Қандли диабет асоратлари

1. ҚАНДЛИ ДИАБЕТ АСОРАТЛАРИ

АДТИ УАШлар малакасини ошириш ва
қайта тайёрлаш кафедраси

2. Асоратлар

Ўткир
Гипогликемия
Гипергликемия
Кетоацидоз
Сурункали
• Ретинопатия
• Нефропатия
• Нейропатия
• Ангиопатия

3. Диабетик кетоацидоз

ҚД билан оғриган беморларнинг 25%ида ривожланади
Летал ҳолати 1-10% беморларда
инсулиннинг нисбий ёки абсолют
етишмовчилиги оқибатида юз беради
Қондаги глюкоза миқдори14ммоль/л.
дан ошади

4. кетоацидоз сабаблари

Инфекциялар
Миокард инфаркти
Инсульт
Травма
Инсулин қабулини тўхтатиш

5. КЛИНИК СИМПТОМЛАРИ

Бир неча кун давомида ривожланади
• ПОЛИУРИЯ, ЧАНҚАШ, УЙҚУЧАНЛИК
• КЎНГИЛ АЙНИШИ, ҚАЙТ ҚИЛИШ, ҚОРИН
СОҲАСИДА ОҒРИҚ
• КЎРУВ ЎТКИРЛИГИНИНГ ПАСАЙИШИ
• НАФАС СОНИ ТЕЗЛАШУВИ
• ОҒИЗДАН АЧҚИМТИЛ ҲИД КЕЛИШИ

6. Физикал кўрув

• Озиб кетиш, тахикардия, артериал
гипотония
• Сувсизланиш белгилари, Куссмаул
симптоми
• Кетонурия, оғиздан ацетон ҳидини келиши
• Қорачиқларнинг торайиши, пай
рефлексларининг пасайиши, тери
қуруқшаши
• Малина рангли тил, тилнинг орқага кетиши
• Комагача эс-ҳушнинг бузилиши

7. Кетоацидозда даволаш

Кетоацидоз симптомлари бўлган
беморлар реанимацион бўлимга зудлик
билан жўнатилади
Қисқа муддат таъсир қилувчи 10 ЕД.
Инсулин ҳар соатда м/о га юборилади
Умумий қон миқдорини тўлдириш
мақсадида 1500 МЛгача физиологик
эритма вена ичига томчилаб қуйилади
Инсулин қилингандан сўнг кордиамин,
юрак глюкозидлари ва калий
препаратлари вена ичига қилинади

8. Гиперосмоляр кома

Кўпроқ қарияларда кузатилади
Метаболик жараёнларнинг оғир
бузилиши натижасида келиб чиқади
Қондаги глюкоза миқдори 33 ммоль/л.
гача ошиши мумкин
Тўқималарда сезиларли сувсизланиш
жараёни кузатилади
Бемор зудлик билан реанимацион бўлимга
госпитализация қилинади, регидратация ва
электролит алмашинуви коррекция қилинади

9. ГИПОГЛИКЕМИЯ

Қондаги глюкоза миқдорининг 3,0
ммоль/л.дан ҳам тушиб кетиши
Сабаби:
Инсулин ва сульфанилмочевина препаратлари
передозировкаси
Ноадекват ёки узоқ муддат овқатланмаслик
Тўсатдан ёки узоқ муддат оғир жисмоний меҳнат
қилиш
Инфекцион касалликлар

10. Гипогликемия – енгил даражаси

Асабийлик
Тер қуйилиши
Тремор, тахикардия
Оёқдаги дармонсизлик, бош айланиши
Очлик ҳисси
Лабларда сезувчанлик ўзгариши
Даволаш
Енгил даражасида бир неча оқ қанд
бўлаги, конфет ёки асал еб олиш етарли
бўлади

11. Оғир даражаси

Шайтонлаш
Бош мияда ўчоқли ўзгаришлар
Ҳушдан кетиш
Сопор
Гипогликемик кома

12. Гипогликемия оғир даражасини даволаш

В/и 40-50 мл 50% ёки 40% глюкоза
эритмаси юборилади, зарурият бўлса
ушбу муолажа такрорланади
В/и 100 мг гидрокортизон қилинади
Бемор ҳолати яхшилангандан сўнг бу
асоратни олдини олиш ҳақида
тушунтирилади
Агар беморда кома белгилари
кузатилса зудлик билан
госпитализация қилинади

