Зерттеу жұмысы. Реанимация бөлімшесінде бауыр циррозы бар пациенттерге көрсетілетін мейіргерлік көмек

1.

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
«Қызылорда медициналық жоғары колледжі»
Зерттеу жұмысы
Тақырыбы: «Реанимация бөлімшесінде бауыр циррозы бар
пациенттерге көрсетілетін мейіргерлік көмек»
Орындаған: Мұятова Үміт
Ғылыми жетекші: Зейнебай Гүлзира

2.

Өзектілігі
Қазіргі уақытта бауыр циррозы маңызды әлеуметтік-экономикалық және медициналық
проблема болып табылады. ДДҰ мәліметтері бойынша, экономикалық дамыған елдерде
бауыр циррозы 35-60 жас аралығындағы өлімнің алты негізгі себептерінің бірі болып
табылады. АҚШ-тағы өлім себептерінің ішінде ол 4-ші орында, Германияда-10-шы
орында, ал біздің елде 10 миллионнан астам науқас бар. Жыл сайын бауыр циррозының
саны артып келеді, бұл халықтың, әсіресе еңбекке қабілетті жастағы адамдардың
мүгедектігіне әкеледі.
Көптеген жағдайларда бауыр циррозы ер адамдарда байқалады. Аурудың негізгі шыңы 40
жастан асқан жас тобына келеді. Бауыр циррозымен ауыратындардың шамамен 70-75% - ы
ер адамдар. Ерлер мен әйелдердің арақатынасы орта есеппен 3:1 құрайды.

3.

Статистикаға сүйене отырып, цирроздың 80% - ы науқастың немесе
дәрігердің назарын аудармай, байқалмайды. Басқаша айтқанда, біздің бауыр
соңғы сәтке дейін ешқандай сигнал бермей тозу үшін жұмыс
істейді.Бауырдың созылмалы ауруларының және олардың фонында дамып
келе жатқан цирроздың себептері арасында бірінші орында - алкогольді
теріс пайдалану (жағдайлардың 35,5 - 40,9%); екінші орында - С гепатиті
вирусы (жағдайлардың 19,1-25,1%).

4.

Бауыр циррозының болжамын болжау қиын және көптеген факторлармен
анықталады: аурудың себебі, ағымның ауырлығы, асқынулар мен қатар
жүретін аурулардың болуы, терапияның тиімділігі. Алкогольді ішуді
жалғастыратын науқастарда (тіпті аз мөлшерде) болжам әрқашан қолайсыз.
Бауыр циррозының өмір сүру ұзақтығы аурудың ауырлығына байланысты.
Декомпенсацияланған циррозбен (асқынулар болған жағдайда) 3 жылдан
кейін науқастардың 11-40% тірі қалады.
Бауыр циррозындағы өлімнің негізгі себептері-кома және жоғарғы асқазанішек жолдарынан қан кету.

5.

Бауыр циррозында мейірбикелік көмек
Бұл ауруда медбикенің рөлі өте үлкен және баға жетпес. Мейірбикеге пациентті
зертханалық және аспаптық зерттеу әдістеріне дайындау, пациентке білікті күтім жасау,
пациенттің диетаны сақтауын бақылау, дәрігердің барлық тағайындауларын орындау
бойынша үлкен жауапкершілік жүктеледі. Бауыр циррозына арналған сауатты мейірбикелік
күтім декомпенсация сатысындағы, терминалдық фазадағы пациенттер үшін өте маңызды.
Ауыр науқастар үнемі жатып қалады. Пациенттер өздеріне өз бетінше қызмет көрсете
алмайды, себебі мейірбикелік көмек қажет.

6.

Егер циррозбен ауыратын науқас әлсіреген болса, мейірбикенің міндеттері
гигиеналық процедураларды жүзеге асыру болып табылады. Науқасты жуу
керек, душ қабылдауға көмектесу керек, жуынатын бөлмені пайдалану
керек. Егер пациент төсектен тұрмаса, ол аптасына 2-3 рет мұқият
жуылады. Әрбір төсек ауыстырғаннан кейін.

7.

Зерттеудің мақсаты: бауыр циррозымен ауыратын науқасқа
паллиативті мейірбикелік күтімнің ерекшеліктерін зерттеу,
жүйелеу және бекіту.
Зерттеу міндеттері:Бауыр циррозының себептері, қауіп
факторлары, клиникасы, диагностикасы, лечение және алдыналу сияқты осы ауру туралы анықтамалық әдебиеттерді
зерттеңіз.Науқастың мәселелерін талдау.Науқасқа күтім жасау
жоспарын жасаңыз.Бауыр циррозы бар науқасқа күтім жасау
және диеталық терапия бойынша ұсыныстар әзірлеу.

8.

Теориялық бөлім
Бауыр циррозы-ауыр созылмалы ауру. Бұл ауру бауырдың кең зақымдануы
болып табылады, онда орган тіндері өліп, біртіндеп талшықты (дәнекер)
талшықтармен ауыстырылады. Ауыстыру процесінде органның құрылымы
түбегейлі өзгереді. Бауырдың қалыпты құрылымының бұзылуы оның өз
функцияларын орындай алмайтындығына әкеледі. Бұл бауыр жеткіліксіздігі
деп аталады.

