Жедел аппендицит

1.

Қожа Ахмет Ясауи атындағы
Халықаралық қазақ-түрік университеті
БӨЖ
СӨЖ
Жедел аппендицит
Алсеитова Айдана.

2.

Жоспары
Анықтамасы
Патогенезі
Классификациясы
Клиникасы
Диагностикасы
Диференциалды диагностикасы
Емдеу алгоритімі
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

3.

Анықтамасы
Жедел аппендицит— соқыр ішек өскінінің кабынуы – іш ағзаларының
арасында аса жиі кездеседі. Жедел аппендицит бұл полиэтиологиялы
жедел хирургиялық ауру. Жиілігі 40 -10000адамнан
XVI ғ. ғалым Парс алғаш рет кұрт тәрізді өсіндіні сипаттап, оң жақ
мықын аймағындағы іріндікті ашуды үсынған. 1884 ж. Р.Фитц
«аппендицит» терминін енгізді. Алғашқы операциялар: Кренлейн
(неміс хирургі) 1884 ж. Троянов 1890 ж. қабынған
құрттәрізді
өсіндіні алып тастаған.
Статистика
жиілігі 150-200 адамның біреуі;
соңғы 10 жыл ішінде ауру 2-3 есеге жиіледі;
ет тағамдарын көп пайдаланатын адамдар жиі ауырады;
қала тұрғындарында жиі кездеседі; 20-40 жас аралығында жиі;
хирургиялық науқастардың 25-30% құрайды;
соңғы кезде ауыр формалары жиі кездеседі.
1млн. аурудан 3000 еңбекке жарайтын адам қайтыс болады

4.

Патогенезі
Аппендициттің дамуы- оның
шырышты қабығын зақымдайтын
инфекциялардан,ішек флораларынан
пайда болады.
Ашофтың инфекциялық теориясыаппендициттің дамуында басты
қызметті өсіндіде болатын
энтерогенді инфекциялардан дамиды
және ол оның шырышты
қабатында(қабырғасында) патогенді
қабынуды шақырады.
Механикалық теория- ол өсіндіге бөгде
дене енгенде жеміс-жидек, тіс щетка
қалдықтары және т.б. түскенде оның
шырышты қабығы зақымдалуынан
пайда болатын қабыну.

5.

Химиялық теория- аппендициттің
дамуы ас қорыту ферменттерімен
байланысты болады, бактериальды
токсині бар астың жіңішке ішектен
тоқ ішіекке одан соң өсіндіге түсуі.
Нервті рефлекторлық теория- бұл
теорияда аппендицит функционалды
шақырылады, ол өскіннің Баугиниев
аймағындағы жапқыштың қызметі
бұзылуымен сипатталады.
Аллергиялық теория- бұл теорияның
жақтаушылары құрт тәрізді өсіндідегі
жергілікті қабынуға байланысты
жоғары сезімталдық реакциясымен
байланыстырады.

6.

Классификациясы
Колесов бойынша;
1. Аппендикулярлы шаншу
Асқынған аппендицит
2. Жедел жәй беткей (катаральды)
аппендицит
а) аппендикулярлы инфильтрат
б) аппендикулярлы абцесс
3. Деструктивты жедел аппендицит
в) пилефлебит
а) флегмонозды
г) перитонит
б) гангренозды
в) перфоративты

7.

Абрикосов бойынша (морфологиялық.)
І. Беткей және катаральды (6-12 сағ. дамиды)
ІІ. Флегмонозды (12-24 сағ.)
А) жәй
Б) флегмонозды-жаралы
В) аппостемозды - ірің қабырғаларына толады.
Г) эмпиема (қуысына ірің толады)
Д) флегмонозды-перфоративті
ІІІ. Гангренозды (24-48 сағат)
1-лік-гангренозды- а) тесілулі, б) тесілусіз
2-лік гангренозды -а) тесілулі, б) тесілусіз

8.

Құрт тәрізді өскіннің орналасуы
ретроцекальді
латеральды
медиальды
Алдынан, алдынан
бауыр асты
жамбас қуысы

9.

Өсіндінің бауырдың астында
орналасуы- қабыну кезінде ауыру
сезімі оң жақ қабырға астына және
өт қуықтың латеральды
проекциясына таралады. Пальпация
кезінде іштің кең бұлшық еттері
күшейген, көкет тітіркену
симптомы. Ситковский, Ровзинг
симптомдары оң болады.
А типті яғни ретроцекальді
аппендицит 15-18% жағдайда
кездеседі.Ретроцекальды өсінді
бауыр мен оң жақ бүйрекке дейін
жетуі мүмкін.Ол көбінесе құрсақ
қалтасына бекітілген және тар
тұйық кеңістікте орналасады, сол
үшін ауыру сезімі тез қоршаған
тіндерге беріледі. Ретроцекальды
орналасқан өсіндіні пальпация
жасаған кезде ауыру сезімі бел
аймағында болады. Өсінді оң жақ
бүйрекке, несепағарға немесе бел
бұлшықеттеріне дейін созылып
жатуы мүмкін. Ауыру сезімі
көбінесе эпигастрии аймағында
немесе іштің оң жақ жартысында,
бүйірінде, бел аймағында болады.
Щеткин-Блюмберг симптомы тән.

10.

Өсіндінің жамбастық орналасуы- еркектерге
қарағанда әйелдерде 2 есе көп кездеседі. Өсінді
кіші жамбас астауына кіре берісінде немесе тік
ішек-қуық қиылысында орналасуы мүмкін. Ауыру
сезімі басында барлық ішектерде болады, одан
сон бел аймақтарының оң жақ шапаралығына
таралады. Қабынған өсіндінің тік ішекпен
несепағарға жақын орналасуына байланысты
оларды да зақымдап аз несеп шығуы болуы
мүмкін. Ректальды зерттеуде диагноз қою үшін1-сағаттыің ішінде тік ішектің алдыңғы және
оң жақ қабырғасында ауырсыну сезімі болуы
керек.(симптом Куленкампффа)
Өсіндінің медиальды орналасуы- өсінді орта
сызық жақта орналасқан және тік ішектің
шажырқайлары түбінде орналасады. Басында
ішектер ісіңген сияқты қатты ауырады сосын
кіндік аймағына немесе оң жақ төменгі ішек
квадратына таралады. Құсу пайда болады.

11.

Клиникасы
Ауырсыну эпигастрийда басталады
–Біртіндеп барлық іш қуысына
тарайды
2-6 сағаттан соң оң жақ мықын
тұсында жиналақталады.
Орташа, 1-2 рет құсу, лоқсу.
Жалпы жағдайы қанағаттанарлық,
дене қызуы субфебрильді, пульс90, ҚҚ-өзгермейді.
Пальпация: ОЖМ аймағында
ауырсыну. Бұлшық-ет дефансы
ширығуы Щеткин-Блюмберг
симптомы оң.

12.

Жедел аппендицит симптомдары
Кохер-эпигастральді аумақтағы ауырсынудың оң жақ мықын аймағына көшуі
Ситковский -науқас сол жаққа жатқанда ауырсыну.
Ровзинг-жоғарғы жақтан төмен түсетін тоқ ішекті және сигма тәрізді ішекті
бір уақытта қысқанда, оң жақ құрсақ қуысында ауырсынуды шақырады. Бұл егер
қабыну процесі болса, сигма тәрізді ішектегі газ соқыр ішекті созып ауырсыну
тудырады.
Воскресенский (көйлек симптомы) науқастың эпигастрии аймағынан құрсақ
қуысына дейін сырғанатқанда оң жақ құрсақ астында тері гиперетезия
шекараларының болуы. Оның пайда болуы жоғарғы шажырқай венадан қанның
қайта келуімен байланысты.
Раздольский –оң жақ мықын аймағында тері гиперестезиясы, саусақпен ұрғылау
Образцов-оң аяғын бүкпей көтергенде оң жақ мықын аймағында ауырсыну
күшейеді
Коупа – оң аяғын көтеріп жамбас-сан буынын ротациялы қозғалғанда
ауырсынудың күшеюі немесе пайда болуы.

13.

Жедел аппендицит симптомдары
Бартомье –Михелсон— науқасты сол жақ бүйіріне жатқызғанда құрт тәрізді
өсінді пальпацияға қолайлы болады,осы қалыпта пальпация жасағанда оң жақ
құрсақ астында ауырсынудың болуы немесе жоғарылауы.
Ситковский симптомы- науқас сол жақ бүйіріне бұрылғанда оң жақ құрсақ
қуысында ауырсынудың пайда болуы,ол көкет керілген кезде қабынған соқыр
ішектің қимылдауынан пайда болады.
Ректальды тексереді – жамбас пердесінің ауырсынуы
Ленандер – қолтықасты мен тік ішектегі температурасындағы айырмашылық
(N<1C)
Иванов – сол жақ мықын аймағының бұлшыкетінің атрофиясы
Щеткин-Блюмберг перитонит симптомы
Филатов – баланы ұйықтап жаткан кезінде пальпациялау
Брендо – сол жақ қабырғаны басқанда оң жақ мықын аймағында ауырсыну
болады (жүктілерде)

14.

