Тарату жүйесін ұйымдастыру. Дәріс 7

1.

7 дәріс тақырыбы. Тарату жүйесін ұйымдастыру
Дәріс конспектілері: тарату логистикасы өнімді өндірушіден тұтынушыға
дейін бөлу сұлбасын және осы процеске қатысушылар арасында көліктік
тасымалдауды тиімді ұйымдастыру тәсілін таңдаумен байланысты
міндеттерді шешеді.
Тарату арнасының деңгейі мен құрылымы туралы шешім
қабылдағаннан кейін қойманың саны мен орналасқан жерін таңдау бойынша
нақты есеп жүргізу қажет, оның мәні бөлуге арналған жиынтық шығындарды
азайтудан тұрады.
Әрбір қоймада қоймалар саны ұлғайған кезде нақты тұтынушыға
қызмет көрсету саласы сонша есе азаяды. Бірақ әрбір қоймада осы
тұтынушыға есептелген Қор қызмет көрсету аймағына бара-бар азаймайды.
Әрбір қойманың сақтандыру қоры болуы тиіс, бірақ орталықтандырылған
қоймада бір ортақ қормен шектелуге болады.
Қоймалар санының артуы пайдалану шығындарының өсуіне, бөлуді
басқару жүйесінің күрделенуіне және демек басқаруға арналған
шығындардың өсуіне әкеледі. Қоймалар санының өсуімен соңғы
тұтынушыларға қоймалардан өнім жеткізуге кететін шығындар айтарлықтай
қысқарады. Қоймалар санының артуы әрбір қойманың өзінің тұтынушысына
жақындауын және көлік бірліктері қозғалысының төмендеуін білдіреді.
Қоймалық бөлгіштерді орналастыру есептерін шешудің үш тәсілі
кеңінен қолданылады.
Бірінші әдіс барлық орналастыру нұсқаларын талдаудан тұрады.
Ықтимал нұсқалар санының ұлғаюымен қажетті есептеулердің ауқымы
өсуде,бұл процесс өте күрделі, бірақ оңтайлы нәтиже береді.
Екінші әдіс-күтпеген шешімдер қабылдау. Сарапшы-маман қолда бар
тәжірибе
негізінде
перспективасыз
нұсқаларды
жүргізеді
және
қалғандарының ішінен таңдағанға дейін азаяды. Бұл кезеңде басқа
нұсқаларды таңдау компьютер арқылы жүзеге асырылады.
Үшінші әдіс ауырлық орталығын анықтау әдісі деп аталады.
Тұтынушылардың белгілі бір тобына қызмет көрсететін қойма тиісті
материалдық нүктелер жүйесінің ауырлығының ортасында орналасуы тиіс.
Бөлгіш-сақтау орындарының саны және оларды орналастыру туралы
шешім қабылданғаннан кейін жергілікті әкімшіліктің жоспарларымен және

2.

жергілікті заңнаманың ерекшеліктерімен байланысты тиісті өзгерістер енгізу
қажет.
Қойма кешенін құру және тиімді пайдалану кірме жолдар мен
тұрақтарды ұйымдастыру, өрт күзетінің талаптарын қанағаттандыру және т.
б. сияқты басқа да бірқатар компоненттерді есепке алуды талап ететінін
ескеру қажет.
Тарату арнасының құрылымын анықтайтын осындай маңызды
шешімдер қабылданғаннан кейін тұтынушыларға өнімді нақты жеткізу
бойынша белгілі бір жұмыстар үшін белгілі бір орындаушыларды
пайдалануға көшу және тасымалдау процестерін құжаттамалық ресімдеуді
ұйымдастыру қажет.
Бөлу операцияларын орындау бойынша шаруашылық байланыстарды
ұйымдастырудың ең жақсы нысаны сатып алу-сату шарттары болып
табылады.
Оларда саны, ассортименті, жеткізу мерзімі мен тәртібі, сапасы мен
жинақтылығы, сондай-ақ шарттық қатынастарға түсетін тараптардың
жауапкершілігі көзделеді.
Осы шарттардың негізінде көлік-экспедициялық қызметтерге көлікэкспедициялық қызмет көрсетулерге мамандандырылған белгілі және өзін
танытатын фирмалар тартылуы мүмкін.
Толық тарату процесімен айналысатын фирмалар физикалық тарату
компаниялары деп аталады.
Бақылау сұрақтары:
1. Тарату жүйесінің сұлбасын таңдау.
2.бұл қоймалар санының артуына әкеледі.
3.қойма-бөлгіштерді орналастыру есебін шешудің үш тәсілі.
4. ауырлық орталығын анықтау әдісі
5.тарату операцияларын орындаудың ең жақсы нысаны.
Тарату жүйесін ұйымдастыру тәсілдері
Қазіргі уақытта сыртқы саудада шетелдік рыноктарға кірудің және оларда
тікелей, жанама және аралас сауда операцияларын жүзеге асырудың үш
тәсілі қолданылады.

