соң оның дәмі иісі танылады.
АІТ қабылдаған астың реттелуі жүреді ол ферменттердің
көмегімен атқарылады. Олардың рН , консистенциясы ,
қысымы өзгереді. Ферменттер активтелінеді және олар өз
әсерлерін береді. Осы жолдардығы орналасқан жүйкелік
аяқтамалардың (механо , хемо, осмо, терморецепторлар)
көмегімен атқарылады.

15. АФФЕРЕНТІ СИГНАЛДАР

Афферентті сигналдар органдардың секрециясының моторикасының
активтелінуінен
пайда
болады.
Олар
жиырылу,
мембрана
поляризациясының өзгеруі, метоболиттер жиналуы, сіңіру және секрет
жолдарынан сөлдің шығуы сияқты процесстер.
Бұл процесстер кері және оң байланытарға әсер етеді.

16. Ақпараттық қызметт

АҚПАРАТТЫҚ ҚЫЗМЕТТ
Ақпараттық қызметті АІТ тің ар түрлі
жасушаларынан бөлінетін реттеуші пептидтер
, аминдер арқылы қанға түсіп нысана
жасушаларға әсер еті арқылы ас қорытулық
қызметтерді атқарады.

17.

Нервтік гуморальдық реттелуінің АІЖ дағы градиенті
Нервтік – гуморальдық реттелу АІЖ әр түрлі бөліктерінде кездеседі. Олар
көбінесе АІЖ дарының жоғарғы бастапқы бөлімдерін реттейді
Гуморальді механизмдер көбінесе АІЖ орталық бөлімінде ьолады. Ол он екі
елі ішектің , асқазанның перистальтикасына , ұйқы безінің өттің түзілуіне
қатысады.
Локальные механизмдер АІЖ дің дистальді бөлігінде әсер етедію Жіңішке
және тоқ ішекке.

18.

Нервтік гуморальдық реттелуінің АІЖ дағы градиенті
Нервнорефлекторные
механизмы
Печень
Ротовая полость
Глотка
Пищевод
Гуморальные
механизмы
Поджелудочная
железа
Локальные
механизмы
регуляции
Анус
Желудок
Тонкая кишка
Толстая кишка

19. Афферентті жүйкеленуінің схемасы

АФФЕРЕНТТІ ЖҮЙКЕЛЕНУІНІҢ СХЕМАСЫ

20. АСҚАЗАН ІШЕК ЖОЛЫНЫҢ афферентті және эфферентті жүйкеленуі.(По A.J.P.M. Smout, L.M.A. Akkermans, 1992)

АСҚАЗАН ІШЕК ЖОЛЫНЫҢ АФФЕРЕНТТІ ЖӘНЕ ЭФФЕРЕНТТІ
ЖҮЙКЕЛЕНУІ.(ПО A.J.P.M. SMOUT, L.M.A. AKKERMANS, 1992)

21. Жүйкелік реттелу

ЖҮЙКЕЛІК РЕТТЕЛУ
ОЖЖ асқазан секрециясын кезбе жүйкесінің көмегімен
тітіркендіреді. Кезбе жүйкенің эфферентті нейрондары
париетальді клеткаларға тікелей әсер етпейді. Ол синапстар
арқылы қозуды ганглионарлы жасушаларға береді. мейснер
және ауэрбах

22. ПАРАСИМПАТИКАЛЫҚ РЕТТЕЛУ

Парасимпатикалық жүйке жүйесі – (кезбе жүйкесі) тұз
қышқылына және пепсинге бай сөл бөлетін асқазан бездерінің
активтілігін постганглионарлы холинергиялық жүйкелер арқылы
реттейді.
Сонымен бірге гастрин өндіретін G- жасушалардың активтілігін
жоғарылатады. Ол өз кезегінде асқаза бездерінің сөл бөлуін
күшейтеді.
Тағы да парасимпатикалық реттеу асқазанда қан айналымды
реттейді.

23. ГОРМОНДЫҚ РЕТТЕЛУ

Инсулин- асқазан секрециясын кезбе
жүйкеінің қазуынан күшейтеді.
БОМБЕЗИН -асқазан секрециясының
күшеюіне және де интрамуральдық
өрімдердегі оттегі түзуші клеткалардың
қызметін реттейді.

24. СИМПАТИКАЛЫҚ РЕТТЕЛУ

СИМПАТИКАЛЫҚ ЖҮЙКЕ ЖҮЙЕСІ – ос қорыту
сөлдерінің секрециясында үлкен роль
атқарамайды , бірақ та сол бездердің
активтілігін төмендетеді. Симпатикалық жүйке
талшықтары ас қорыту жолдарының
шырышты қабатындағы қан айналыс реттеуге
және гистамин бөлетін ECL клеткаларын
реттеуг қатысады

25.

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