Сот төрелігінің конституциялық принциптерін қолдану ерекшеліктері және мәселелері

1.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ ЖАНЫНДАҒЫ СОТ
ТӨРЕЛІГІ АКАДЕМИЯСЫ
Сот төрелігінің конституциялық принциптерін
қолдану ерекшеліктері және мәселелері
Нұрышева Толқын Серікқалиқызы
заң ғылымдарының кандидаты

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

Қазақстан Республикасында Конституцияға сәйкес
адам құқықтары мен бостандықтары :
12-бап
1. Қазақстан Республикасында Конституцияға сәйкес адам құқықтары
мен бостандықтары танылады және оларға кепілдік беріледі.
2. Адам құқықтары мен бостандықтары әркімге тумысынан жазылған,
олар абсолютті деп танылады, олардан ешкім айыра алмайды, заңдар
мен өзге де нормативтік құқықтық актілердің мазмұны мен қолданылуы
осыған қарай анықталады.
3. Республиканың азаматы өзінің азаматтығына орай құқықтарға ие
болып, міндеттер атқарады.
4. Конституцияда, заңдарда және халықаралық шарттарда өзгеше
көзделмесе, шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар Республикада
азаматтар үшін белгіленген құқықтар мен бостандықтарды пайдаланады,
сондай-ақ міндеттер атқарады.
5. Адамның және азаматтың өз құқықтары мен бостандықтарын
жүзеге асыруы басқа адамдардың құқықтары мен бостандықтарын
бұзбауға, конституциялық құрылыс пен қоғамдық имандылыққа нұқсан
1
6
келтірмеуге тиіс.

17.

2. Сот ісін жүргізу тілі қағидатын қолдану сот процесіне
қатысушы адамдардың құқықтары мен бостандықтарын
қамтамасыз етудің құқықтық кепілі болып табылады.
Қазақстан Республикасында сот ісі қазақ тілінде
жүргізіледі, қазақ тілімен қатар ресми түрде орыс тілі, ал
қажет болған жағдайларда басқа да тілдер қолданылады.
Басқа тілдерді қолдану қажеттілігіне белгілі бір тілде
процестік әрекеттерді жасау мен шешімдерді қабылдау сот
ісіне қатысушылардың құқықтары мен заңды мүдделерінің
сақталуын барынша қамтамасыз ететін мән-жайлар жатады.

18.

Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы заңнама
қағидаттарының маңызы :
Әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы заңнама
қағидаттарының маңызы мынада:
оларды бұзу, оның сипаты мен мәнiне қарай, iс
бойынша болған iс жүргізуді жарамсыз деп тануға,
осындай iс жүргiзудiң барысында шығарылған
шешiмдердiң күшiн жоюға
не
осы тұрғыда жиналған материалдарды дәлелдеу
күшi жоқ деп тануға әкеп соғады.
1
8

19.

Азаматтық сот ісін жүргізу қағидаттары:
1. Азаматтық сот
ісін жүргізу осы
тарауда жазылған
қағидаттар
негізінде жүзеге
асырылады.
1
9
2. Азаматтық сот
ісін жүргізу
қағидаттарын бұзу
оның сипаты мен
елеулілігіне қарай
шығарылған сот
актілерінің күшін
жоюға әкеледі.

20.

Қылмыстық процестің қағидаттары және олардың мәнi:
1. Қылмыстық процеске
қатысушылардың құқықтары мен
міндеттерін іске асырудың
жалпы шарттарын және
қылмыстық процестің өзінің
алдында тұрған міндеттердің
шешілуін қамтамасыз ететін
қылмыстық процесс
сатыларының, институттары
мен нормаларының жүйесі мен
мазмұнын айқындайтын оның
іргелі бастаулары қағидаттар
болып табылады.
2
0
2. Қылмыстық процестің
қағидаттарын бұзу оның
сипаты мен елеулі болуына
қарай процестік әрекетті
немесе шешімді заңсыз деп
тануға, осындай iс жүргiзу
барысында шығарылған
шешiмдердiң күшін жоюға не
осы тұрғыда жиналған
материалдарды дәлелдемелік
күшi жоқ деп немесе іс
бойынша болып өткен іс
жүргізуді жарамсыз деп
тануға әкеп соғады.

21.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
ӘКІМШІЛІК РӘСІМДІК-ПРОЦЕСТІК КОДЕКСІ
Қазақстан Республикасының 2020 жылғы 29 маусымдағы № 350-VI ҚРЗ
Кодексі
1. Әкімшілік рәсімдер мен әкімшілік сот ісін жүргізу осы тарауда баяндалған
қағидаттар негізінде жүзеге асырылады.
2. Осы тарауда белгіленген әкімшілік рәсімдердің қағидаттары түпкілікті
болып табылмайды және құқықтың басқа да қағидаттарын қолдануға кедергі
болмайды.
3. Азаматтық сот ісін жүргізу қағидаттары, егер бұл осы тарауда баяндалған
қағидаттарға қайшы келмесе, әкімшілік сот ісін жүргізуде қолданылады.
4. Әкімшілік рәсімдердің және әкімшілік сот ісін жүргізудің қағидаттарын
бұзу оның сипатына және елеулі болуына қарай әкімшілік актілерді,
әкімшілік әрекеттерді (әрекетсіздікті) заңсыз деп тануға, сондай-ақ
шығарылған сот актілерінің күшін жоюға алып келеді.

22.

Заңдылық қағидаты
Соттардың Конституциямен баянды етілген
адамның және азаматтың құқықтары мен
бостандықтарына нұқсан келтіретін заңдар
мен өзге де нормативтік құқықтық актілерді
қолдануға хақысы жоқ.
Егер сот қолданылуға тиісті заң немесе өзге де
нормативтік құқықтық акт Конституциямен
баянды етілген адамның және азаматтың
құқықтары мен бостандықтарына нұқсан
келтіреді деп тапса, іс жүргізуді тоқтата тұруға
және осы актіні конституциялық емес деп тану
туралы ұсыныспен Конституциялық Сотқа
жүгінуге міндетті.