3.

Сауданың тікелей тәсілі өз өткізу желісін құруды білдіреді. Ол компанияға
тікелей нарықта болуға, оның ерекшеліктерін, сатып алушылардың
сұрауларының ерекшеліктерін зерделеуге, тауар мен сауда нысандарын
жетілдіруге мүмкіндік береді. Бұл тәсіл белгілі бір қаржылық үнемдеуге
әкеледі, өйткені делдалға комиссиялық сыйақы сомасына шығындарды
қысқартады, коммерциялық қызмет нәтижелерінің делдалдық ниеттілігіне
және тәуекелге тәуелділігін төмендетеді. Бұдан басқа, экспорттаушы
кәсіпорынның нарық туралы толық ақпараты бар және тауардың өткізілуін
жедел бақылай алады және басқара алады.
Алайда сауданың мұндай тәсілі ұйымнан жоғары коммерциялық біліктілік
пен Елеулі тәжірибені талап етеді. Олай болмаған жағдайда қаржылық
шығындар басқа тәсілдерді пайдаланумен салыстырғанда қысқармайды,
бірақ айтарлықтай өседі, ал сыртқы сауда операцияларының тиімділігі
маркетингтік саясаттағы қателер нәтижесінде жоқ.
Тікелей сату әдісін пайдалану жаңа тауармен жаңа нарықтарға шығу кезінде
де орынсыз. Шетелдік нарықтарға қол жеткізудің осы тәсілін таңдай отырып,
оларды жақсы білу қажет, мүмкін, экспорттаушы фирманың қызметкерлері
болып табылатын Тұрақты Өкілдердің гамдары болуы, оның беделін
зерделеу, өз компаниясының мүдделерін қорғау және т. б.
Жанама тәсілмен сауда-саттық ресейлік мамандандырылған сыртқы сауда
немесе шетелдік делдалдық фирмалар болуы мүмкін делдалдар арқылы
жүзеге асырылады.
Өткізу жүйесі әлі әзірленген немесе оны құру тиімсіз болған кезде жаңа
нарықтарға шығу кезінде осы тәсілді қолданудың орындылығы.
Компания тұтынушыларды көрсетуге қабілетсіз ілеспе қызметтермен
қамтамасыз етуге мүдделі, ал тәуелсіз делдалдарды өткізу фирмалары
ұсынған жағдайда оларды пайдалану ерекше маңызға ие.
Сауда делдалдары арқылы жұмыс істеу компаниялардан тауарлар
экспортына өкілеттіктер беру, сыйақы беру тәсілдері, тауарларды сату үшін
жауапкершілікті бөлу және т.б. мәселелерін мұқият пысықтауды талап етеді.
Сатудың жанама тәсілі Ресей өнімінің сипаттамаларын шетелдік нарық
жағдайларына бейімдеуге, саудадағы жергілікті дәстүрлермен танысуға,
әлеуетті клиентураны анықтауға, бірқатар жағдайларда тікелей тұтынушылар
нарықтарында сатуды ұйымдастырудан жеңілдіктер мен артықшылықтарды
пайдалануға, бірқатар елдердің сауда-саяси және құқықтық кедергілерін
айналып өтуге мүмкіндік береді.
Қазіргі уақытта сауданың жанама тәсілі неғұрлым қолайлы, өйткені Ресей
компаниялары сыртқы сауда қызметінде жеткілікті тәжірибе жинақтамаған,

4.

