Созылмалы ішек аурулары кезіндегі пациентті және туыстарын үйрету

1. Созылмалы ішек аурулары кезіндегі пациентті және туыстарын үйрету

Орындаған: Қалдыбаева Толқын

2. Жоспар :

І. Кіріспе
Созылмалы ішек аурулары туралы анықтама және
қауіп факторы
ІІ. Негізгі бөлім
А)Негізгі симптомдары
Б)Тексеру жоспары
В)Емі
Г)Алғашқы алдын алу- сауықтыру
Д)Пациентке және оның туыстарына күтім көрсетуді
үйрету
Ж)Оқыту нәтижесінің тиімділігін бағалау
ІІІ. Қорытынды

3.

Созылмалы колитТоқ
ішектің
кілегей
қабатының қабынуы.
Ас
қорыту
мүшелері
ауруларының
ішінде
СК
науқас
адамдардың
50%
кездеседі, әйелдер 20-60 жаста,
еркектер
–
40-60
жаста
ауырады.
• Жаралы колит- тоқ ішектің
шырышты
қабатының
созылмалы қабынуы
• Колиттің себебі іштен туа
болатын ферментопатия
болуы мүмкін, мысалы
дисахаридазалық
жетіспеушілік
(лактаза
жетіспеушілігі),
колит
ішектің кілегей қабығын
тағамның толық емес
гидролизінен
пайда
болған
өнімдердің
тітіркендіруінен дамиды.

4.

Қауіп факторы
• Тамақты шамадан тыс көп жеу немесе сапасы
төмен тамақ жеу,
• тағам аллергиясы.
• Саңырауқұлақтармен,дәрілермен,алкогольмен
улану.
• микроорганизмдердің әсері ,
• асқорыту
жүйесінің
қосарласқан
аурулары
(гастрит,жаралы ауру,холецистит)

5.

Клиникалық
симптомдары
диарея
метеориз
м
арықтау
Іш қатпасы
тәбеттің
өзгеруі
ауырсынудың
нәжістің
шығуымен
байланысты
болуы.

6.

Қосымша тексерулер.
Копрологиялық тексергенде анықталатын
белгілер:
1) қабыну белгілері:
белокты анықтауда оң мәнді реакция
(Трибуле сынамасы), лейкоцит саны мен
сыдырылған эпителий клеткаларының көп
болуы;
2) дисбактериоз белгілері:

7.

3) тоқ ішек моторикасының күшеюі.
Нәжіс көлемінің көбеюі, нәжіс ботқа тәрізді, оның түсі ақшыл – қоңыр немесе
сары болады, реакциясы әлсіз қышқыл немесе бейтарапты болып келеді, онда
клетка ішілік крахмал, қорытылу кезіндегі клетчатка, иодофильді флора көп
болады;
4) тоқ ішек моторикасының баяулауы.
Нәжіс «қой құмалағы» тәрізді, шірік иісті болып келеді, реакциясы сілтілік
болады;
5) тоқ ішек пен жіңішке ішек моторикасының күшеюі.
Нәжіс көлемі көбейген, консис-тенциясы сұйық, түсі жасылша, реакциясы сілтілі,
ішінде көптеген қорытылмаған бұлшық ет талшықтары, бейтарап крахмал,
клетчатка, иодофильді флора болады;
6) ашу диспепсиясы синдромы:
нәжіс көлемі көбейген, консистенциясы ботқа тәрізді, көпіршікті, сары түсті,
қышқыл иісті, реакциясы қышқыл, ішінде крахмал, қорыту сатысындағы
клетчатка, иодофильді флора көп болады;
7) шіру диспепсиясы синдромы.
Нәжіс көлемі көбейген, нәжіс сұйық немесе ботқа тәрізді болып келеді, қоңыр –
қара түсті, иісі шірік иіс, реакциясы сілтілік, белок пен аммиак өте көп,
қорытылу сатысындағы клетчатка да анағұрлым көбейген.

8.