Балалардағы жедел аппендицит ерекшелігі
Ересектердігіден айырмашылығы балалардағы жедел аппендициттің
клиникалық ағымы ауыр, ал диагностикасы күрделі. Бұл заңдылықтар баланың
дамуындағы анатомо-физиологиялық ерекшеліктеріне.
I.Біріншіден осы жастағыларда жүйке жүйесінің функционалды жетілмеуінен
барлық жедел қабыну ауруларының клиникалық көрініс ұқсас ( жоғары дене
қызуы, көп реттік құсу, ішек функциясының бұзылыстары).
II.Екіншіден балалардағы соқыр ішектің құрт тәріздес өсіндісіндегі қабыну
процесі аяқ астынан қарқынды өтеді. Осы уақытта шектеулі механизімі әлсіз
байқалады.
III. Үшіншіден ерте жастағы балаларда тексерудің арнайы қиындығы бар.
Баланың мазасыздануы, жылауы, қарау кезіндегі қарсыласу жедел
аппендициттің негізгі жергілікті симптомдарын анықтауды қиындатады.

15.

16.

Жүктілердегі жедел аппендицит ерекшелігі
Құрт тәрізді өсіндінің орналасуының
өзгеруі
Бұлшық ет тонусының қиын байқалуы
Перитонтке айналуы мүмкін
Туу кезінде диагноз қою қиын
Жатыр түтігін құрт тәрізді өсіндімен
алып тасталуы
Операциядан кейін түсік тастауы мүмкін

17.

Диагностикасы
Негізгі диагностикалық шаралардың тізімі:
1. Қанның жалпы анализі.
2. Зәрдің жалпы анализі.
3. Қан тобы, резус-фактор.
4. Микрореакция.
Қосымша дигностикалық шаралардың тізімі:
Іш қуысы мен кіші жамбасастын УДЗ - іш қуысы, кіші жамбасастауы, ішастардан
тыс жатқан ағзалардың зақымдалуын анықтау үшін.
Қандағы қант мөлшерін анықтау - жіті панкреатит пен қантты диабетпен
дифференциалды диагностика жүргізу үшін.
Қан диастазасын анықтау - жіті панкреатитпен дифференциалды диагностика
жүргізу үшін..

18.

Дифенренциалды диагностикасы
Бүйректік шаншу - ауырсыну толғақтәрізді, Пастернацкий симптомы оң, құсу
қайталануы мүмкін, метеоризм, диспепсиялық бұзылыстар, ЖЗА белок, формалық
элементтер, тұздар анықталады.
Жедел панкреатит - қайталанатын құсу, жалпы интоксикация симптомдарының үдеуі,
метеоризм, іштің жоғарғы жартысындағы ауру сезімі, қан мен несепте диастаза
жоғарылауы тән.
Əйелдерде жамбасастауы мен қосалқылардың қабынуы қате диагноз қоюдың жиі себебі
болады. Оң жақ қосалқылардың қабынуы кезінде іштің ауырсынуы жиі байқалады,
пальпацияға сүйеніп аурудың сипатын анықтау қиынға түседі. Аппендицит кезінде
ауырсыну жоғары қарай таралса, жатыр қосалқыларының қабынуы кезінде ауырсыну
жамбасастауына қарай беріледі, әйелдерде етеккір бұзылыстары жиі анықталады, ал
гинекологиялық зерттеу кезінде жатыр қосалқыларының ісінуі, оң жақтан ауырсыну
анықталады.

19.

Дифенренциалды диагностикасы
Ойық жараның тесілуі - бұл кезде іште ауырсынулар оң жақ мықын аймақта анықталуы
мүмкін. Асқазандағы заттар тесік арқылы іштің оң жақ бүйір өзегі бойымен төмен қарай
ағып, соқыр ішек аймағында ішастарды тітіркендіріп, жіті аппендицит тудырады.
Асқазанның ойық жарасының тесілуі кезінде аппендицитке тән емес симптомдар : қалыпты
температура, баяулаған пульс, іш бұлшықеттерінің жайылған айқын кернеуі. Сонымен қатар
ойық жара тесілуінде міндетті түрде ауруға тән анамнез анықталады.
Холецистит, өтқабындағы тастар көп мөлшерде майлы, ауыр тағамды қабылдаумен
байланысты оң жақ қабырға астындағы ауырсыну ұстамаларымен сипатталады. Холецистит
көбінесе егде жастағы әйелдерде кездессе, аппендицит 30 жасқа дейінгі жас адамдарда
дамиды. Холецистит кезінде аздаған сарғыштық, оң жақ қабырға астындағы ауырсынулар оң
иыққа, оң жауырынға беріледі, бұндай симптомдар аппендицит кезінде болмайды.
Жіті аппендицит диагнозмымен түскен науқасты зерттеу 3-4 сағаттан аспау керек.
Диагностикалық ауыр жағдайларда диагнозды толық жоққа шығаруға мүмкіндік болмаса
(перитонеалдық симптомдар бар, науқастың жалпы жағдайы күрт нашарласа)
диагностикалық лапароскопия жасалады