9.

Классификация.
Сарапшылар бауыр циррозының бірнеше түрін ажыратады. Аурудың дамуына себеп
болған себептерге байланысты оның келесі нұсқаларын анықтауға болады:
Вирустық-мысалы, С гепатиті және өт жолдарының әртүрлі инфекциялары оны тудырады.
Токсикалық-алкогольді, кейбір дәрі-дәрмектерді, тамақ уларын және ағзаға улы әсер
ететін басқа заттарды қолданудан туындаған.
Туа біткен-науқастың ата-анасына әсер еткен кейбір аурулардың салдары, мысалы,
гемохроматоз немесе тирозиноз.
Тоқырау - оның шығу тегі қан айналымының жеткіліксіздігімен байланысты.
Метаболикалық-алиментарлы-семіздікке, сондай-ақ қант диабетінің ауыр түрлеріне
байланысты дамиды.

10.

Пайда болу себептері
Бауыр циррозының пайда болуы мен дамуы көптеген себептерге
байланысты. Көбінесе адамдар алкогольді асыра пайдаланудан ауырады.
Бұл себеп әр түрлі бағалаулар бойынша жағдайлардың 40-50-ден 70-80% на дейін.Цирроздың пайда болуы мен дамуына әсер ететін келесі ең көп
таралған фактор – вирустардың әсері. Көп жағдайда бұл С гепатиті, сондайақ В гепатиті.

11.

Бауыр циррозының белгілері
Пациенттердің шамамен 60% - печени бауыр циррозының белгілері айтарлықтай
байқалады. Нақты көрініс көбінесе аурудың қай сатысында екеніне байланысты. Бірақ
әсіресе жиі кездесетін белгілер бар.Бастапқы кезең көп жағдайда биохимиялық
бұзылулармен бірге жүрмейді. Бірақ ауру дамиды, ал екінші кезеңде геморрагиялық
синдром жиі байқалады.Геморрагиялық синдромның негізгі белгілері:
Қызыл иек пен мұрыннан қан кету
Әйелдерде-жатырдан қан кету
Түсініксіз себептермен пайда болатын денедегі гематомалар (көгерулер)
Асқазан мен ішектен қан кету
Экхимоздар-бөртпеге ұқсайтын тері астындағы қан кетулер

12.

Асқынулар
Бауыр циррозы әртүрлі асқынуларға әкелуі мүмкін. Бұл, мысалы, өңештің варикозды
тамырларынан қан кету немесе пневмония, перитонит және инфекциялардан туындаған
басқа асқынулар болуы мүмкін. Келесі жағымсыз салдарлар жиі кездеседі:
Бауыр комасы-бұл орталық жүйке жүйесінің функциясының бұзылуы, ол бауыр
мөлшерінің күрт төмендеуінде, ұйқышылдықтың жоғарылауында, бағдардың бұзылуында,
ойлау процестерінің баяулауында және сайып келгенде, науқастың ступорға, содан кейін
комаға түсуінде көрінеді.
Қақпа венасы жүйесіндегі Тромбоз-қан ұйығыштары (қан ұюы) бауырдағы бос қан
ағымына кедергі келтіреді, бұл жасушалардың өліміне әкеледі.
Гепаторенальды синдром-бүйрек функциясының бұзылуына әкеледі, әсіресе жедел бауыр
жеткіліксіздігінен немесе алкогольдік цирроздан зардап шегетіндерде жиі кездеседі.
Бауыр қатерлі ісігі немесе гепатоцеллюлярлық карцинома-көбінесе С гепатиті мен D
гепатитімен байланысты тез дамып келе жатқан қатерлі ісіктің пайда болуы.

13.

Мейірбикенің емдеу-диагностикалық
процеске қатысуы
Мейірбике пациентті зертханалық және аспаптық зерттеудің барлық түрлеріне дайындауы
керек.
Жалпы қан анализі.
Тамырдан қан алу үшін медбике пациентке таңертең аш қарынға қан алынатынын, пациент
тамақ ішпеуі, алкоголь мен темекі өнімдерін тұтынбауы керек екенін түсіндіруі керек.
Жалпы зәр анализі.
Мейірбике пациентті жалпы зәр анализін тапсыруға дайындап, орындалатын
процедураның ережелері туралы айтуы керек.Бауыр циррозында бүйрек қызметін
сипаттайтын параметрлерді анықтау маңызды (ақуыз, лейкоциттер, эритроциттер,
креатинин, зәр қышқылы). Бұл өте маңызды, өйткені бауыр циррозы мен асциті бар
науқастардың 57% - поче бүйрек жеткіліксіздігі бар.

14.

