АИТВ-инфекциясын алдын алу

1.

Шымкент қаласының денсаулық
сақтау басқармасының
«ЖИТС-тің алдын алу және оған қарсы
күрес жөніндегі орталық» МКҚК
«АИТВ-инфекциясын
алдын алу»
тақырыбында дәріс
1

2.

АИТВ (ВИЧ) дегеніміз – адамның
иммун тапшылығы вирусы
АИТВ (адамның иммун тапшылығы вирусы) —
АИТВ-инфекциясының вирусын тудыратын өте ұсақ
вирус.
Адам ағзасына вирустың (АИТВ) енуі - адам ағзасын
аурулардан қорғауды қамтамасыз ететін иммун жүйесінің
бұзылуына және әлсіреуіне әкеліп соқтырады.
АИТВ вирусы адам ағзасына түсе отырып, иммундық
жүйенің жасушаларын зақымдайды, нәтижесінде оның
қызметі қысымға тап болады да ЖИТС — жұқтырылған
иммун тапшылығы синдромы дами бастайды.
Науқастың ағзасы инфекциялардан қорғану
мүмкіндігін жоғалтады, қалыпты иммундық жүйесі бар
адамдарға тән болмайтын екіншілік оппортунистік
аурулар пайда болады.

3.

3

4.

4

5.

ЖИТС дегеніміз не?
ЖИТС – жұқтырылған иммунитет тапшылығының
синдромы, аурудың соңғы, терминальды сатысы. АИТВ адам
ағзасындағы оппортунистикалық аурулар дами
бастағанда иммундық жүйені белгілі бір жағдайға дейін
әлсіретуі мүмкін.
ЖИТС диагнозы әдетте CD4 + лимфоциттердің бұзылу
салдарынан иммундық жүйенің әлсіруіне әкелетін, адамда
бір немесе бірнеше өте қауіпті аурулар дамығанда, АИТВ
жұқтырғанан кейін бірнеше жыл өткен соң қойылады.
Қазіргі таңда бар ретровирусқа қарсы терапия
вирустың белсенділігін және иммундық жүйеге тигізетін
зиянды төмендетуге мүмкіндік береді, осылайша АИТВ
жұқпасының ЖИТС стадиясына өтуіне және
дамуына кедергі келтіреді.

6.

АИТВ бойынша ғаламдық
статистика
• 2021 жылы дүниежүзі бойынша АИТВ-мен өмір
сүретін адамдардың саны 38,4 млн.
• 2021 жылы АИТВ-ң жаңа тіркелген саны 1,5 млн
адам.
• 2021 жылы ЖИТС-тен қайтыс болғандар саны 650
000 адам.
• 2021 жылы 28,7 млн [26,5 млн–27,7 млн] адам
антиретровирустық терапияны қабылдаған.
• Эпидемия басталғаннан 84,2 млн адам АИТВ
жұқтырған.
• Ал 40,1 млн адам ЖИТС сатысынан қайтыс болды.
6

7.

7

8.

Қазақстан Республикасында
АИТВ-инфекциясымен тіркелгендер саны
01.01.2023 жылға
(өсімімен) - 50487
Шымкент қаласында АИТВ инфекциясымен
тіркелгендер саны
01.01.2023 жылға
(өсімімен) 2539

9.

2000 – 2022 жж. ҚР АИТВ – инфекциясының
тіркелуі
4500
4007
4000
3667
3469
3500
3590
3213
2898
3000
2500
2341
2316
2077
1968
2000
1982 1997 2002
3012
2475
2130
1728
1500
1165
956
1000
500
724 734 692
347
2022
2021
2020
2019
2018
2017
2016
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
0

10.

2000 – 2022 жж. Шымкент қаласында
АИТВ – инфекциясының тіркелуі
Барлығы
200
Балалар
181
180
161
158
160
133
140
130
130
157
129
120
107
82
80
75
60
117
95
91
81
64
110
92
95
100
156
126
61
3
4
2016
2017
3
2
1
2022
3
2021
3
2020
3
2019
3
2018
1
2015
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
0
6
2014
7
3
2013
22
20
2012
25
2011
40

11.

АИТВ - инфекциясымен тіркелгендердің гендерлік
құрамы, % (2008 - 2022жж. Шымкент қаласы)
80
72
70
65
63
60
58
50
46
53
46
55
52
52
47
47
54
45
44
43
40
62
58
56
53
41
63
53
46
41
36
34
36
37
30
27
20
10
0
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Ерелер
2015
2016
Әйелдер
2017
2018
2019
2020
2021
2022

12.

Берілу жолдары:
қорғалмаған жыныстық қатынас
вирустың анадан балаға берілуі
Парентеральды: қанның және оның
препараттарын құю, стерильді емес
инъекциялық практиктер, иньекциялық
есірткіні тұтыну, т.б.

13.

