Ресей елінің теміржол құрылымын ҚР-ның теміржол құрылымымен сандық көрсеткіштері бойынша салыстыру

1.

«Ресей елінің теміржол
құрылымын ҚР-ның теміржол
құрылымымен сандық
көрсеткіштері бойынша
салыстыру»

2.

Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
а) РФ теміржол құрылымы;
б) ҚР теміржол құрылымы;
в) Екі елдің теміржол құрылымын сандық
көрсеткіштер арқылы салыстыру;
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

3.

Кіріспе
Темір жол көлігі – көлік кешенінің жетекші саласы, жүктер мен
жолаушыларды алыс қашықтыққа тасымалдайтын басты қатынас
құралы. Темір жол көлігі локомотивтер мен вагондардан тұратын,
арнайы реліс жол арқылы тасымалдауға арналған көлік түрі болып
табылады. Темір жол көлігінде тасымал құны басқа көлік
түрлерімен салыстырғанда біршама төмен, қатынауы тұрақты.
Қазақстанның ішкі құрлықтық орналасуы жағдайында Темір жол
көлігі елдің көлік кешенінің құрамында аса маңызды рөл атқарады.
Сыртқы сауда қатынастарының серпінді дамуына байланысты
Еуропа мен Азия арасындағы жүк тасқыны ұлғайды, сондай-ақ
көлік дәліздерінің қалыптасуына алғышарттар пайда болды. Қазіргі
кезде Темір жол көлігі қатынасының бағыттары Трансазия темір
жолының Солтүстік дәлізі мен Оңтүстік дәлізі (Теджен – Серахс –
Мешхед темір жол) арқылы өтеді. Орталық көлік дәлізі – Еуропа –
Кавказ – Азия (ТРАСЕКА) қалыптасты, ол Ұлы Жібек жолының
қазіргі жаңғыртылған үлгісі болып табылады.

4.

РФ – ның теміржол көлігі
Ресейдегі теміржол көлігі – әлемдегі ең ірі теміржол
кешендерінің бірі. Темір жолдардың жұмыс ұзындығының
жалпы ұзындығы, 2018 жылғы жағдай бойынша, 122 мың км
құрады, оның ішінде 86,6 мың км жалпы қолданыстағы жолдар
(44,1 мың км электрлендірілген) және 35 мың км км жалпыға
ортақ емес жолдар. (кәсіпорындардың аумақтарында және кен
өндіру орындарында);
жалпы ұзындығы бойынша Ресей
әлемде үшінші орында, АҚШ (151,7 мың км) мен Қытайдан
(124,0 мың км) кейін, ал электрленген жолдардың ұзындығы
бойынша екінші орында. Жалпыға ортақ пайдаланылатын
теміржолдардың
ұзартылған
ұзындығы
(бір
жолдық
эквивалентте)-124 мың км; ел әлемде үшінші орында, АҚШ тан кейін (250 мың км) және Қытайдан кейін (Қытайдағы
теміржолдардың ұзартылған ұзындығы 2018 жылға қарай 127
мың км -ден асты, оның ішінде 19 мың км -ден астамына
жоғары қызмет көрсетеді) -жылдам пойыздар).

5.

2019 жылдың мәліметі бойынша, РФ-ның 85 аймағының (Ресей
Федерациясының құрылтай субъектілері) Темір жолдары бар;
Темір жолдар тек Ненецкий автономиялық округінде, Алтай
Республикасында, Тыва Республикасында, Камчатка өлкесінде,
Магадан облысында, Чукотка автономиялық округінде ғана жоқ
(2012 жылдың басында).
Ресейдің еуропалық бөлігінде теміржол желісі радиалды және
салыстырмалы түрде тығыз, темір жолдар Мәскеуге қарай
жақындайды, ал Мәскеу теміржол торабы әлемдегі ең үлкені
болып табылады.
Азия бөлігінде теміржол желісінің ендік ұзындығы мен
тығыздығы төмен.
Ресейдің солтүстігі мен шығысындағы
теміржол желісі сирек қалады;
Кейбір аймақтармен (Қиыр Солтүстік, соның ішінде Магадан
облысы, Чукотка автономиялық округі; Камчатка) әлі де
теміржол байланысы жоқ, ол Ресей сияқты кеңейтілген ел үшін
стратегиялық тежегіш және экономикалық қауіпсіздікке қауіп
төндіреді.

6.

Жолаушылар инфрақұрылымы жобаларын өңдеу.
2016 жылдан - Мәскеу орталық сақинасы
2019-2025 жж. - Мәскеудің орталық диаметрі
2024-2030 - Петербургтегі қалалық пойыз (Белоостров - Ораниенбаум және Токсово
- Гатчина желілері)

7.

Рф-ның теміржол көлігінің әр жылдағы пайдалану көрсеткіштері
2010
2012
2014
2016
2018
2020
65
73
80
86
85
87
Электрленге 30
н жолд м.км
37
37
41
43
44
Жүктер кө
лемі млрд т.
66
73
75
70
63
69
Жүктер
тасымалы т.
1.03
1.00
1.05
1.27
1.33
1.41
Жолаушыла
р тасымалы
1.22
1.60
1.86
2.00
2.02
2.16
Жолаушыла
р тасымалы
192
167
172
139
121
130
Ұзындығы(м
ың км)

8.

Жоғарыдағы көрсетілген көрсеткіштер бойынша РФ-ның
теміржолдары бойынша жалпылама
Теміржол ұзындықтарын;
Теміржол бойынша қаншалықты жүк тасымалданды;
Ондағы жүк айналымы;
Жолаушылар тасымалы мен жолаушылардың жылдық тасымалы
қанша болғандықтарын көре аламыз.
Ресейдегі теміржол көлігі (2017 ж.) Жолаушылардың 27% -ын
және жүктің 45% -ын тасымалдады (құбырлы тасымалдауды
қоспағанда - жүктің 87%). Ресей темір жолдарында жыл сайын 1,2
миллиардтан астам жолаушылар (оның ішінде қалалық электр
пойыздары, балалар теміржолы және басқалары) мен 1,4 миллиард
тонна жүк тасымалданады. Ресейдегі жолаушылар тасымалы
теміржол тасымалының жалпы көлемінің шамамен 5%-ын құрайды
(салыстыру үшін: АҚШ пен Канадада 1%, Австралияда 4%).

9.

РФ теміржол құрылымы;
2013 жылы Дүниежүзілік экономикалық форумның (ДЭФ)
жаһандық бәсекеге қабілеттіліктің халықаралық рейтингі
бойынша Ресей инфрақұрылымның сапасы бойынша
әлемде 94 -ші орынды иеленді және бұл деңгейде БРИКС
елдерінен төмен болды;
2017 жылға қарай, Ресейдің теміржол инфрақұрылымының
сапасы әлемде 23 орынға көтерілді, ал жалпы көлік
инфрақұрылымы бойынша - 74 орында.
2018 жылы көлік инфрақұрылымының сапасы бойынша
Ресей 144 рейтингтік елдің ішінде 64 -ші орында болды.
2019 жылы Ресей WEF рейтингісінде теміржол көлігі
қызметінің тиімділігі бойынша әлемде 17 -ші орынды
иеленді.

10.

ҚР теміржол құрылымы;
Еліміздегі
Темір жол құрылысы аз уақыт ішінде
жедел қарқынмен дамып, 20 ғасырдың басында
темір жол торабының әлемдегі жалпы ұзындығы 1
млн. км-ден асып түсті.
Қазақстан аумағында алғашқы Темір жол көлігі
Покров – Слободка – Урбах желісімен 1894 жылда
25 қазаннан қатынай бастады. Бұл жолдың 130 км-і
Қазақстан жерімен өтті.

11.

2000 – 2005 жылда салынған Транссібір (3138 км), 1901 – 1906 жылда
салынған Орынбор – Ташкент темір жол (2090 км) желілері қазақ
даласымен өтті.
2009 жылда Қазақстан аумағындағы болат жолдардың жалпы ұзындығы
2,6 мың км-ге жетті.
Кеңес үкіметі орнағаннан кейінгі алғашқы салынған темір жол 1920 –
1922 жылда ашылған Петропавл – Көкшетау желісі болды.
Орта Азия мен Қазақстанды Ресеймен жалғастырған ұзындығы1444 км
Түрксіб (Түркістан – Сібір) темір жол 1927 – 1930 жылдарда салынды.
1958 жылда Қазақстанда Кеңес Одағындағы ең үлкен темір жол ұйымы –
Қазақ темір жолы құрылды.
Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін 2005 жылда Алтынсарин – Хромтау
темір жолы тартылды. Қазақстанда қазіргі таңда темір жолы желісінің
жалпы ұзындығы 14,4 мың км-ден асады. Темір жолы саласында 100
мыңнан астам адам еңбек етеді. 1913 локомотив, 77029 жүк вагоны және
2094 жолаушылар вагоны бар.

12.

1. Қазақстандағы темір жол торабы мен
Темір жол көлігі “Қазақстан темір жолы”
ұлттық компаниясы АҚ-ның құзырына
бағынады. Оның құрамында “Жолаушылар
тасымалы”, “Арнаулы әскерилендірілген
күзет қызметі”, “Электрмен жабдықтау”,
“Ақсу
–
Конечная”,
“Темір-терсек”,
“Теміржолмаш”,
“Қазкөліксервис”,
“Теміржолсужылужабдықтау”,
“Теміржолмүлік” еншілес кәсіпорындары
жұмыс істейді.
2. Қазақстандағы жүк тасымалының жалпы
көлеміндегі Темір жол көлігінің үлесі 1991
жылда 36%-ды құраған болса, 2000 жылда
ол 50%-дан асты.
3. 1991 жылдан бастап Темір жол көлігімен
тасымалданатын
жүктің
құрылымы
өзгеріске ұшырады.

13.

ҚР-ның теміржол көлігінің пайдалану көрсеткіштері
2010
2012
2014
2016
2018
2020
31
42
45
50
53
61
Электрленг 8
ені (мың км)
12
13
16
20
23
Жүк тасыма 33
лы (мың т.)
35
39
47
45
48
Жүк айналы 0.03
мы (мың т.)
0.19
0.32
0.60
0.85
1.00
Жолаушы
тасымалы
(млн)
1.09
1.12
1.23
1.35
1.65
53
50
65
60
62
Ұзындық
(Мың км.)
1.00
Жолаушыла 48
р айналымы
(млн)

14.

Еліміздің қазіргі теміржол
құрылысы:
ҚТЖ кеңейтіліп жатқан 15000 км (9300 миль) жолды басқарады
(2005). Ескінің қазақстандық бөлімдері Арал теміржолы,
Транскаспий теміржолы, және Түркістан-Сібір теміржолы ҚТЖ-ға
енгізілді. 25 км 50 Гц айнымалы ток кезінде 3000 км
электрлендірілген.
ҚТЖ - 143000-ға жуық қызметкері бар Қазақстандағы ең ірі жұмыс
беруші (2008).
ҚТЖ Қытай мен байланыстыратын ірі теміржол жобасына
қатысады Оңтүстік-Шығыс Азия Еуропаға 3900 шақырымға (2400
миль). Қазіргі уақытта теміржолды өткізу жоспарланған
Түрікменстан дейін Иран; Иран Түркиямен және Еуропаның
стандартты калибр жүйесімен байланысты. 2013 жылдың
мамырында жаңа теміржол қатынасы ашылды Өзен (Қазақстан)
және Серхетяка (Түркіменстан), шекарадан өтіп Болашақ.
Теміржол ұзындығы 146 км, құны 65 млрд. Теміржол - Ресейлік
калибрлі; теміржол Иранның шекарасына жеткенде өлшеуіштің
үзілуі болар еді.

15.