әсіресе операциялардан түскен түсім өздері өндіретін өнімнің жалпы
көлемінде үлкен үлес құрмаған кезде. Сондай-ақ, бірқатар елдерде
қолданыстағы құқықтық шарттарға және қалыптасқан сауда дәстүрлеріне
сәйкес сауданың жалғыз ықтимал нысаны делдалдар арқылы сауда болып
табылатынын атап өткен жөн.
Шетелдік серіктестермен байланысты кеңейту және бекіту және тәжірибе алу
шамасына қарай компания біртіндеп, толық немесе ішінара сауданың тікелей
әдісіне көшуі мүмкін.
Құрамдастырылған тәсілді пайдалану кезінде сауда Ресей ұйымдарының
шетелдердегі қаражатының қатысуымен аралас қоғамдар және Ресей
аумағындағы шетелдік фирмалардың қатысуымен бірлескен кәсіпорындар
арқылы жүзеге асырылады.
Сыртқы нарықтарда шығу және жұмыс істеу тәсілдерін топтастырған,
сондай-ақ өткізу желісін едәуір дәрежеде қалыптастырған жөн. Сыртқы
нарықтарда жұмыс істеудің мынадай шектес нұсқалары кең таралған:
консигнация шарттары, агенттік және дистрибьюторлық келісімдер.
Консигнация шарттары. Консигнант (экспортер) белгілі бір мерзім ішінде
нарықта сату үшін тауарларды консигнатор (делдал) қоймасына жеткізеді.
Консигатор аударады төлемдер консигнация бірақ іске асыру шаралары
бойынша тауарды қоймадан. Белгіленген мерзімде сатылмаған тауарлар
консигнантқа қайтаруға құқығы бар. Консигнация жағдайында негізінен
жаппай сұраныс тауарлары сатылады. Төлемдер тауарлардың сатылуына
қарай жүзеге асырылатындықтан, іс жүзінде экспорттаушы делдалды
тауарларды сатудың орташа мерзіміне кредиттейді.
Агенттік келісімдер. Сауда агенттеріне, әдетте, өз атынан фирмалар мен жеке
тұлғалар немесе экспортшылар немесе импортшылар өз атынан келісім-шарт
негізінде сатушылар мен сатып алушылар құқығымен мәмілелер жасау
құқығына жатады.
Сауда агенті әдетте бәсекелестігі жоғары нарықтарда жұмыс істейді, онда
күрделі емес өндірістік тауарлар сатылады, сондықтан көп нәрсе сатушының
құзыреттілігіне байланысты. Сауда агенті өзі баға мен өткізу шарттарын
анықтайды, бәсекелестердің бұйымдарымен сауда жасай алады, нарықты
зерттеуге көп көңіл бөледі, кейде өндірушілерге кредит бере алады.
Осылайша, агенттерге жатады қарым-қатынас серіктестер, олар негізінде
құрылады, тапсырма немесе қарапайым делдалдық.
Сауда агенттері орналасқан жері бойынша негізінен агенттерге (экспорттық
агент) және шет мемлекеттегі агенттерге бөлінеді. Экспорттық және
импорттық агенттер-бұл өз елінің бір немесе бірнеше қағидаттарының

5.

тапсырмасы бойынша агенттік шарт негізінде экспорттық немесе импорттық
операцияларды жүзеге асыратын және елде орналасқан принципал фирмалар.
Дистрибьюторлық келісімдер. Дистрибьюторлық қызметтер кешені
маркетингтік және делдалдық қызметтер мен ноу-хауды ұсынатын
жабдықтарды, сондай-ақ орнату және жөндеу бойынша жабдықтарды сатып
алу кезінде консультациялық және консультациялық пайдаланушыларды
қамтиды.
Дистрибьюторлармен келісімдер сатылатын тауарлардың агенттік келісімдер,
болашақ мәмілелердің аумағын, нарықтағы жұмыс шарттарын, тауарларды
сатудың жылдық көлемдері бойынша міндеттемелерді" очеркалайды"сияқты
номенклатураларын қамтиды.
«Оңтүстік Жарық Транзит» ЖШС-нің автономды дистрибьюторлары
Кентауский ЭС
Туркестанский РЭС
Сузакский РЭС
Отырарский РЭС
Байдибекский РЭС
Шардаринский ЭС
Махтаральский ЭС
Казыгуртский РЭС
Сарыагашский РЭС
Келесский РЭС
Арыский РЭС
Толебийский РЭС
Сайрамский РЭС
Ордабасинский РЭС
Тюлькубасский РЭС
Шымкентский ГорЭС
Абайский участок
Альфарабийский участок
Енбекшинский участок
Пригородный участок