Еркек жыныс мүшелерінің құрылысы және ақаулары

1. Еркек жыныс мүшелерінің құрылысы және ақаулары

ҚОЖА АХМЕТ ЯСАУИ
АТЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ
ҚАЗАҚ - ТҮРІК УНИВЕРСИТЕТІ
HOCA AHMET YESEVI
ULUSLARARASI
TURK - KAZAK UNIVERSITESI
Орындаған: Мейірбек.М.
Қабылдаған:Шегебаев. В.
Тобы: ЖМ – 303F

2. Жоспары:

Кіріспе.
Негізгі бөлім.
1. Еркек жыныс мүшелерінің
анатомиясы
2. Еркек жыныс мүшелерінің ақаулары
3.Балалардағы ерекшелігі

3. Кіріспе.

Ішкі аталық жыныс мүшесіне атабездер, шәует шығаратын түтігі. ұрық
безі, қуықасты безі және бульбоуретральды бездер жатады, ал сыртқы
мүшесіне аталық жыныс мүшесі және ұма жатады.

4.

Атабез (testis; orchos — грекше;) — жұп жыныс мүшесі, сопақша пішінді, салмағы
20-30 г. Ата бездер қызметі — сперматазоидтар, яғни аталық жыныс жасушаларын
жасау, және де екінші жыныс жетілуді көрсететін аталық жыныс гармондарын
қанға бөліп шығару. Аталық бездер ұмада орналаскан. Аталық без құрамында ұрық
шығару өзегі, бұлшықет, қан айналу және лимфа тамырлары, нерв және шандырлар
кіретін ұрық қанатшасына ілінген тәрізді болып тұрады
Аталық без тығыз консистенциялы және бүйірінен бірнеше жұмсартылған. Онда
дөңес латералді(facies lateralis) және медиалдібетін (facies medialis), екі жиегі —
алдыңғыжәне артқы(margo anterior et posterior), және
де жоғарғыжәне төменгішеттері (extremitas superior et inferior) ажыратылады.
Аталық бездің артқы жиегінде денесі, басы және құйрығы болатын атабез
қосалқысы (epidid Ішастар аталық бездер айналасында тұйық сірлі қуысын түзеді.
Сірлі қабық астында басқа қабық яғни аққабық(tunica albuginea). Сірлі қабық
астында басқа қабық бездердің артқы жағынан қалыңдау —
атабезорталығын(mediastinum testis) түзеді. Бұлардан бездерді көптеген
пирамида тәрізді атабезүлесшелеріне(150-ден 300 дейін) (lobuli testis)
бөлетін атабезқалқашықтары(septula testis) өтеді. Әр үлесте 24 иреленгеншәуетөзекшелері(tubuli seminiferi contorti) болады. Олар көптеген
қантамырлары бар борпылдақ дәнекер тінмен жабылған. Ішінен шәует
өзекшелерінің қабырғасы сперматогенез процессі өтетін көп қабатты
сперматогенді эпителиймен қапталған.ymis) орналасқан.

5.

Бүйректер
Несеп ағарлар
Шәует қуықшасы
Несеп қуығы
Жыныс мүшесі
Шәует шығаратын
түтіктер
Қуық асты безі
Купер бездері
Атабез қосалқысы
Атабез
Еркектің жыныс мүшелері

6.

