Moliyaviy Inqiroz

1.

M O L I YAV I Y
INQIROZ
B A J A R D I : J A B B O R OV J A S U R B E K

2.

MOLIYAVIY INQIROZ NIMA?
• Mavzuni yoritish un avval inqiroz qanday tushuncha degan
savolga javob berishimiz kk?
• Inqiroz — taraqqiyotda orqaga ketish, tanazzul. Har qanday
obyekt oʻzining rivojlanishi mobaynida paydo boʻlish,
ulgʻayish, pasayish va halok boʻlish bosqichlaridan oʻtadi. Har
qanday tizim (obyekt)ning nisbatan yuqori darajada
shakllangan holatidan quyi darajadagi holatga oʻtish jarayoni
I. davri deyiladi. Ijtimoiy tizimlardagi inqirozlarga differensial
yondoshish kerak. Iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy, maʼnaviy
sohalardagi inqirozlar, odatda, mustaqil roʻy beradi, baʼzan
esa hammasi kompleks tarzda baravar boʻladi. Bunday holda
jamiyatning umumiy inqitozi boshlanadi.

3.

MOLIYAVIY INQIROZNING SIKLIK XARAKTERI

4.

• Moliyaviy inqiroz - har qanday moliyaviy vositalar
qiymatining keskin o'zgarishi. 19-20-asrlarda aksariyat
moliyaviy inqirozlar bank inqirozlari bolib uning
natijada vahima vujudga kelgan.Ushbu turdagi eng
mashhur inqiroz Buyuk Depressiyaning boshlanishi
edi.

5.

• Moliyaviy inqirozga sabab bo'ladigan omillar qatoriga
tizimli muvaffaqiyatsizliklar, odamlarning kutilmagan
yoki boshqarib bo'lmaydigan xatti-harakatlari, haddan
ziyod tavakkal qilishni rag'batlantirish, me'yoriy
hujjatlarning yo'qligi yoki muvaffaqiyatsizliklari yoki
yuqumli kasalliklar, masalan, muammolarning bir
muassasa yoki mamlakatdan ikkinchisiga tarqalishiga
olib keladi.
Nazorat qilinmasa, inqiroz
iqtisodiyotni turg'unlik yoki
depressiyaga olib kelishi
mumkin. Moliyaviy inqirozni
oldini olish choralari ko'rilgan
taqdirda ham, ular sodir bo'lishi,
tezlashishi yoki chuqurlashishi
mumkin.

6.

MOLIYAVIY INQIROZGA MISOLLAR
• Moliyaviy inqiroz odatiy hol emas; ular dunyoda valyuta mavjud bo'lgan vaqtgacha sodir bo'lgan. Ba'zi
taniqli moliyaviy inqirozlarga quyidagilar kiradi:
• 1997–1998 yillardagi Osiyo inqirozi. Ushbu inqiroz 1997 yil iyul oyida Tailand bahti qulashi bilan
boshlandi. Chet el valyutasi etishmayotganligi sababli Tailand hukumati AQSh dollaridagi qoziqdan voz
kechishga va bahtning suzishiga yo'l qo'yishga majbur bo'ldi. Natijada Sharqiy Osiyoning katta qismiga
tarqalib ketgan katta devalvatsiya, shuningdek, Yaponiyani ham urib yubordi va qarzning YaIMga nisbati
ulkan o'sishiga olib keldi. Uning ketidan inqiroz moliyaviy tartibga solish va nazoratni yaxshilashga olib
keldi.
• 2007-2008 yillarda jahon moliyaviy inqirozi. Ushbu moliyaviy inqiroz 1929 yildagi Qimmatli
qog'ozlar bozoridagi inqirozdan keyingi eng yomon iqtisodiy falokat bo'ldi. 2007 yildagi ipoteka krediti
inqirozidan boshlanib, 2008 yil sentyabr oyida Lehman Brothers investitsiya bankining ishlamay qolishi
bilan global bank inqiroziga aylandi. Katta yordam va boshqa choralar zararning tarqalishini cheklashga
qaratilgan bo'lib, jahon iqtisodiyoti tanazzulga yuz tutdi.

7.

• O'tgan o'ta past foiz stavkalari davrida davlat va
xususiy qarzlar rekord darajaga ko'tarilganligi va
retsessiya xavfi yuqori bo'lganligi sababli, global
moliya tizimi katta stress sinoviga duch
kelmoqda. Rivojlangan iqtisodiyotdagi inqirozni –
masalan,Yaponiya yoki Italiyada – ushlab turish
qiyin bo'ladi.
GLOBAL
MOLIYAVIY
INQIROZ HALI
HAM 2023 YILDA
BOSHLANISHI
MUMKIN
• Darhaqiqat, qattiqroq tartibga solish asosiy bank
sektorlari uchun xavflarni kamaytirdi, ammo bu
faqat xatarlarni moliya tizimining boshqa
qismlariga o'tkazishga olib keldi. Masalan, foiz
stavkalarining ko'tarilishi ko'chmas mulk sotib
olish uchun katta kredit olgan xususiy sarmoya
kompaniyalariga katta bosim o'tkazdi. Endi uyjoy va tijorat ko'chmas mulk bozori keskin va
barqaror pasayish arafasida, bu firmalarning
ba'zilari bankrot bo'lishi mumkin.

8.

9.

10.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT