Адам гемоглобині мен миоглобинінің құрылысы мен қызметі

1.

Тақырыбы: Адам гемоглобині мен миоглобинінің құрылысы мен
қызметі. Адам гемоглобині мен миоглобині үшін оттектің
диссоциациялануының қисық сызығы.
Оқу мақсаты:
10.1.3.1 - эмбрион мен ересек ағзаның гемоглобині мен
миоглобині үшін оттектің диссоциациялануының қисық
сызығын түсіндіру

2.

Бағалау критерийлері
Адамның ересек және ұрық гемоглобині үшін оттегіге қатысты диссоциациялау
қисықтарын сипаттай алады
Миоглобиннің, ересек адамның және ұрықтың оттегіге қатысты диссосация
қисықтары арасындағы айырмашылықты салыстырады және түсіндіреді.

3.

Гемоглобин
Гемоглобин төртінші реттік құрылымға ие, 4 полипептидті тізбектен тұрады.
Әр полипептид тобында гем тобы бар.
Гем тобында темір ионы (Fe2+) бар
Әрбір Fe2+ оттегі (O2) молекуласымен байланысады
Барлығы 4 O2 молекуласы 1 гемоглобин молекуласы арқылы адам ағзасаында
тасымалданады
Hb
+
4O2
Гемоглобин + oттегі
жүктеу
Hb08
ыдырау
оксигемоглобин

4.

Гемоглобиннің қызметі
Негізгі қызметі: оттегіні тасымалдау
Гемоглобин:
Газ алмасу үрдісінде оттегімен байланысады
Ұлпаларға оттегіні тасымалдайды
Бұл әрекеттерді қалай орындайды?
Гемоглобин пішіні әр түрлі жағдайларға байланысты өзгереді. Мысалы, CO2
болған жағдайда: гемоглобин пішіні оттекті көбірек жоғалтуға өзгереді.
Ол оттегінің жоғары парциалды қысымында байланысуға дайын болады.

5.

Гемоглобин
Миоглобин

6.

Гемоглобин
Миоглобин
Оттегімен байланысып, оны
тасымалдайтын ақуыз
Оттегімен байланысады
Ұлпаларға оттегіні тасымалдайды
Оттегіні ұлпаларды сақтайды, қажет жағдайда
қолданылады
Эукариоттарда кездеседі
Қаңқа және жүрек бұлшықетінде кездеседі
4 гем тобы бар
1 гем тобы бар
4 oттегі молекуласы гемоглобинмен
байланысады
1 оттегі молекуласы миоглобинмен байланысады

7.

Өкпеде оттегі гемоглобин құрамындағы темір ионымен байланысып,
оксигемоглобин түзеді
Оттегінің гемоглобинмен қосылуы ассоциация немесе байланысу деп,
оттегінің оксигемоглобин құрамынан бөлінуі диссоциация немесе ажырау деп
аталады.
оттегі-гемоглобин диссоциациясының қисығы. Бұл қисық біздің қанымыздың оттегін
қалай тасымалдайтынын және шығаратынын түсінудің маңызды құралы болып табылады.
Дәлірек айтқанда, оксигемоглобиннің диссоциациялану қисығы өзара байланысты
оттегімен қанықтыру (С.O2) және ішінара қысым қандағы оттегі (PO2), және
«гемоглобиннің оттегіге жақындығы» деп аталатынымен анықталады; яғни гемоглобин
оттегін қаншалықты тез алады және босатады молекулалар оны қоршаған сұйықтыққа.

8.

Оттегі және pO2 берік байланысу
Оттегімен берік байланысу молекуланың оттегімен байланысуы
Әсер ететін жағдайлардың бірі оттегінің парциалды қысымы (pO2).
pO2 жоғарыласа, гемоглобиннің оттегімен берік байланысуы да
жоғарылайды:
•Жоғары pO2 оттегі гемоглобинмен байланысып оксигемоглобин
түзеді.
•Оттегінің төменгі парциалды қысымында pO2 оксигемоглобин
оттегіден ажырайды

9.

10.

