Ҡаҙҙар нисек ҡаңғылдай?

1.

2.

Тамаҡты ҡарағанда доктор нимә әйтергә
ҡуша? (а-а-а-а)
Ҡаҙҙар нисек ҡаңғылдай? (ға-ға-ға)
Эттәр нисек ырылдай? (р-р-р)
Тишек шарҙан һауа нисек сыға? (с-с-с)
Бал ҡорто нисек йырлай. (бҙҙҙ-бҙҙҙ-бҙҙ)
Ҡарға нисек ҡарҡылдай. (ҡар-ҡар-ҡар)
Йылан нисек ыҫылдай. (ҫҫҫ-ҫҫҫ-ҫҫҫ)

3.

и р
шә
й ә й ә ү
э л е
б аш
т ә г ә
п
к
т а

4.

Әсәйем матур гөлдәр
үҫтерә. Тамсы гөлө
матур үҫкән.

5.

Матур ҡыҙ, тиҙ йөрөй, яҡшы көн,
яҡшы белә, йәйәү бара, йәйәүле
кеше, алыҫ район

6.

Онотма! Һөйләмдә эштең эшләнеү
ваҡытын,
урынын,
сәбәбен,
рәүешен, ниндәй хәлдәрҙә үтәлеүен
аңлатҡан һүҙҙәр рәүеш тип атала.
Улар күп ваҡытта ҡылымға эйәреп,
нисек? ҡасан? ҡайҙа? күпме? ни
тиклем? һорауҙарының береһенә
яуап була.

7.

Уҡыусылар дәрескә (хорошо)
яҡшы
әҙерләнгән.
Малайҙар ҙа, ҡыҙҙар ҙа
(побашҡортса
– башкирски) һөйләшәләр.
Балалар яуапты (быстро
–
тиҙ
быстро)
тиҙ тапты.

8.

Тамыр
иртәгә
кисә
һәйбәт
оҙаҡ
шәп
Яһалма
ауылса
ҡышын
башҡортса
елдәй
рәхәтләнеп
Ҡушма
бер аҙ
ялан баш
саҡ - саҡ
арлы-бирле
шәп-шәп

9.

10.

Тамыр рәүештәр:
хәҙер, элек, яй, ныҡ, кисә,
шәп һ. б.

11.

Яһалма рәүештәр:
Һүҙгә яһаусы ялғау ҡушылып
яһалған рәүештәр яһалма
рәүештәр була. Мәҫәлән: яҙ-яҙын,
ҡыш-ҡышын, йылы-йылылай,
батырҙар-батырҙарса һ. б.

12.

Рәүеш яһаусы ялғауҙар:
1 .Рәүеш
–са/-сә:
уның
уныңса,
минең
минеңсә,
яһаусы ялғауҙар:
байҙар - байҙарса, уйлаған - уйлағанса, яңыяңыса;
2. –лата/-ләтә: күрә - күрәләтә, ике - икеләтә,
аҡса - аҡсалата;
3. –тай /-тәй, -дай/-дәй, -ҙай /-ҙәй,
-лай/-ләй: балыҡ - балыҡтай, көмөш көмөштәй, үлән - үләндәй, тау - тауҙай,
сәскә - сәскәләй;

13.

4. –ын/ -ен/ -өн: яҙ - яҙын, иртә - иртән,
төн - төнөн, йәй - йәйен;
5. өсөнсө зат ялғауы ҡушылған
һүҙҙәрҙән оҡшатыу рәүеше яһау өсөн,
ул һүҙгә –ндай/-ндәй ялғауҙары
ҡушыла: йылға балығы – йылға
балығындай, бәпкә үләне - бәпкә
үләнендәй.

14.

Ҡушма рәүештәр:
1.Рәүештәр парлы һүҙҙәрҙән тора: ара-тирә, илариламаҫ, арлы-бирле ,еңел-елпе, йәйен-ҡышын
һ.б.
2.Рәүештәр ике тамырҙан (ике һүҙ ҡушылыуҙан)
яһала: быйыл- был йыл, барыбер- бары бер,
бөгөн- был көн һ.б.
3. Рәүештәр бер үк һүҙҙең ҡабатланыуы менән
яһала: йым-йым, саҡ-саҡ, илай-илай, бергә-бергә
һ.б.
4. Һүҙҙәрҙе бәйләү юлы менән: ялан аяҡ, баш
түбән, аяҡ өҫтө һ.б.