Тексеру жоспары
• ЖҚА,ЖЗА,Нәжісті бактерологиялық зерттеу,нәжісті жасырын
қанға,құрт-гельминттерге зерттеу
• УДЗ,ректоромоноскопия,колоноскопия,ирригоскопия.
Емі
• Гастроэнтеролог кеңесі
Емдік тәртіп,емдік тамақтану,ішек эубиозын,флорасын қалыпқа
келтіру, ,дезбактериозбен күрес және ішек диспепсиясын
жою,жергілікті
әсер
ету,ферменттік
терапия,фитотерапия,физиотерапия,санаторлық-курорттық ем

9.

• Жасы 50,52,54,56,58,60,62,64,66,68,70 болатын,полипоз,тоқ және тік ішек
обыры бойынша диспансерлік есепте жоқ еркектер мен әйелдерге ерте
кезде анықтау мақсатымен скринингтік байқау жасау.
• Дәрет сынамасын міндетті түрде жасырын қанға тексеру(гемакульт-тест).
• Әр 5 жыл сайын колоноскопия
• Тоқ ішектің обырының пайда болу қаупі аса жоғары адамдарға бақылауды
неғұрлым ерте жиі жасау.
• Тағамға жемістерді,көкөністерді және құрамында дәрумендер,минералды
заттар,антиоксиданттар бар,обырдың пайда болуының алдын алуға
көмектесетін ірілеп тартылған жармаларды,табиғи А,С және Е
дәрумендерін тұтыну.
• Қанық май тұтынуды шектеу,май құрамы аз болатын диета ұстану.
• Алкоголь тұтынуды шектеу керек.
• Темекі тартудан бас тарту.
• Дене қимылы белсенділігін сақтау және шартты нормаға сай дене
салмағын ұстау.
• Диспансерлік бақылау.

10.

Пациентте анықталған қазіргі проблемалар:
- диарея кезінде өзін - өзі күте алмауы;
- сусызданудың даму қаупі;
- диареяға байланысты ұйқының бұзылуы;
- аурудың нәтижесі белгісіз болуына байланысты үрей мен
қорқыныштың болуы;
-интимді процедуралар кезінде біреуден көмек сұрауға
ұялады.
Приоритетті проблема: пациенттің диарея проблемасы
шеше алмауы.
Мақсаты: пациентте сусыздану белгілері және перианальды
аймақ терісінің тұтастығының бұзылуы белгілері болмайды.

11.

Жоспар
Мотивация
1.Мейірбике пациентке тәулігіне 1,5 – 2 л Кеткен сұйықтық көлемін қалпына келтіру
сұйықтық
ішуді
қамтамасыз үшін.
етеді.(лимонмен қызыл шәй, черника
шырыны, итмұрын қайнатпасы т.б.)
2. Мейірбике пациентті № 4 диетаға сай аз Организмге қажетті барлық қоректік заттарды
мөлшерден жиі тамақтануын қамтамасыз енгізу үшін, үлкен дәреттің дұрысталуы үшін
етеді.
3. Мейірбике пациенттің үлкен дәретке жиі Пациенттің
конфиденциальды
шығуына байланысты жеке судно және қамтамасыз ету үшін
ширмамен қамтамасыз етіп, жағдай жасауы
керек.
4. Мейірбике пациенттің әр дефекациядан Перианальды
аймақ
соң жуынып, анальды аймаққа вазелин профилактикасы.
майын жағуына кеңес беру керек.
құқығын
мацерациясының
5. Мейірбике пациенттің іш киімін күніне 1 Жеке гигиеналық шараларды сақтау
рет, төсегін 3 күнде бір рет ауыстыруын
қамтамасыз етеді.
6. Мейірбике пациенттің жалпы жағдайын, Асқынулар болған жағдайда оны уақтылы
сырт келбетін, үлкен дәрет жиілігін анықтап, көмек көрсету
бақылайды.

12.

