Похожие презентации:
Жаңа Заман философиясы
1.
6 Тақырып.Жаңа Заман философиясы.
Дәріс жоспары:
1. Жаңа Заман философиясының жалпы
сипаттамасы.
2.
Жаңа
Заман
философиясының
рационализмі.
3. Жаңа Заман философиясының эмпиризмі.
2.
Жаңа Заман философиясы деп ХVІІ, ХVІІІжәне ХІХ ғасырларды қамтитын дәуірді
айтамыз.
3.
Феодалдық қоғам ішінде өндіріс пен ғылымдыдамытуға мүдделі болған күштер пайда бола
бастады.
Бұл жаңа туып келе
жатқан буржуазия еді,
олар
феодалдық
тәртіптерге, дін іліміне
және
схоластикалық
философияға
қарсы
шықты.
4.
Жаңа Заман философиясының бастыбағыттары: рационализм мен эмпиризм.
Рационализм
бағытының негізін
қалаушы – Рене Декарт
(1596-1650)
Эмпиризм бағытының
негізін қалаушы –
Фрэнсис Бэкон
(1561-1626)
5.
Рационализм (лат.ratio – «ақыл») – болмыспен танымның негізі ақыл-ой деп сенетін
философиялық бағыт.
Рационализмнің ресми
философиялық бағытқа
айналуына үлес қосқандар
Р.Декарт, Б.Спиноза,
Г.Лейбниц болды.
Рене Декарт
(1596-1650)
6.
Декарт онтологиясыРух пен материя дуализмі
Болмыс
Ойлау
кеңістік
(res cogitans)
(res extensa)
7.
Декарт философиясының негізгі идеяларыБілімнің қайнар
көзі – ақыл,
ойлау
Таным сезіммен
емес, тікелей
ақылмен жүзеге
асады
Декарттың таным
әдісі – дедукция,
(Ойлаудың
жалпыдан жекеге
өтуі)
«Туа біткен»
идеялар
теориясын
ұсынды.
8.
Декарттың негізгі қағидасы1. Барлық заттар мен
білімдерге күмән келтіре
отырып,
тек
қана
ойлайтын адамға күмән
келтіре алмаймыз.
2. Күмәндану – ойдың
қасиеті, демек,
күмәндана отырып адам
ойлайды.
3. Тіршілік етпей адам ойлай
алмайды.
4.«Мен ойлаймын, демек, өмір сүремін»
9.
Декарттың философиядағы үлесімынадай:
1. дүниені танудағы ақыл-ойдың рөлін негіздеді;
2. субстанция, оның атрибуттары мен модустары
туралы ілімді ұсынды;
3.
философиядағы
материализм
мен
идеализм
бағыттарын келісімге келтіруге тырысып, дуализм
теориясын негіздеді;
4. танымның ғылыми әдісі және «туа біткен» идеялар
теориясын ұсынды.
10.
Бенедикт Спиноза (1632-1677) – еуропалықрационализмнің көрнекті өкілі, Рене Декарт
ілімін жалғастырушы
Спинозаның философиялық
зерттеулерінің пәні:
1. субстанция мәселесі;
2. таным теориясы;
3.
этика
сұрақтары,
бостандық және қажеттілік
мәселелері.
11.
Спиноза Декарттың субстанция туралытеориясының басты кемшілігі – оның
дуализмінде деп санады.
Ондағы қайшылық – өз тіршілігі
үшін өзінен өзгені қажет
етпейтін мән болғандарына
қарамастан
барлық
субстанцияларды
жаратқан
Жалғыз және Ең жоғары Ең
ақиқат субстанция – Құдай
болып,
барлық
басқа
субстанциялар оған тікелей
тәуелді болуында.
12.
Спиноза теориясының мәні мынада:1. жоғарғы субстанция – Құдай мен Ол жаратқан
субстанциялар арасында айырмашылық жоқ;
2. барлығын, бүкіл тіршілікті өзі қамтып жатқан
бір ғана субстанция бар;
3. ол субстанция Табиғат пен Құдайды қатар
қамтиды;
4. Табиғат – Құдай – бір (пантеизм);
5. Табиғаттан тысқары немесе Табиғаттан жоғары
тұрған Құдай жоқ;
13.
Спиноза этикасының өзекті мәселесі –бостандық
Адам – басқа модустардан ойлауымен
ерекшеленеді,
демек,
бостандыққа
ұмтылады.
Спинозаның айтуы бойынша, бостандық –
бұл
танылған
қажеттілік.
