кусепбергенова

1.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
«БОПАЙ ХАНЫМ» ЖОҒАРҒЫ МЕДИЦИНАЛЫҚ КОЛЛЕДЖІ
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
ТАҚЫРЫБЫ: «ЖЕДЕЛ БАС МИ ҚАНАЙНАЛЫМ БҰЗЫЛЫСЫМЕН ЗАРДАП ШЕККЕН
НАУҚАСТАРҒА МЕЙІРБИКЕЛІК КҮТІМ ЖҮРГІЗУ.»
Мамандығы: 09130100 «Мейірбике ісі»
Біліктілігі: 5АВ09130101 «Мейірбике ісінің қолданбалы бакалаврі»
Орындаған:Кусепбергенова А.О
Ғылыми жетекшісі: Жунусова Л
Ақтөбе, 2024

2.

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1-ТАРАУ. ИНСУЛЬТПЕН АУЫРАТЫН ПАЦИЕНТТЕР
ТУЫСТАРЫНЫҢ ОҢАЛТУ КҮТІМІНЕ
БАЙЛАНЫСТЫ АҚПАРАТТАНДЫРУ ДӘРЕЖЕСІ
1.1 Инсульт ғаламдық дерт
1.2 Инсульттан кейінгі оңалту түрлері
1.3 Инсультпен ауыратын пациенттердің туыстарын оңалту
күтіміне үйретудегі мейірбикенің рөлі
2-ТАРАУ. ЗЕРТТЕУ МАТЕРИАЛДАРЫ МЕН ӘДІСТЕРІ
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМШАЛАР

3.

КІРІСПЕ
Инсульт дүние жүзі бойынша өлімнің екінші, ал мүгедектіктің үшінші себебі болып табылады. Инсульт - бұл ми
қан айналымының жедел бұзылуы және церебральды неврологиялық симптомдардың тез дамуын тудырады.
Қазіргі уақытта инсульт бүкіл әлемдегі халықтың өмірі мен денсаулығына қауіп төндіретін жаһандық эпидемия деп
жарияланды. Инсульттен кейінгі оңалту емдеу-профилактикалық іс-шаралардың ажырамас бөлігі болып табылады,
оның мақсаты инсульт алған пациенттердің өмір сүру сапасын арттыру, олардың қалыпты жұмыс істеу
жағдайларына тез оралуы болып табылады.
Қазақстан Республикасында инсультпен күрес проблемасы әлеуметтік саясаттың басым басты бағыттарының бірі
болып табылады. Инсультпен ауыратын пациенттерге медициналық көмекті жетілдіру үшін өңірлік инсульт
орталықтарын құру бойынша жоба әзірленді, ол Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау саласын
дамытудың 2011-2015 жылдарға арналған "Саламатты Қазақстан" бағдарламасына енді. Алайда, өлім-жітімнің
өзгеруінің оң үрдістеріне қарамастан, жоғары инциденттілік пен мүгедектікке байланысты инсульт бұрынғысынша
ҚР-дағы негізгі өзекті проблемалардың бірі болып қалуда. Біздің елімізде мидың қан тамырлары ауруларынан
болатын өлім-жітімнің жоғары деңгейіне байланысты бұл аурулардың ерте алдын-алуға көбірек көңіл бөлу
қажеттілігі туындайды.
Ми қан айналымының жіті бұзылуынан зардап шеккен пациенттерге оңалту көмегін ұйымдастырудың заманауи
кешенді тәсілі еңбекке қабілетті жастағы инсульттан кейінгі пациенттердің 60% - на дейін (оңалту іс-шаралары
жүйесінен өтпеген науқастардың 20% - ымен салыстырғанда) еңбекке немесе басқа белсенді әлеуметтік қызмет
түріне қайтаруға мүмкіндік береді.

4.