13. Қандли диабетнинг сурункали асоратлари

Диабетик:
Ретинопатия
Нефропатия
Нейропатия
Диабетик товон
Микро ва
макроангиопатия

14. Диабетик ретинопатия

ҚД билан касалланганларнинг
5%ида касаллик бошланганидан
10-15 йил ўтиб ривожланади
Профилактикаси - қондаги глюкоза
миқдорини 7 ммоль/л.дан кам ва
АД - 130/80 мм.см.уст.да сақлаш
Шунингдек,22% беморларда
катаракта, 7%ида глаукома
кузатилади
Офтальмоскопия 1йилда 1марта,
зарур ҳолларда тез-тез ўтказиб
турилади

15. Диабетик нефропатия

ҚД билан касалланганларнинг 2030% учрайди
Нефропатиянинг илк белгиси
микроальбуминурия бўлиб, 5-8 йилда
макроальбуминурия кўринишини
олади
Агар даво чоралари кўрилмаса, 15-18
йилда сурункали буйрак
етишмовчилиги терминал босқичига
ўтади

16. диабетик нефропатияни даволаш

Қондаги глюкозанинг нормал кўрсаткичини
сақлаш
АД нормал кўрсаткичда ушлаб туриш
АПФ ингибиторларини қабул қилиш( қон
босимини туширади, буйрак тўпчаларидаги
артериолаларни кенгайтиради,
микроальбуминурияни камайтиради)
Нефропатия сезиларли кўринишида оқсилсиз
парҳез тайинланади
ОШ 1 йилда 2 марта сийдикда оқсил, ҳар ойда АД
назорати, қондаги қанд миқдорини текшириб
туриши муҳимдир

17. Диабетик нейропатия

Нейропатия марказий – энцефалопатия,
миелопатия ва периферик – диабетик
полинейропатия кўринишида юзага келиши мумкин
Беморнинг шикояти - полинейропатия
натижасидаги оёқ ва қўлдаги оғриқлар
Бу асоратни неврологик текширув ёрдамида,
сезувчанликни пасайиши ва ахиллов рефлекси
йўқлиги билан аниқлаш мумкин

18. Диабетик нейропатия

Овқатланиш вақтидаги юз, бўйин ва тананинг
кўп терлаши
Товонларнинг териси қуруқшаши, ёриқларни
пайдо бўлиши, инфицирланиши натижасида
яраларнинг пайдо бўлиши
Товонларни парваришида гигиена
қоидаларига риоя қилиш, пахта матоли
пайпоқлар, қулай, юмшоқ пойабзал кийиш
тавсия қилинади
Қондаги қанд миқдорининг пасайиши
нейропатия ривожланишини секинлаштиради

19. Макроангиопатия

Бу асорат коронар, церебрал ва
периферик қон томирларнинг
атеросклероз кўринишида
зарарланиши билан ифодаланади
Касалликнинг прогнозини белгилайди
– ҚД бор беморларда ўлим ҳолатининг
асосий сабабидир
Профилактикаси – аспирин
препаратини ичиб юриш, беморларда
миокард инфаркти ва инсульт
учрашини анча камайтиради

20. Қандли диабет ва ЮИК

ҚД бор беморларнинг 70% ида 30-55 ёшида ЮИК
натижасида ўлим юз беради
Миокард инфарктининг оғриқсиз шакллари шу
асосда юзага келиб, «тўсатдан ўлим» холати
хавфини кучайтиради
Постинфаркт асоратларнинг кўп учрашини
белгилайди: кардиоген шок, димланган юрак
етишмовчилиги, юрак ритмининг бузилиши
ЮИКнинг нотипик кечишига аҳамият бериш зарур
(тушунарсиз дискомфорт, тўсатдан нафас қисиши,
ҳансираш, совуқ ёки жисмоний ҳаракат
натижасидаги тахикардия )