Іш қатпасы кезіндегі
пациент және оның туыстарын оқыту
Мақсаттар:
Қысқа мерзімді-науқаста екі күнде 1 реттен аз емес үлкен дәрет
болады.
Ұзақ мерзімді-пациент ауруханадан шығу кезінде нәжіс жүрмеумен
күресудің әдістері туралы білімін көрсетеді.
1.Қышқыл сүтті-өсімдік диетамен қамтамасыз ету. Диета№4.
2.Тәулігіне 2л дейін сұйықтықты қабылдауын қамтамасыз ету.
3.Куннің белгілі бір мезгілінде пациентті дефекацияға шартты
рефлекс тудыруға тырысу.
4.Пациентті жеткілікті қимыл белсенділігімен қамтамасыз ету.
5.Дәрігердің белгілеп бергені бойынша іш айдайтын дәрілерді беру
және тазалау клизмасын жүргізу.
6.Медициналық құжаттарқа күнделікті дәретке отырудың жиілігін
белгілеп отыру.
7.Пациентті іш қатпасы кезінде тамақтану ерекшеліктерімен
таныстыру.

13.

Науқасты ирригоскоскопияға дайындау
1. Тексеруге дейінгі үш күн бойы шлаксыз тамақ ішу.
2. Белсендірілген көмір,фестал –күніне 3 рет 2 таблеткадан;
3. Іш босататын дәрілерді тексерер алдында 15-16 сағат алдында ішкізу
қажет
/кастор майы 30мл немесе 2 таблетка бисакодил/.
4. Сағат 19-00-де жеңіл кешкі ас .
5. Сағат 21-00 де іш тазартатын 2-3 клизманы арасына 30-40 минут салып
қоямыз.
6. Таңертең 2-3 тазарту клизма қажет және соңғы тексеруге дейін 2сағаттан
кеш болмау керек.
7. Тексеріс ашқарынға жүргізіледі.
8. Рентген кабинетте Эсмарх кружкасымен дене температурасына дейін
жылытылған сульфат бариймен клизма жасалады.
Ескерту: Ішектер сульфат барийден босағаннан соң жалпы әлсіздік,
коллапс болуы мүмкін, сондықтан зерттеуден соң науқас 2 сағат бойы
бақылауға алынады.

14.

Пациент және оның отбасын
созылмалы колитте қолданатын диетаға үйрету.
№4 диета (4а, 4б, 4в) - бұл диетаның әр түрлі варианттары ас
қорытудың бұзылуымен қоса қабат келетін қатты және
созылмалы ішек аурулары (колит) жағдайында белгіленеді.
Жазыла бастағанда 4В диетасын ұстанған дұрыс: тамақ суға не
буға пісіріледі;
дайын тамақ устелге майдаланабаған күйінде қойылады;
тамақты аз мөлшерде күніне 4-5 рет ішу ұсынылады;
күндік ас үлесі құрамы: белок - 100 г., май - 70 г-ға дейін,
углевод - 250 г., ас тұзы - 8-10 г.
Рұқсат етілмейтіндер: таза табиғи жеміс-жидек шырындары,
қаймағы алынбаған сүт, бұрыш, қыша, сірке суы, ақжелкен,
қуырылған, ащы және қышқыл, тұздалған, маринадталған
тамақтар.

15.

Пациент және оның туыстарын оқыту:
• 1.Салауатты өмір салтын ұстану
• 2.Дәрігердің
тағайындауларын уақытында
орындау
• 3.Диета мен тамақтану тәртібін сақтау
• (№4
диета-тұзды,ащы
тағамдар
шектеледі,сұйықтық мөлшері 1,5 литрге дейін,
ас тұзы 15г, қуырылған ет пен балық,салқын

16.

Оқыту нәтижесінің тиімділігін бағалау
• Шығарар кезде пациенттің жағдайы: ауырсыну
басылады, диспепсиялық шағымдар жойылады,
лоқсу, құсу жоқ, әлсіздік басылады.
• Мейірбикелік кеңес:
1.Дәрігердің
тағайындауларын уақытында
орындау
2.Диета мен тамақтану тәртібін сақтау
3.Дәрілік препараттарды қабылдау
4.Аймақтық дәрігерге қаралып тұру
5.Санаторияларда ем қабылдау.