Ми қан айналымының жіті бұзылуынан өткен пациенттерді оңалту маңызды медициналық-әлеуметтік проблема
болып табылады. Емдеу және оңалту процесінде бүгінгі таңда мейіргердің рөлі зор. Мейіргердің жоғары кәсіби
деңгейдегі жұмысы пациенттің сауығуына деген сенімін арттырып, тиімді емделуге ықпал ететіні белгілі.
Мейіргер пациентті емдеу процесіне белсенді қатысады, өйткені ол дәрігердің барлық нұсқауларын орындайды,
медициналық процедуралар мен пациенттерге күтім жасайды. Мейіргер пациентермен үнемі байланыста болады,
сондықтан оның пациентмен қарым-қатынас орнату қабілеті өте маңызды, бұл оны аурудың оң нәтижесіне
бағыттайды.Күтім-пациентті оңалтудың маңызды компоненттерінің бірі, инсульттан кейін қалпына келтіру
мерзімі мен қарқыны күтім процесінің сапасы мен ұйымдастырылуына байланысты. Инсульті бар пациентке
оңалту мейіргерлік күтім науқастың бұзылған функцияларын қалпына келтіруге, ықтимал асқынулардың алдын
алуға, тез қалпына келтіру үшін қолайлы жағдайлар жасауға бағытталған.
Инсульт-бұл пациенттің ғана емес, оның туыстарының да өмір сүру сапасын күрт өзгертетін оқиға. Инсульт алған
жақын адамға жаңа өмір жағдайларына бейімделуге қалай көмектесуге болады? Ол үшін пациенттің туыстары
оңалтудың негізгі міндеттері мен іс-шаралары туралы хабардар болып қана қоймай, сонымен қатар пациентке
күтім жасаудың қарапайым шараларын орындауға үйретілуі керек. Пациенттің өзі мен оның жақындарының
оңалту процесіне саналы түрде қатысуы ғана қолайлы оңалту болжамына қол жеткізуге көмектеседі. Пациенттер
мен туыстарды ақпараттандыру және оқыту процесінде медбикелер маңызды рөл атқарады.

5.

Инсульт алған пациенттердің туыстары көбінесе тұрақты психикалық стресс жағдайында болады. Мұндай шамадан тыс
жүктеме физикалық шамадан тыс жүктеме мен ұйқының болмауынан, сондай-ақ жақын адамның тағдыры туралы
алаңдаушылықтан, жаңа уайымдардан және бұрынғы өмір жоспарларының бұзылуынан, әдеттегі өмір салтының өзгеруінен,
бұрынғы достарының кетуінен және қаржылық қиындықтардан туындауы мүмкін. Жақын адамның жағдайының нашарлауынан
немесе оның өлімінен қорқып, науқастың туыстары кейде оған шамадан тыс қамқорлық жасайды. Өзгелерге қатты әсер ету
көбінесе науқастың мінез-құлқының немесе көңіл-күйінің өзгеруінен туындайды, олар тітіркенудің немесе ұстамаудың,
апатияның немесе депрессияның жоғарылауында, интеллектуалды төмендеуде немесе мінез-құлықтың бұзылуында көрінеді.
Туыстарының психикалық шамадан тыс жүктелуі өз денсаулығына және науқастың тағдырына теріс әсер етеді. Пациентке ауру,
оның салдары және бұзылған функцияларды қалпына келтіру перспективалары туралы объективті ақпарат бере отырып, оның
жағдайын түсінуге және қабылдауға көмектесу өте маңызды. Мұндай білім оған ауруға бейімделуге, жаңа жағдайды түсінуге
және өзін қабылдауға мүмкіндік береді, яғни қалпына келтіру жолында алғашқы қадам жасайды.
Инсульті бар пациентке күтім жасау көп уақытты қажет етеді, кейде ауруханадан шыққаннан кейін де жалғасатын ұзақ процесс.
Сондықтан мейіргерлік іс-әрекеттің өте маңызды бағыты - инсультпен ауыратын пациенттердің туыстарын оқыту.
Зерттеу мақсаты: Инсультпен ауыратын пациенттер туыстарының оңалту күтіміне байланысты ақпараттандыру дәрежесін
анықтау арқылы мейіргер ролін бағалау.
Зерттеудің міндеттері:
1. Тақырыпқа байланысты отандық және шетелдік әдебиеттерден ақпарат жинау.
2. Инсульт кейінгі оңалтуда мейіргердің рөлін көрсету
3. Инсульті бар пациенттер туыстарының оңалту күтіміне байланысты ақпараттану деңгейін сауалнама арқылы анықтау.
4. Сауалнама нәтижесіне талдау жүргізу, қортынды шығару.
Зерттеу объектісі:Ақтөбе облыстық көпбейінді ауруханасы, инсульт бөлімшесі.