Берік байланысу терминінің мағынасын түсіндіріңіз
Гемоглобиннің O2 берік байланысуы
Кестені толтыр
Дене бөілігі
Оттегі
концентраци
ясы
CO2
концентраци
ясы
Гемоглобинні
ң берік O2
байланысуы
Нәтиже –
оттегі қалай
өзгерді?
Газ алмасу
ауданы
High
Low
High
Oxygen is
attached
Ұлпа
Low
High
Low
Oxygen is
released
Көмекші сөздер:
жоғары, оттегі, оттегімен байланысу, оттегінің бөлінуі

11.

Салыстыру кестесі
Гемоглобин
Миоглобин

12.

Сұраққа жауап
Бір оттек молекуласымен
байланысады
Нәруыздың 4-ші реттік құрылымы
Төрт полипептидтік тізбектен тұрады
Өкпеден оттегін алып, дененің қалған
бөлігіне тасымалдайды
Бұлшықет талшықтарында болады
Бір полипептидтік тізбектен тұрады
Гемоглобиннің оттекпен қосылысы
Қаңқа бұлшықеті мен жүрек бұлшықетін
байланыстыратын нәруыз

13.

14.

Гемоглобин дегеніміз Гемнің нәруыз тасымалдаушысы Гемоглобиннің простетикалық тобы Үш түрлі типтері бар:HbA, HbF, HbF,
Гемоглобин
Гемоглобиннің қызметі Кооперативті эффект
деп............................................
................ аталады.

15.

16.

Диссоциация қисығы
Оттегінің концентрациясы (парциальды қысымы) қоршаған ортада жоғары
болса, гемоглобин онымен жоғары деңгейде қанығады, қандағы оның көп
мөлшері оксигемоглобинге айналады. Әр түрлі парциальдық қысым кезінде
гемоглобиннің оттегімен қанығу дәрежесін өлшеуге болады және график
түрінде бейнелеуге болады. Біз қарапайым сызықтық тәуелділікті алар едік,
нәтижесінде график «тік сызықты» түрі болар еді. Бірақ олай болуы мүмкін
емес, қисық S-тәрзіді немесе сигмоидті формаға ие және оксигемоглобин
диссоциацияның қисығы деген атауға ие.
Бұл қисықтың анализі бізге көрсетеді, парциальды қысым 30 мм
сын.бағанасында тек гемоглобиннің 50% оксигемоглобин түрінде болады.
Оның толық қанығуы (100%) табиғатта өте сирек кездеседі. Қисықтың
сигмоидті формада болуы физиологиялық көзқарастан қарағанда өте
маңызды болып келеді. Оның құрамалы (крутой) аймағы, бұл облыста
қоршаған ортадағы парциальды қысымының аз ғана төмендеуі қанның
оксигенациясын күрт төмендетіп жібереді. Басқа сөзбен айтқанда,
оксигемоглобин диссоцияланады және оттегіні ерітіндіге беріп жібереді, бұл
ерітіндіде оттегі өзі градиент бойынша диффузияланады. Осы сияқты үдеріс
қанмен шайылатын белсенді тыныс алатын органдарда жүреді.
Ұлпаларда оттегі газ түрінде емес, еріген түрде болады

17.

18.

Феталды (ұрық) гемоглобині
Фетальды гемоглобин (ұрық, шарананың гемоглобині)
оттегімен байланысуы деңгейі жоғары болады, HbA
қарағанда (ересек адам), бұны серттен көруге болады: HbF
диссоциация қисығы HbA қарағанда сол жаққа жылжуының
дәлелі. Фетальды гемоглобин төменгі парциондық қысым
кезінде оттегімен қанығуының пайыздық үлесі жоғары
болады, рО2 оттегінің көбірек мөлшерін байланыстырады.
Гемоглобин – оттегіні мінсіз тасымалдаушысы болып
келеді, себебі оттегіні оңай байланыстырады және оңай
береді, бұл үдерісті өкпедегі салыстырмалы төменгі
парциальды қысымда, ал ұлпаларда салыстырмалы жоғары
рО2.

19.

Миоглобиннің диссоциация қисығы
Миоглобиннің оттегіге қатысты диссоциация қисығы гемолгибинге қарағанда сол жаққа қарай
орналасқан. Әрбір оттегінің парциалды қысымында миоглобин гемоглобинге қарағанда оттегіні
көбірек қосып алады

20.

21.

22.

23.

24.

25.

Рефлексия
Менің ойымша ...
Мен мысал келтіре түсіндіре аламын ...
Осыған негізделе , келесі қорытынды
шығаруға болады...