20.

Емі
Соқыр ішекті іш қуысынан шығару мүмкін болмағанда тек
құрттәрізді өсіндіні шығарып, аппенэктомияны антеградты
түрде орындайды.
Құрттәрізді өсінді іш қуысынан еркін шықпаса, ретроградтық
аппендэктомия орындауға болады.
Құрттәрізді өсінді қоршап жатқан тіндермен бітісіп кеткенде
немесе тығыз қабынулық инфильтрат пайда болғанда, құрттәрізді
өсіндіні субсероздық жолмен жартылай алып тастап, іш
қуысында тампон қалдырады.
Жай және флегмоноздық аппендицит кезінде іш қуысында ірің
болмаса оны толық жауып тігеді.
Флегмоноздық және гангреноздық аппендицит кезінде іріңдік
экссудат көп мөлшерде болса, оны алып тастағаннан кейін іш
қуысын тазалап, дренаж қалдырады. Операциядан кейінгі жарада
резиналық тілік қалдырып дренажды жүзеге асырады.
Перфоративтік және гангреноздық аппендицит кезінде іш қуысын
2 немесе 3 қабатпен дренаждайды.

21.

Емі
Егер құрттәрізді өсінді перитонитіне күдік туса, соқыр ішек қабынып,
тігістердің ажырап кетуі ықтимал болғанда, құрттәрізді өсіндінің
орнындағы қан ағу толық тоқтамаса, аппендикулярлық абсцессті ашқан
кезде іш қуысын тампондау жүргізіледі.
Егер операция кезінде оған дейін анықталмаған аппендикулярлық
инфильтрат анықталса, абсцесстену және іріңдік экссудат болмаса, іш
қуысына антибиотиктер енгізумен шектелу қажет. Аппендэктомияны
инфильтрат жойылғаннан кейін орындайды. Егер құрттырізді өсінді
қоршаған тіндермен жартылай бітіссе, гемостазды мұқият жүргізіп, іш
қуысында дренаж қалдыру қажет.
Аппендикулярлық инфильтрат пен іріңдік бөлінді болған жағдайда, іш
қуысын тазалау, антибиотиктер енгізу, іш қуысын дренаждау көрсетілген.
Операция кезінде анықталған инфильтраттың абсцестенуінде
инфильтратты қоршаған тіндерден шектеп, абсцессті ашып, іріңдік
қуысын тазалап дренаждау қажет.

22.

Перечень основных лекарственных средств (имеющих 100% вероятность применения):
Лекарственная
группа
Растворы для
инфузий
Растворы для
инфузий
Глюкокортико
стероиды
Глюкокортико
стероиды
Альфа и бета
адреномиметик
Международное
непатентованное Доза
наименование ЛС
Натрия хлорид
Декстроза
Гидрокортизон
Преднизолон
60-120 мг
Эпинефрин
Способ применения
Раствор для
инфузии
в/в
0,9%
200,0 мл, 400,0 мл
Раствор для
инфузии
в/в
5%, 10%
200,0 мл, 400,0 мл
Раствор для
в/в капельно или
инъекции 125-250 струйно
мг
Раствор для
в/в капельно или
инъекции 60-120 мг
струйно
Уровень доказательности
А
А
В
В
в/в. п/к, в/м в/в
Раствор для
медленно по 0,5 мл
инъекции 0,18% -1
В
в 20 мл 40%
мл
раствора глюкозы

23.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
https://diseases.medelement.com/disease/%D0%BE
%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B9%D0%B0%D0%BF%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D
0%B8%D1%86%D0%B8%D1%82-2018/16080
https://diseases.medelement.com/disease/%D0%B6
%D1%96%D1%82%D1%96%D0%B0%D0%BF%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D
0%B8%D1%86%D0%B8%D1%82/12808