6.

2-ТАРАУ. ЗЕРТТЕУЛЕР МАТЕРИАЛДАРЫ МЕН ӘДІСТЕРІ
2024 жылдың тамыз айында Ақтөбе облыстық көпбейінді ауруханасында зерттеу жұмыстары жүргізілді. Орталықтағы
мейіргерлердің ақпараттандыру деңгейін бағалауды анықтау мақсатында пациенттерге сауалнама жүргізілді. Зерттеу
негізінде сауалнамаға 20 респондент қатысты
1-диаграмма. Сіздің жынысыңыз ?
А) Ер Адам
Б) Әйел
45%
55 %
Ер адам
Әйел
11(55 %)респонденттер ер адамдар және 9(45 %)респонденттер әйелдер екендігі анықталды

7.

2-диаграмма. Сіздің жасыңыз ?
А) 30 жасқа дейін Б) 31-40 жас
В) 41-50 жас Г) 51-60 жас
Д) 61 жастан жоғары
5%
10 %
15%
70 %
30 жасқа дейін
31-40 жас
41-50 жас
51-60 жас
61 жастан жоғары
Респонденттердің жасы бойынша: 14(70 %)респонденттер 61 жастан жоғары, 3(15 %)респонденттер 51-60 жас
аралығы, 2(10 %)респонденттер 41-50 жас аралығы және 1(5 %)респонденттер 31-40 жас аралығы.

8.

3-диаграмма. Инсульт деген не екенін білесіз бе ?
А) Иә
Б) Жоқ
Ия
Жоқ
100 %
«Инсульт деген не екенін білесіз бе ?» деген сұраққа барлық респонденттер ия деп жауап берді.

9.

4-диаграмма.Мейіргерлік көмектің нәтижесін қалай бағалайсыз ?
А) Қанағаттанарлықсыз
Б) Қанағаттанарлық
В) Жақсы
Г) Тамаша
Қанағаттанарлықсыз
Қанағаттанарлық
Жақсы
Тамаша
100 %
«Мейіргерлік көмектің нәтижесін қалай бағалайсыз ?» деген сұраққа барлық респонденттер жақсы деп
жауап берді

10.

5-диаграмма. Инсульттің алдын алу туралы сөйлесудің сапасы қандай ?
А) Қанағаттанарлықсыз
Б) Қанағаттанарлық
В) Жақсы
Г) Тамаша
10%
Қанағаттанарлықсыз
Қанағаттанарлық
90%
Жақсы
Тамаша
«Инсульттің алдын алу туралы сөйлесудің сапасы қандай ?» деген сұраққа 18 (90 %) респонденттер
тамаша деп жауап берді

11.

6-диаграмма.Сіз инсульттан кейін науқастарды күтуге мәжбүр болдыңызба?
A) Иә
B) Жоқ
25%
Ия
75 %
Жоқ
«Сіз инсульттан кейін науқастарды күтуге мәжбүр болдыңыз ба?» деген сұраққа 15 (75 %) респонденттер ия деп
жауап берді.

12.

7-диаграмма. Сіз инсультпен ауыратын туысыңызды дұрыс орналастыруды білесіз бе ?
A) Иә
B) Жоқ
C) Мен беру қиын
Ия
Жоқ
100 %
Жауап беру қиын
«Сіз инсультпен ауыратын туысыңызды дұрыс орналастыруды білесіз бе ?» деген сұраққа барлық
респонденттер ия деп жауап берді.

13.

8-диаграмма. Сіз азықтандыруды жеңілдететін арнайы құрылғыларды қолдана аласыз ба ?
А) Ия
Б) Жоқ
В) Құрылғылар туралы білмеймін
Г) Жауап беру қиын
10 %
20 %
Ия
Жоқ
70 %
Құрылғылар
туралы білмеймін
Жауап беруге
қиналамын
«Сіз азықтандыруды жеңілдететін арнайы құрылғыларды қолдана аласыз ба ?» деген сұраққа 14(70 %)
респонденттер жоқ деп жауап берді.