15.

Онотма! Рәүештәр яһалышы яғынан
өс төргә бүленә.
1. Тамыр — хәҙер, тиҙ, элек, гел, шәп.
2. Яһалма — яҙын, ҡышын, йәйен,
йылылай, эҫеләй, ҡояштай, һинеңсә.
3. Ҡушма — үрле-түбәнле, илкеһалҡы, иртәле-кисле, шәп-шәп, гелгел.

16.

Ял минуты

17.

Был бармаҡ олатай,
Был бармаҡ
өләсәй,
Был бармаҡ атай,
Был бармаҡ әсәй,
Был бармаҡ
бәләкәй
Уның исеме …

18.

*72лек эше.
берәгәйле – должным образом; как
следует
илке-һалҡы – кое-как; так себе
арымай-талмай – неутомимо, не
покладая рук
көскә-көскә – еле-еле, кое-как

19.

Эш: Ҡушма рәүештәр яһарға
Һирәк
Арымай
Илке
Яҙлы
Көскә
Әленән
Баш
Аҙмы
Тиҙ
тиҙ
талмай
көскә
көҙлө
әле
түбән
мирәк
күпме
һалҡы

20.

Баһалау
критерийҙары:
0 хата – «5»
1-2 хата – «4»
3 хата – «3»

21.

Что обозначает наречие:
1. Предметтың билдәһен
2. Хәрәкәттең исемен
3. Хәрәкәттең билдәһен
4. Предметтың һанын

22.

На какие вопросы отвечает наречие:
1.
Ҡасан? Ҡайҙа? Нисек? Ни өсөн?
Ни рәүешле?
2.
Кем? Нимә? Ни? Кемдеке?
3.
Ни эшләй? Ни эшләне? Ни эшләйәсәк?
4.
Ниндәй? Ни төҫлө? Ҡайһы?

23.

В каком ответе даны наречия:
1.
Ҡарбуҙ, өҫтәл, алма, һут, китап
2.
Иртәнсәк, кисен, алыҫта, юғары, тиҙ
3.
Матур, сибәр, нәфис, гүзәл, зифа
4.
Ашыға, яратты, уйланы, осраштылар

24.

Определите, на какие вопросы отвечают
выделенные слова :
Март йылы булһа, яҙ һалҡын
булыр.
1.
Нисек?
2.
Ҡасан?
3.
Ҡайҙа?
4.
Нимә?

25.

Раскройте скобки :
1.
2.
(На Юлға
дорогу) сүп - сар ташлама.
Ямғыр
алдынан
(Перед
дождем) сәскә еҫе нығыраҡ
(сильнее) аңҡый.
3.
Дуҫың булһа, булһын (вместе)
бергә утҡа инерлек.
4.
Немец ҡатыны Маргарет Эрсен саф (по-башкирски)
һөйләне.
башҡортса
5.
күп
Ямғыр яуһа ла,уңыш (много)
булманы.
1.
Урамдан
(С
улицы) машина тауышы ишетелә.
2.
Башҡорт аттары эҫелекте лә, һалҡынлыҡты ла (легко)
еңел кисерә.
3.
Батырҙар күмелгән ерҙән халыҡ ағымы
(никогда)
бер ҡасан
да
туҡтамай.

26.

Бөтә эштәрҙе лә дөрөҫ эшләнем – 3 балл
Таҡтаға сығып эшләнем – 1 балл
Урындан дөрөҫ яуап бирҙем – 3 балл
Һорауға яуап бирергә тырыштым – 1 балл
Яҙма эште тулыһынса башҡарҙым – 1 балл

27.

1-3 балл – “3”
3-6 балл – “4”
6-нан күберәк – “5”

28.

Иғтибарығыҙ өсөн рәхмәт!