Шәует шығаратын түтігі (ductus deferens) — жұп мүше, ұзындығы 40-50 см, диаметрі 3 ммдей, құрамындағы шәует шылбырымен шаптың өзегінің сыртқы тесігіне барады.
ž
Оның 4 бөлігі бар:
ž
1) ұмалық (pars scrotalis),
ž
2) шаптың беткейлік сақинасына өтетін шылбырлық бөлігі (pars fimicularis),
ž
3) шап өзегіндегі шап бөлігі (pars inguinalis),
ž
4) тереңдегі шап өзегінен қуықасты безіне дейінгі жамбас бөлігі (pars pelvina).
Шәует шығаратын түтігі өзекті өтіп, иіліп және кіші жамбасқа өтеді. Шәует шығаратын
түтігінің қабырғасы шырышты, бұлшықет және дәнекерлі қабықтардан тұрады. Оның қасында
соңғы бөлігі кеңейіп, шәуеті шығаратын түтіктің кең жерін құрайды (ampulla ductus defcrentis),
ал сонан соң ұрық шығару түтігімен қосылатын жіңішке өзекке өтеді. Мұнда шәует шашатын
түтік (ductus ejaculatorius) бар. Ол қуықасты безінің артынан қисая өтіп, несеп шығару
өзегінінің алдыңғы бөлігіне ашылады.
Шәует бездері (vesiculae seminales;) – қалта тәрізді түтікті, ұзындығы 4-6 см, қуықасты безінің
үстінде қуықтың артқы қабырғасында көптеген иілімдер мен томпаюлары бар. Әр шәует безінің
қуысы сперма құрамына ақуызды сұйықтықты көптеген қатпарлы камерадан құралған. Бездің
қабырғасы шырышты, бұлшықетті және дәнекер қабықтардан тұрады.
ž
Қуықасты безі (prostata; ) — жамбастың түбінде орналасқан, несеп шығару түтігін айнала
қуықтың астында орналасқан. Оның артқы беті тік ішекке, алдыңғы шат симфизіне, бүйірі-артқы
өтісті көтеруші бұлшықетке жанасады. Безде жоғарыға, қуықасты бөлігі (pars prostatae) және
алдыңғы, артқы, төменгі латералді беттері және ұшы болады (арех prostatae). Құрылысы
бойынша бұл бұлшықетті-безді, салмағы 20-25 г, екі бөліктен тұратын мүше. Көптеген ұяшықты
бездері сперма құрамына кіретін секретті жасайды. Несепшығару өзегінің алдыңғы
жағында шәует төмпешігі (colliculus seminalis) бар. Оның тереңдеген жері — рудиментті жатыр.
Оның бүйірінен шәует жасаушы түтіктер және шығарушы түтіктің тесіктері (ductuli prostatici)
ашылады.

7.

ž
Ұма (scrotum; )- тері-бұлшықетті қапшық, онда атабез
өзінің қосалқылары мен шәует шылбырының төменгі
бөліктерімен орналасқан. Ұма қабырғасы 7 қабықтан
тұрады: 1. ұма терісі (dartis); 2. етті қабық (tunica
dartos); 3. сыртқы шәует шандыры (fascia spermatica
externa) 4. Атабезді көтеретін бұлшықет шандыры
(fascia cremasterica); 5. атабезді көтеретін бұлшықет
(m.cremaster) 6. ішкі шәует шандыры (fascia spermatica
interna); 7. париеталды және висцералды табақшалардан
тұратын тұйық сірлі қап (tunica vaginalis testis) түзеді.
Ұма қуысы екіге бөлінген, олардың әрқайсысы әр ата
безге орын болып табылады

8.

Тері
Бұлшықетті қабық
Атабезді көтеруші бұлшықет
пен шандыры
Ішкі шәует шандыры
Атабездің қынапты қабығы
Ата без қосалқысы
Ата без
Ұма қабықтары
Ұманың жеті қабаты
Сыртқы шәует шандыры

9.

Шәует шығаратын түтік
Ампуласы
Негізі
Денесі
Шәует қуықшасы
Шәует қуықшасының
түтігі
Негізі
Шәует жіберетін түтік
Шәует жіберетін
түтік тесігі
Қуық асты
безі
Сол үлесі
Оң үлесі
Қуық асты безі
Ұшы

10.

