§11. Табиғатты пайдалану түрлері

1.

§11. ТАБИҒАТТЫ
ПАЙДАЛАНУ ТҮРЛЕРІ

2.

Сабақтың тақырыбы:
Оқу мақсаты:
10.3.1.1 - Табиғатты
пайдаланудың
қажеттілігін түсіндіріп,
түрлерін(шаруашылық
тұрғысынан) анықтау,
графикалық түрде
ұсыну
Бағалау критерийі:
- шаруашылық типтеріне
қарай табиғатты
пайдаланудың
қажеттілігін сипаттайды;
- нәтижесін графикалық
түрде бейнелейді

3.

Табиғатты пайдалану – адамзат
қоғамы өзінің өмір сүруіне қажетті
табиғат ресурстарын пайдаланады.

4.

Ластанудың
шығу тегі
Нысандары Ауқымы
Табиғи
Су
Антропогендік Атмосфера
Топырақ
Ландшафт
Локальді
(жергілікті)
Рационалды
Шегаралас
аумақтар
Ғаламдық
Ластану түрлері
Созылу
уақыты
Химиялық
Уақытша
Биологиялық
Тұрақты
Физикалық
(жылу, жарық көздері,
шамадан тыс қатты шу, радио
активтік, электромагниттік)
https://bilimland.kz/kk/courses/zharatylystanu/ehkologiya/lesson/adam-zhane-tabihat

5.

1. Тиімсіз пайдалану орта сапасының нашарлауына және тозуына әкеліп
соқтырады. Бұл табиғи жүйелердің ластануымен, экожүйелердің бұзылуымен
қатар жүретін құбылыс.
Қоршаған табиғи ортаны қорғаумен табиғатты тиімді пайдаланудың негізгі принциптері
Түрлі табиғат
Табиғат
Табиғат
Адамның тіршілік Бізді қоршаған табиғи
жағдайларын ж/е
ресурстарын
ресурстарын тиімді ортасын қорғау
ортаны қорғау
қорықтық табиғатты
қорғау
пайдалану
қорғау
2. Тиімді пайдалану табиғат байлықтарын кешенді, ғылыми негізбен, оның
ресурстық әлеуетіне зиян келтірмейтіндей деңгейде пайдалануды білдіреді.
Табиғатты тиімді пайдалану шаралары
Мәдени ландшафтыларды қалыптастыру
Шикізатты толықтай, қалдықсыз өңдеуге
мүмкіндік беретін озық технология түрлерін
пайдалану
Қалдықтарды қайта өңдеуден өткізу
Қорғауға алынатын аумақтарды
барынша ұлғайту
Флорамен фаунаны сақтауды қамтамасыз
ету

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

Мәтін бойынша тапсырмалар
• Табиғатты пайдалану ұғымын қалай
түсінесіздер?
• Адамның антропогендік іс-әрекеті бойынша
табиғатты пайдалану түрлерін атаңыздар?
• Н.Ф.Реймерстің жіктеуі қандай?
• Юджин Одумның таб.пайдалануды қалай
қарастырды
• Тиімді және тиімсіз пайдалану түрлері және
бір мысал келтіру