Сыртқы
қажеттіліктерді
ішкі
қажеттіліктерге
айналдыру – бостандыққа апаратын жол.
14.
«Білім – күш»Негізгі еңбектері:
«Ғылымдар табысы»,
«Жаңа Органон»,
«Жаңа Атлантида».
Эмпиризм бағытының
негізін қалаушы –
Фрэнсис Бэкон
(1561-1626)
15.
Ф.Бэконның философиялықидеясының
мәні:
таным
негізінде тек қана тәжірибе
жатады.
Білім мен тәжірибенің басты
мақсаты
–
экономиканың
дамуына, жаңа нәрселердің,
адамның
өз
әрекетінде
практикалық
жетістіктерге
жетуіне, адамның табиғатқа
үстемдік етуіне көмектесу.
16.
Индукция әдісін Бэкон Декарт ұсынған дедукцияәдісіне қарсы қойды.
Индукция – көптеген
жеке
құбылыстарды
жалпылау
негізінде
жалпы
қортындылар
жасау деп түсіндіреді
Ф.Бэкон.
17.
Бэконның пікірінше, индукцияәдісінің дедукциядан артықшылығы
– мүмкіндіктердің ұлғаюы мен таным
процесінің күшеюінде.
Индукцияның кемшілігі – оның
түпкілікті
айқын
болмауы,
болжамдық сипаты
(өйткені бірнеше заттың немесе
құбылыстың белгілері ортақ болса,
осы
тектес
заттардың,
құбылыстардың барлығы аталған
белгіге ие дегенді білдірмейді: әрбір
құбылыс әр жолы тәжірибе жүзіндегі
тексеруді қажет етеді).
18.
«Танымның басты әдісі – индукция» деп анықтапберген философ таным әрекеті іске асатын нақты
жолдарды көрсетеді.
Олар:
«құмырсқа жолы»
«ара жолы»
«өрмекші жолы»
19.
«Өрмекшіжолы»
–
«таза
ақылдан» рационалистік жолмен
алынатын білім. Бұл жол нақты
фактілердің,
практикалық
тәжірибенің мәнін төмендетеді
немесе
ескермейді.
«Құмырсқа жолы» – тек қана
тәжірибеге сүйеніп білім алу
жолы
немесе
догматтық
эмпиризм (өмірден қол үзген
рационализмге керісінше).
20.
«Ара жолы» – танымның еңдұрыс жолы. «Ара жолын»
ұстана отырып, фактілерді
жинап, жалпылап (мәселеге
«сыртынан»
қарап),
ақыл
мүмкіндігін
қолданып
мәселенің «ішіне» үңіліп, мәнін
түсіну қажет.
21.
Ф.Бэкон таным процесі өтетінжолдарды көрсетіп қана қоймай,
адамның ақиқат білім алуына
кедергі
болатын
себептерді
көрсетіп берді. Ол себептерді
Бэкон «елестер» («идолдар») деп
атап,
төрт
түрге
бөліп
сипаттайды:
1. тектік елестер;
2. үңгір елестері;
3. алаң елестері;
4. театр елесі.
22.
Тектік және үңгір елестері – дүниені тануда танымтабиғаты мен өз табиғатын алмастырудан туатын,
адамдардың
туа
біткен
адасушылықтары.
Тектік елестер – адамның табиғатына,
тегіне, ақыл-ойына да, сезімдеріне де
тән елес-идолдар. Адамның ақылойының да, сезімдерінің де кемшіліктері
көп. Бірақ адам оны ескере бермейді, не
ақылына, не сезіміне көбірек жүгінеді.
Мысалы, ғылыми фактілерді толық
жинап болмай жатып, теориялық
асығыс қорытынды жасайды, немесе
дәлелденбеген нәрсеге көбірек сенеді.
23.
Үңгір елестері – адамныңфизиологиясы мен
психологиясының,
тәрбиесінің ерекшеліктері,
жеке наным-сенімдері мен
ырымдары құбылыстарды
объективті түрде
қабылдауға кедергі
жасайды.
24.
Алаң – театр елестері – жүре пайда болғанадасушылықтар
Алаң елестері – тілдегі, ұғымдық
аппараттағы
сөздерді,
анықтамаларды дұрыс қолданбаудан
туатын адасушылық.
Театр
елестері
–
жалпы
қабылданған, көнеден келе жатқан
философиялық
доктриналарға,
мектептер мен жүйелерге, олардың
беделіне
деген
соқыр
сенім
«философиялық
театрларды»
туындатады. Мысалы, дінге деген
шектен тыс сенім.