Жыныс мүшесі (penis, phallos — грекше; ) — копулятивті мүше, үңгірлі денелерден және несеп
шығару өзегінен тұрады. Мүшенің артқы бөлігі шат сүйегінің алдыңғы бетіне, жыныс мүшесінің
түбірін (radix penis) құрай бекиді. Денесі (corpus penis) және басы (glans penis) болады. Жыныс
мүшесінің терісі жұқа, қозғалмалы, басына өтерде күпек басы қосарланған түзеді. Басының
жоғарғы жағында несепшыгару өзегінің сыртқы тесігі (ostium urethrae externum) ашылады.
ž
Жыныс мүшесінің денесі 3 үңгірлі: 2 жұп жоғарғы (согрога cavemosa penis) және тақ
төменгі кеуекті денелерден тұрады (corpus spongiosum penis). Әр үңгірлі дене цилиндр пішінді
болып келеді. Олардың артқы шеттері үшкірленіп, жан-жағына жыныс мүшесінің аяқшасы (crura
penis) түрінде шат сүйегінің төменгі тармақтарына бекиді. Үңгірлі денелер бір-бірімен медиалді
беттері арқылы байланысқан және үңгірлі денелердің ақ қабығымен қапталып, жыныс мүшесіне
қалқа түзеді.
Жыныс мүшесінің кеуекті денесі артынан буылтық түрінде (bulbus penis) қалыңдаған, ал
алдыңғы жағынан жыныс мүшесінің басымен аяқталады. Төменгі дененің ішінде басында
кеңейген қайық тәрізді ойысы бар несеп шығару өзегі өтеді. Жыныс мүшесінің үңгірлі
және кеуекті денелері өзіндік (fascia penis) кеуекті тіннен құралған. Жыныс мүшесінің үңгірлі
және кеуекті денелері терең және беткей шандырлармен қоршалған. Беткей шандырдың
сыртында тері орналасқан. Жыныс мүшесі екі ілетін — беткей және терең, ол шат симфизінің
төменгі бөлігінен үңгірлі дененің ақ қабығына баратын байламдармен бекітілген.

11.

12.

Гипоспадия-даму кемістігі,ол дистальдық бөлімдерде
уретраның артқы қабырғасының болмауымен
сипатталады.Бұл орайда несеп шығаратын өзектің сыртқы
тесігі проксимальдырақ, жүгенше орнында , пенис дінінің
артында, ұма мен шат аралығы өңірінде
ашылады.Гипоспадия уретраның ең жиі кездесетін
аномалиясы ,жаңа туған баланың жиі 150 баланың
11кездеседі.Аномалияның пайда болуына эмбриогенездік
жүктіліктін7-14 апталығындағы кңнәраттар себепші
болып,уретралық жүлгенің жабылуына апарып
соғады.Эмбриогенезге ықпал етіп гипоспадияның дамуына
әкелетін факторлар-ана организміндегі эндокриндік
гормондық бұзылыстар,токсоплазмоз т.б.Гипоспадияның
пенистің басындағы, діңіндегі,ұмадағы, шат аралығындағы
формалары бар.

13.

14.

Эписпадия-уретра қабырғасының бір бөлігінің
немесе түгелдей туа біткен ыдырауы.Ауру іште
жүргендегі өсудің 9-10 аптасында дамиды.Бұл
аномалия жаңа туған 50000 баланың біреуінде
болады.Эписпадияның үш формасын ажыратамыз
;
1-жыныс мүшесң басының эписпадиясы
2-жыныс мүшесінің эписпадиясы
3-толық эписпадия

15.

16.

Атабез аномалиялары 1,5-5% жуығы атабез аномалияларыме туады.Сан
аномалиялар атабез санының, құрылымы мен орналасуының
аномалиялары болып саналады.сан аномалияларына монорхизм,
анорхизм , полиархизм жатады.
1-Монорхизм бір атабездің тумыстан жоқ болуы.
2-Анорхизм екі атабездің де тумыстан болмауы.
3-Полиархизм уш немесе оданда көп атабездің болуы.
4-Криптархизм-атабездің екеуі немесе біреуі баланың іштегі дамуы кезінде
ұмаға түспей калады.Балалар арасында 1-4% ересектер арасында 0.2-0.7%
кездеседі.