Fridrix Nitsshe

1.

O`ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI
IJTIMOIY FANLAR FAKULTETI
SIYOSATSHUNOSLIK YO`NALISHI
1-KURS TALABASI
NASRULLAYEVA DILDORANING
SIYOSIY TA’LIMOTLAR TARIXI
FANIDAN TAYYORLAGAN
MUSTAQIL ISHI

2.

FRIDRIX
NITSSHE

3.

REJA
1
• FAYLASUF BOLALIGI:”12 YOSHLI MITTI ISO”
TIMSOLIDA
2
• “TUSHUNARSIZ DARAJADA TUSHUNARLI BO`LGAN”
DEYA TA’RIFLANGAN FAYLASUF IJODI
3
• ZAMONA AVLODLARIGA O`LMAS MEROS
QOLDIRGAN NITSSHE

4.

Nemis faylasufi FRIDRIX VILGELM
NITSSHE 1844-yil 15-oktabrda
Saksoniyada joylashgan Rekken
qishlog`ida protestant ruhoniysi oilasida
tug`ilgan. Gimnaziyadagi o`qib yurgan
paytlari do`stlari uni “ibodatxonadagi
12 yoshli iso”ga o`xshatib, “mitti
pastor” deb atashgan. U 10 yoshidan
she’rlar yoza boshlagan. Gimnaziyani
tugatgach 1864-1868-yillarda Bonn va
Leypsig shaharlarida ta’lim oladi. 18691878-yillarda Bazel universitetida
professor bo`lib ishlaydi. Kasalligi
tufayli universitetdagi ishni tashlab
ketishga majbur bo`ladi. 1871-yildan
boshlab Nitsshening salomatligi
yomonlashib qattiq bosh og`rig`iga
uchraydi. 1888-yilda falaj bo`lib qoladi.
Ko`p o`tmay aqli zaiflasha boshlaydi.

5.

SINGLISI ELIZABET FYORSTER-NITSSHE UNGA O`LIMIGA
QADAR MEHRIBONLIK KO`SATADI. VAFOTIDAN SO`NG ESA
NITSSHENING IJODIY MEROSI HAQIDA QAYG`URADI. NITSSHE
KASALMAND, ODAMLARGA QO`SHILISHA OLMAYDIGAN, NOQULAY
INSON EDI. U O`ZI XAYOLAN YARATGAN IDEAL INSON
TIMSOLIGA BUTKUL BERILIB, TANHOLIKDA YASHASHNI AFZAL
KO`RADI.

6.

1872-YIL NITSSHENING “MUSIQA RUHIDAN FOJIANING TUG`ILISHI” DEB
ATALGAN 1-KITOBI BOSILIB CHIQDI. BUNDA U BORLIQNING IKKI ASOSINI – BIR
TOMONDAN “HAYOTIYLIK”, ”MAISHAT”, “FOJIAVIYLIK”NI VA 2-TOMONDAN
“MUSHOHADAVIYLIK”, “MANTIQIYLIK”, “BIR TOMONLAMA INTELEKTUALLIK”NI
O`ZARO QARAMA-QARSHI QO`YGAN. BU KITOBNI ZAMONDOSHLARI
G`AYRIILMIY ASAR SIFATIDA RAD ETISHADI.

7.

NITSSHENING MASHHUR ASARI
“ZARDUSHT TAVALLOSI: “HAR BIR
KISHI VA HAMMA UCHUN KITOB”
HISOBLANADI. NITSSHENING O`ZI
UCHUN BU ASAR “INSONIYAT
QO`LIDAGI KITOBLAR ICHIDA ENG
TERANI” BO`LGAN. NITSSHE O`ZINI
INSONIYAT IMKONIYATLARI
CHEGARASIDAN TASHQARIGA
CHIQQAN ONGNI O`ZIDA
MUJASSAMLASHTIRGAN ZARDUSHT
BILAN TENGLASHTIRGAN.

8.

NITSSHE BARCHA SOXTA, CHIRKIN, HAYOTGA DUSHMAN BO`LGAN
NARSALARNI YO`Q QILISHGA TAYYOR TURUVCHI YANGI INSON
IDEALINI YARATISHGA INTILGAN. UNING FALSAFASI YAQINLASHIB
KELAYOTGAN NIGILIZM O`RNINI EGALLASHI LOZIM EDI. NITSSHE
XRISTIANLIKKA QARSHI QARSHI KURASHDI VA “QULLIK AXLOQI”NI
XRISTIANLIKNING MAHSULI DEB BAHOLADI. U BURJUAZIYAGA
QARSHI EDI, BU SINF AXLOQINI SOXTA DEB BILDI.
NITSSHECHILIKNING METAFIZIK G`OYASI “BARCHA MAVJUDOTLAR
SHU JUMLADAN , INSON ONGIDA HAM HOKIMIYATGA INTILISH
SHAKLI NAMOYON BO`LADI, HECH QANDAY MUTLAQ HAYOT YO`Q,
HAMMA NARSA MANGU QAYTARILISHGA MAHKUM” DEGAN FIKRDA
MUJASSAMLASHGAN. NITSSHE FALSAFAGA “HOKIMIYATGA
INTILISH” G`OYASIDAN TASHQARI, “BARCHA QADRIYATLARNI
QAYTA BAHOLASH”, “IDEAL INSON”, “ODAMLARNING YANGI NASLI”,
“MALLARANG DOG`ULILAR” TUSHUNCHALARINI KIRITDI.
Nigilizm (lotincha nihil-”hech nima” ) olamning ,ayniqsa insoniyatning obyektiv
qiymati yo`q< deb uqtiruvchi falsafiy oqimdir. Nigilizmga ko`ra, agar xudo
mavjud bo`lsa ham, unga itoat etish, bo`ysunish faqat uning bosimi tufayli
amalga oshirilishi mumkin. Xudoga itoat etish, boshqa har qanday amal
kabi, ma’nosizdir.

9.

NITSHENING QUYIDAGI ASARLARI MA’LUM: “TARIXNING HAYOT UCHUN FOYDASI VA
ZARARI TO`G`RISIDA” , “SHOPENGAUER MURAABBIY SIFATIDA” , “RIXARD VAGNER
BAYREYTDA” , “ERKIN TAFAKKUR SOHIBLARI UCHUN QO`LLANMA” , “TONG YALLIG`I”
, “QUVNOQ BILIM” , “YOVUZ DONISHMANDLIK: HIKMATLAR VA DONO SO`ZLAR” , “
AXLOQNING MOHIYATI” VA ENG MASHHUR ASARI “ZARDUSHT TAVALLOSI: HAR
BIR KISHI VA HAMMA UCHUN KITOB”. UNING YANA BIR ASARI MAVJUD BO`LIB , U
ASAR UNING O`LIMIDAN 6 YIL O`TIB “HOKIMIYATGA INTILISH” NOMI OSTIDA 1906YILDA SINGLISI TOMONIDAN CHOP ETTIRILADI.

10.

NITSSHE HAYOTNI
BOSHQALARGA
QARAGANDA TERANROQ
HIS ETGAN. U O`Z
ANIQ-RAVSHANLIGI
BILAN SIRLI,
TUSHUNARSIZ
DARAJADA TUSHUNARLI
BO`LGAN YAGONA
FAYLASUF EDI.