АИТВ - инфекциясының жыныстық және парентералдық
(ИЕТ) берілу жолдарының үлесі %, ҚР, 2007-2022ж
Жыныстық
Парентеральді
80
74,9
70
66,9
66,4
64,5
56,5
55,5
50
43,2
40
61,2
61,4
63,6
61,5
50,7
46,2
39,6
34,2
29,4
33,2
33,4
36,3
30
64,9
63,7
64,6
60,2
60
69,2
31,1
33,3
29,9
25,9
28,6
30,6
20
23,6
20
10
0
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022

14.

Шымкент қаласы бойынша АИТВ - инфекциясының
жыныстық және парентералдық (ИЕТ) берілу жолдарының
үлесі %, 2007-2022ж
Жыныстық
Парентеральді
100
88
90
88,1
80
67
60
50,4
45,4
46,2
20
50,6
64,2
65,4
64,1
58,9
49,5
41,9
40
30
33,1
41,5
29,3
35,8
32,1
27,5
22,4
16,5
16,6
11,8
12
10
0
88,7
81,6
83,6
80,9
70
50
88,2
7,9
12,8
8,1
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022

15.

АИТВ-инфекциясын алдын алу жолдары:
Кездейсоқ жыныстық қатынастан аулақ болу
Жеке қорғану амалдарын (презерватив/мүшеқап) қолдану қажет
Ешқашан «шеңбер бойынша» берілетін ине мен шприцті қолданбау
Жүктілік кезіңде есепке тұрарда және 28-30 апта 2 рет тексерілу
КДП (контактіге дейінгі профилактика) – АИТВ-дан қорғау
мақсатында АИТВ-ны жұқтыру (қорғалмаған жыныстық қатынас
немесе есірткіні пайдалану) қаупіне байланысты жағдай туындағанға
дейін дәрі қабылдау
ККП (контактіден кейінгі алдын-алу) жоғары қауіпті байланыста
болғаннан кейін бір ай ішінде қабылданатын АРВ препараттарының
қысқа курсын қамтиды. Максималды тиімділікке қол жеткізу үшін
ККП мүмкін инфекциядан кейін бірден басталуы керек — жақсырақ
72 сағат ішінде.
Ішімдік, темекі және есірткіден аулақ болу, себебі олар сын көзбен
қарауды және өзінің тәртібіне бақылау жасауды төмендетеді

16.

ХАЛЫҚ ДЕНСАУЛЫҒЫ ЖӘНЕ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ
ЖҮЙЕСІ ТУРАЛЫ
Қазақстан Республикасының 2020 жылғы 7 шiлдедегi
№ 360-VI ҚРЗ Кодексі
161-баптар. АИТВ инфекциясын жұқтырған адамдарды
әлеуметтік және құқықтық қорғау
1. АИТВ инфекциясын жұқтырған адамдарға білім беру
ұйымдарында оқуға, санаторийлік-курорттық ұйымдарда
және сауықтыру білім беру ұйымдарында болуына шектеу
қойылмайды.
2. Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасында
белгіленген жағдайларды қоспағанда, еңбек шартын
тоқтатуға, еңбек шартын жасасуға, білім беру ұйымдарына
және әлеуметтік мекемелерге қабылдауға тыйым салуға,
сондай-ақ АИТВ инфекциясын жұқтырған адамдардың
құқықтары мен заңды мүдделеріне нұқсан келтіруге, сол
сияқты олардың жақын туыстарының тұрғын үй және өзге де
құқықтары мен мүдделеріне нұқсан келтіруге жол
берілмейді.

17.

Подписывайтесь на наш Instagram и
узнавайте новости первыми!
@shymaids «ЖИТС-тің алдын алу және
оған қарсы күрес жөніндегі орталықтың»
instagram парақшасы

18.

АИТВ қандай жағдайда жұқпайды?
• қол алысу,
• сүйіскенде,
• жөтел және түшкіру кезінде,
• есіктің тұтқасын ұстағанда,
• телефонмен пайдаланғанда,
• киім – кешекті, аяқ киімді, төсек жаймасын ортақ
қолданғанда,
• ортақ дәретхана мен қол жуғышты пайдаланғанда,
• бассейінде шомылғанда,
• бір ыдыстан сусын ішкенде немесе тамақтанғанда
• Маса шағу арқылы

19.

Тексеруді қай жерден өтуге болады?
Тұратын мекен жай бойынша қаралатын медициналық
мекемелерде, емханаларда және ЖИТС орталығында, сенім
пункттерінде, АИТВ жұқпасына ТЕГІН тексерілуге болады.
Құпия медициналық зерттеп-қарау – медицина қызметкерінің
құпиясын сақтауға және зерттеп-қаралатын адамның жеке басы
туралы ақпараттың сақталуына негізделген зерттеп-қарау
1) анонимдік (құжаттар талап етілмейді);
2) құпиялылық (жеке басын куәландыратын құжат, үй
мекенжайы, телефон ұсынылады).

20.

Тыңдағандарыңыз
үшін рахмет!
20