Мейірбике жолдама жазып, зәрге таза, құрғақ ыдыс дайындауы керек, сонымен қатар
пациентке зәрді жалпы талдау үшін қалай дұрыс жинау керектігін түсіндіруі
керек.Мейірбике пациентке талдау қарсаңында зәрдің түсін өзгерте алатын көкөністер мен
жемістерді (қызылша, сәбіз, цитрус жемістері, қарбыз) тұтынбау, диуретиктерді қабылдамау
жақсы екенін хабарлауы керек. Зәрді жинамас бұрын жыныс мүшелерінің гигиеналық
дәретханасын жасау керек. Зерттеуге таңертеңгі алғашқы зәрдің 100-200 мл алынады.
Нәжісті жасырын қанға талдау.
Мейірбике клиникалық зертханаға жолдама жазып, нәжісті жинауға қажетті ыдыстарды
(кеме, таза, қақпағы бар құрғақ құмыра, бір рет қолданылатын ағаш шпатель) дайындап,
науқасты жасырын қанға нәжіс жинауға дайындап, науқасқа алдағы әрекеттердің барысын
түсіндіруі керек.

15.

Практикалық бөлім
Қазіргі уақытта бүкіл әлемде реанимация бөліміндегі пациенттер, олардың
проблемалары, мүмкіндіктері, қалпына келу және қалыпты өмірге оралу
ықтималдығы белсенді түрде зерттелуде. Мейірбикелік зерттеулердің
нәтижелері және мейірбикелік тәжірибеден алынған мысалдар мұндай
пациенттерге жеке мейірбикелік күтім (1 медбике – 1 пациент) дәстүрлі
күтім әдістеріне қарағанда тиімдірек екенін көрсетеді. Отандық әдебиетте
бұл тұжырымды жоққа шығаратын деректер жоқ.

16.

Зерттеудің мақсаты :Кома жағдайындағы пациенттерге мейірбикелік күтім процесін
жақсарту мүмкіндіктерін зерттеу болды.
Зерттеу міндеттері
Зерттеу аясында біз өзімізге бірнеше міндеттер қойдық.
1.Кома жағдайындағы пациенттерге мейірбикелік күтім процесін талдаңыз.
2. Реанимация және анестезиология бөлімінде қолданылатын кома жағдайындағы
пациенттерге күтім жасаудың формалары мен әдістерінің тиімділігін бағалау.
3. Мұндай науқастарға күтім жасауда медбикенің рөлін анықтаңыз.
4. Комадағы науқастарға қатысты мейірбикелік процесті жақсарту құралдарын ұсыну.

17.

Зерттеу түрі: Сапалық зерттеу
Зерттеу дизайны: феноменальды; рандомизирленген мақсатты, популяцияға
негізделген.
Зерттеу объектісі: Ресей федерациясы Лининград облысы Кингисепп ауданындағы
аурухана
Зерттелуші: реанимация бөлімінде жұмыс жасайтын медицина қызметкерлері
Зерттелуші саны: 12адам
Зерттеу құралы: Сауалнама интернет желісінен алынған мақалаға сүйене отырып
жасалынды: Реаницмация бөлімшесіндегі пациенттерге күтім жасау ерекшеліктері
Санкт-Петербургская государственная медицинская академия им. И.И. Мечникова

18.

Сұрақтар
Жасы, жылдары:
30 дейін
30–40
40–50
>55
Медициналық
персоналдар
Денсаулық жағдайы:
Жақсы
Қанағаттанарлық
қанағаттанарлықсыз
6
3
3
12
Бала саны
1
2
3
Жаман әдеттер:
темекі шегу
артық тамақтану
2
7
7
3
2
Тұрғын үй жағдайлары:
Пәтер
жеке үй
Жұмыс өтілі:
< 3 жыл
5 жыл
15-20 жыл
> 20 жыл
1
2
4
5
11
1
Материалдық жағдайы:
Жақсы
қанағаттанарлық
Жұмыстың стресстік деңгейін
бағалау:
стресстің жоғары деңгейі
3
9
Жалақы:
Жақсы
қанағаттанарлық
8
4
Жұмыстан қанағаттану:
мен аламын
мен алмаймын
білмеймін
Отбасылық жағдайы:
үйленген
Бөлімшедегі мейірбикелік күтімді жақсарту мүмкін бе:
Иә
Жоқ
білмеймін
3
3
1
5
12
7
2
3

19.

Қорытынды
Мейірбике процесі пациентті емдеу мен оңалтуда маңызды рөл
атқарады.Цирроз-бұл емделмейтін ауру, бірақ ерте сатысында анықталса,
этиологиялық факторды сәтті жойса және диета мен өмір салты бойынша
нұсқауларды орындаса, өмір сүру болжамы салыстырмалы түрде
қолайлы.Қажетті әдебиеттерді зерттеп, пациенттің өміріндегі бір жағдайды
талдай отырып, қорытынды жасауға болады: бауыр циррозының пайда
болуының этиологиясы мен ықпал етуші факторларын, осы аурудың
клиникалық көрінісі мен диагностикасының ерекшеліктерін, оларды
тексеру және дайындау әдістерін, емдеу және алдын алу принциптерін,
асқынуларды, манипуляцияларды білу мейірбикеге науқасқа дұрыс күтім
жасауға көмектеседі, ал дұрыс білікті күтім науқастың артында емдеудің
тиімділігі едәуір артады, науқастың өмір сүру ұзақтығы артады.