17.

Сұрақтар
1. Созылмалы колит ауруы кезінде қандай диеталық стол
қолданылады?
2. Аурудан жазыла бастағанда қандай тағамдар қолддану
керек?
3. Сіздің диеталық столыңызда қандай тағамдар рұқсат
етілмейді?
4. Іш қатпасы кезіндегі күтім кезінде нестеу керек
екендігін үйрендіңіз бе?

18.

Жауаптары:
1. 4 диеталық стол
2. Жазыла бастағанда 4В диетасын ұстанған дұрыс: тамақ суға не буға
пісіріледі;
дайын тамақ устелге майдаланабаған күйінде қойылады;
тамақты аз мөлшерде күніне 4-5 рет ішу ұсынылады;
күндік ас үлесі құрамы: белок - 100 г., май - 70 г-ға дейін, углевод - 250 г., ас
тұзы - 8-10 г.
3. Рұқсат етілмейтіндер: таза табиғи жеміс-жидек шырындары, қаймағы
алынбаған сүт, бұрыш, қыша, сірке суы, ақжелкен, қуырылған, ащы және
қышқыл, тұздалған, маринадталған тамақтар.
4. 1.Қышқыл сүтті-өсімдік диетамен қамтамасыз ету. Диета№4.
2.Тәулігіне 2л дейін сұйықтықты қабылдауын қамтамасыз ету.
3.Куннің белгілі бір мезгілінде пациентті дефекацияға шартты рефлекс
тудыруға тырысу.
4.Пациентті жеткілікті қимыл белсенділігімен қамтамасыз ету.
5.Дәрігердің белгілеп бергені бойынша іш айдайтын дәрілерді беру және
тазалау клизмасын жүргізу.
6.Медициналық құжаттарқа күнделікті дәретке отырудың жиілігін белгілеп
отыру.
7.Пациентті іш қатпасы кезінде тамақтану ерекшеліктерімен таныстыру.

19.

Тест
1. Колит –
A. Ұйқы безінің қабынуы
B. Тоқ ішектің кілегей қабатының қабынуы.
C. Бүйрек тостағаншаларының қабынуы
D. Өттің қабынуы
2. Колиттің негізгі белгілері:
A. Тәбеттің өзгеріуі,арықтау,метеоризм
B. Сол жақ қабырға астының ауыруы
C. Әлсіздік,бас ауру,шаршау
D. Жөтелу,қақырық тастау,дене температурасының көтерілуі
3. Колит кезіндегі диета:
A. №8
B. №5
C. №4
D. №2
4. Колит кезінде көп қолданылатын тағамдар:
A. Қуырылған,
B. Майлы
C. Майсыз,асылған
D. Тоңдалған
5. Колит кезіндегі маман-дәрігер:
A. Гасторэнтеролог
B. Эндокринолог
C. Уролог
D. гинеколог

20.

Жауаптары:
1) в
2) а
3) с
4) с
5) а

21. Қорытынды

• Ішек аурулары ішкі мүшелердің ауыр ауруларына
жатады,әрі қатерлі асқынулар береді. Сондықтан біз
бұл аурулардың негізгі проблемасын және оның
асқынуын біліп, соған сай мейірбикелік күтімді
ұйымдастыра білуіміз керек. Инфекциялардың
алдын-алу
үшін
пациенттерге
емдік
және
диагностикалық процедураларды жасаймыз.
• Пациентпен ішек ауруларының алдын-алу және
қалай тамақтану керектігі
жөнінде әңгіме
жүргіземіз.

22.

Пайдаланылған әдебиеттер:
Ішкі аурулар пропедевтикасы: С.Қ.Асауова,
Г.Т.Нұратдинова
2. Ішкі аурулар: Асауова С.Қ, Валишаева С.Қ
3. Ғаламтордан алынған мәліметтер:
-google.ru:
-krasotaimedicina.ru;
f-med.ru;
chirkofff.com;
doktorlerner.ru;
- wikipedia
4. “Мейірбике ісінің негіздері” С.Қ.Мұратбекова.
1.