14.

9-диаграмма. Инсульттан кейінгі сөйлеу қабілеті бұзылған пациенттермен қарым-қатынастағы
ерекшеліктер туралы білесіз бе ?
А) Иә
Б) Жоқ
В) Жауап беруге қиын
40 %
60 %
Ия
Жоқ
Жауап беруге
қиналамын
«Инсульттан кейінгі сөйлеу қабілеті бұзылған пациенттермен қарым-қатынастағы ерекшеліктер
туралы білесіз бе ?» деген сұраққа 12(60 %) респонденттер жоқ деп жауап берді.

15.

10-диаграмма. Сіз инсульттан кейін туыстарыңызға күтім жасау дағдыларын үйренуге
дайынсыз ба?
A) Иә
B) Жоқ
C) Мен жауап беру қиын
100 %
Ия
Жоқ
Жауап беруге
қиналамын
«Сіз инсульттан кейін туыстарыңызға күтім жасау дағдыларын үйренуге дайынсыз ба?»
деген сұраққа 20(100 %) респонденттер ия деп жауап берді.

16.

11-диаграмма. Сіздің туысыңыздың күтіміне байланысты қандай қиындықтар болды?
А) Қозғалуы кезінде
Б) Гигиеналық күтім туралы
В) Ойылудың алдын алу
Г) Тамақтандыру кезінде
30 %
30 %
10 %
30 %
Қозғалуы кезінде
Гиегиеналық күтім
туралы
Ойылудың алдын алу
«Сіздің туысыңыздың күтіміне байланысты қандай қиындықтар болды?» деген сұраққа 6(30 %)
респонденттер қозғалуы кезінде, гигиеналық күтім туралы, тамақтандыру кезінде және 2(10 %)
респонденттер ойылудың алдын алу деп жауап берді.

17.

12-диаграмма. Инсульттан кейін науқасты күту ерекшеліктері туралы білім деңгейіңізді
көрсетіңіз ?
А) Жоғары
Б) Төмен
В) Орташа
Г) Нашар
30 %
Жоғары
Төмен
70 %
Орташа
Нашар
«Инсульттан кейін науқасты күту ерекшеліктері туралы білім деңгейіңізді көрсетіңіз ?» деген
сұраққа 14 (70 %) респонденттер орташа және 6 (30 %)респонденттер төмен деп жауап берді.

18.

13-диаграмма. Мейіргер сізге инсульттің алдын алу шараларын қолдануды үйретті ме ?
1) Иә
2) Жоқ
3) Жауап беру қиын
Ия
100 %
Жоқ
Жауап беруге
қиналамын
«Мейіргер сізге инсульттің алдын алу шараларын қолдануды үйретті ме ?» деген сұраққа
20(100 %) респонденттер ия деп жауап берді.

19.