Іргелес елдермен теміржол байланысы
Ресей - дәл сол калибр (бұрынғы Кеңес Одағы теміржол
жүйесі)
Қытай – өлшеуіштің үзілуі 1,520 мм (4 фут11 27⁄32
жылы)/1,435 мм (4 фут8 1⁄2 жылы); шекара бекеттері
Дружба (қосылу Алашанькоу үстінде Лансин теміржолы)
және Қорғас.
Қырғызстан - дәл сол калибр (бұрынғы Кеңес Одағы
теміржол жүйесі)
Өзбекстан - дәл сол калибр (бұрынғы Кеңес Одағы
теміржол жүйесі)
Түрікменстан - дәл сол калибр (бұрынғы Кеңес Одағы
теміржол жүйесі) - 2013 жылы ашылған жаңа теміржол
желісі.

16.

2010 жылдың қазанында «Қазақстан темір жолы» компаниясы
295 тапсырыс берді KZ8A бастап электровоздар Alstom, жүк
тасымалы үшін де, жолаушылар үшін де.
3 қазанда осы тапсырыстың алғашқы пойызы ресми рәсім
кезінде жеткізілді. KZ8A локомотивтерінің алғашқы 10
сериясы Alstom’s Belfort мекемесінде шығарылып жатқанда,
қалғандары Нұр-Сұлтан 2012 жылы 12 желтоқсанда
салтанатты түрде ашылатын Қазақстандағы жаңа Alstom
зауытында. Сонымен қатар, 2012 жылдың 8 қазанында ҚТЖ
Alstom компаниясымен KZ4AC 27 жолаушылар локомотивіне
толық техникалық қызмет көрсету, күрделі жөндеу және
жаңарту бойынша алғашқы техникалық қызмет көрсету
келісімшартын жасады. 25 жыл.
2010 жылдың қарашасында ҚТЖ марапаттады Тальго 3000
қалааралық көлік құралын ауыстыру туралы келісімшарт. Осы
көліктердің бір бөлігі жеткізілгеннен кейін, 2019 жылдың
қазан айында бұл бұйрықтың жойылғаны белгілі болды.

17.

Қорытынды
Жоғарыда тоқталып өткеніміздей, Ресей елінің теміржол
құрылымы өте күрделі және өте ұзын жолдар болып табылады.
Бұл өз кезегінде елдің жер көлемінің үлкендігіне байланысты.
Сондай – ақ адамдар санына да тәуелді. Біздің елімізбен
салыстырғанда, өте жоғары екендігін байқауға болады. Оның
үстіне еліміз қаншама қиындықты басынан кешірген уақытта
теміржол құрылымын Ресей мемлекеті тарапынан құрылды.
Себебі біздің ел транзиттік аймақта орналасқан нағыз орталық
болатын. Сондықтан елімізде КСРО заманында басталған
теміржол құрылыстары қазіргі таңда жөнделіп, қайтадан халыққа
пайдалануға берілуде. Жүк тасымалы бойынша біздің ел Ресейден
қалып отыр. Бұл өз кезегінде халық тұтынатын тауарлар мен
импортталатын және экспортталатын тауарлар нысанына
байланысты болып келеді. Жолаушы тасымалы бойынша барлық
жылдық көрсеткіштерде де еліміз Ресейден қалып отыр. Бұл
әрине, ол елдің халық саны бізден 3-4 есеге көп екендігіне
байланысты.

18.

Пайдаланылған әдебиеттер
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
«Екінші Қытай - қазақстандық сілтеме салтанатты түрде
ашылды». Халықаралық теміржол газеті. Алынған 24 желтоқсан
2012.
Облигациялар: Moody's ықтимал рейтингті төмендету үшін
ҚТЖ мен Қазтеміртранс рейтингтерін қайта қарауға
орналастырады
GE байланысы Мұрағатталды 2007-03-12 сағ Wayback Machine
«Қазақстан темір жолы» АҚ Директорлар кеңесінің жаңа
басшысы болып тағайындалды
«Қорғас Шығыс қақпасы» АЭА «- әлемдік деңгейдің
перспективалық тарату орталығы». Темір жолы.
TKTR жобасы
«Президенттер
Қазақстанды
Түркіменстанға
теміржол
қатынасын ашты». Халықаралық теміржол газеті. Алынған 20
мамыр 2013.
TKTR жобасы Мұрағатталды 2007-03-12 сағ Wayback Machine
*Солтүстік-Шығыс Батыс дәлізі Мұрағатталды 2006-11-28
Wayback Machine