Сауалнаманың қорытындысы
11(55 %)респонденттер ер адамдар және 9(45 %)респонденттер әйелдер екендігі анықталды
Респонденттердің жасы бойынша: 14(70 %)респонденттер 61 жастан жоғары, 3(15 %)респонденттер 51-60 жас аралығы, 2(10
%)респонденттер 41-50 жас аралығы және 1(5 %)респонденттер 31-40 жас аралығы.
«Инсульт деген не екенін білесіз бе ?» деген сұраққа барлық респонденттер ия деп жауап берді.
«Мейіргерлік көмектің нәтижесін қалай бағалайсыз ?» деген сұраққа барлық респонденттер жақсы деп жауап берді
«Инсульттің алдын алу туралы сөйлесудің сапасы қандай ?» деген сұраққа 18 (90 %) респонденттер тамаша деп жауап берді
«Сіз инсульттан кейін науқастарды күтуге мәжбүр болдыңыз ба?» деген сұраққа 15 (75 %) респонденттер ия деп жауап берді.
«Сіз инсультпен ауыратын туысыңызды дұрыс орналастыруды білесіз бе ?» деген сұраққа барлық респонденттер ия деп жауап
берді.
«Сіз азықтандыруды жеңілдететін арнайы құрылғыларды қолдана аласыз ба ?» деген сұраққа 14(70 %) респонденттер жоқ деп
жауап берді.
«Инсульттан кейінгі сөйлеу қабілеті бұзылған пациенттермен қарым-қатынастағы ерекшеліктер туралы білесіз бе ?» деген
сұраққа 12(60 %) респонденттер жоқ деп жауап берді.
«Сіз инсульттан кейін туыстарыңызға күтім жасау дағдыларын үйренуге дайынсыз ба?» деген сұраққа 20(100 %) респонденттер
ия деп жауап берді.
«Сіздің туысыңыздың күтуіне байланысты қандай қиындықтар болды?» деген сұраққа 6(30 %) респонденттер қозғалуы кезінде,
гигиеналық күтім туралы, тамақтандыру кезінде және 2(10 %) респонденттер ойылудың алдын алу деп жауап берді.
«Инсульттан кейін науқасты күту ерекшеліктері туралы білім деңгейіңізді көрсетіңіз ?» деген сұраққа 14 (70 %) респонденттер
орташа және 6 (30 %)респонденттер төмен деп жауап берді.
«Мейіргер сізге инсульттің алдын алу шараларын қолдануды үйретті ме ?» деген сұраққа 20(100 %) респонденттер ия деп жауап
берді.

20.

ҚОРЫТЫНДЫ
Қоғамдық денсаулық проблемалары, әдетте, жеке азаматтардың және бүкіл қоғамның денсаулық жағдайын қамтамасыз етуге
арналған Денсаулық сақтау жүйесімен байланысты, бірақ денсаулықтың әлеуметтік компоненті маңызды рөл атқарады. Өмір
салты, тамақтану мәдениеті, қозғалыс белсенділігі, кәсіби сала, бос уақытты пайдалану, хобби - рухани және физикалық
денсаулыққа әсер етеді, оны нығайтады немесе бұзады, өмірді ұзартады немесе қысқартады.
Адам денсаулығы-бұл аурудың болмауы ғана емес, сонымен бірге толық физикалық, психикалық және әлеуметтік әл-ауқат
жағдайы.
Осылайша, адамды толық қалпына келтіру әлеуметтік және медициналық оңалту әдістерін кешенді қолдану арқылы ғана мүмкін
болады.
Келесі мәселені шешу барысында біз инсульт алған науқастың әлеуметтік-психологиялық портретінің ерекшеліктерін аштық.
Инсульт алған адамдар ашуланшақ, сезімтал, депрессияға, апатияға бейім болады. Мұндай адамдарға ауруды өз бетімен жеңу өте
қиын, олар жақындарының, достарының, отбасының қолдауына мұқтаж. Жоғарыда айтылғандарға сүйене отырып, инсульттан
зардап шеккен науқасты толық қалпына келтіру Медициналық және әлеуметтік қызметкерлердің, пациенттің өзі мен оның
қоршаған ортасының бірлескен күш-жігерімен ғана мүмкін болады.
Қорытынды біліктілік жұмысының екінші тарауында инсульт алған науқастарды оңалтудың медициналық және медициналық емес
әдістерінің сипаттамасы келтірілген. Талдау негізінде ерте басталу, жүйелілік, күрделілік жәнетуыстарын қолдау науқасты қалпына
келтірудің маңызды факторлары болып табылады.
Инсульттан кейін науқастарды сәтті оңалтудың маңызды факторларын анықтай отырып, олардың ішіндегі ең маңыздылары:
пациент тарапынан-туыстар мен туыстардың көмегі, оңалту орталығына кіру мүмкіндігі, пациенттің өзін қалпына келтіруге деген
ұмтылысы, оңалтудың ерте басталуы, емдеу - профилактикалық жұмыстар кешені; туыстар тарапынан-шығарылғаннан кейінгі
қажетті рәсімдер туралы ақпараттық хабардарлық, науқастың оң көңіл-күйі, туыстарының моральдық қолдауы, медицина
қызметкерлерінің сезімтал және мұқият қарым-қатынасы, пациент пен оның отбасының қаржылық мүмкіндіктерінің болуы.