Тыва филология болгаш ниити дыл эртемнериниң кафедразы

1.

Тыва Республиканың дээди өөредилге болгаш эртем яамызы
Тываның күрүне университеди
Филология факультеди
Тыва филология болгаш ниити дыл эртемнериниң кафедразы
5-ки класска тыва дыл кичээли
Темазы: «Ажык үннер, оларның бѳлүктери»
Ажылды 3-кү курузунуӊ 1-ги бөлүүнүӊ сургуулу
Натпит-оол Ульяна тургускан.
Удуртукчузу ф.э.к., доцент Н.Д. Сувандии
Кызыл-2021

2.

Катаптаашкын
• Дыл эртемининң чугаа үннерин өөренир адырын
фонетика дээр.
• Чугаа органнарының үннерни адап, тывылдырар
ажылын артикуляция дээр.

3.

«Ажык үннер, оларның бѳлүктери»
Ажык уннер
кыска ажык үннер:
а, о, у, ы, э, и, ө, ү
Чижээ: от, час
узун ажык үннер:
аа, оо, уу, ыы, ээ,
ии, өө, үү
Чижээ:оол, дүүн
өк-биле адаар
ажык үннер:
аъ, оъ, уъ, ыъ, эъ,
иъ, өъ, үъ
Чижээ:оът, чаъс

4.

Чурук-биле ажыл

5.

Онаалга1: Айтырыгларга харыылаар
-чурукта чүнү көруп тур силер?
- малчын төрелдериңер бар бе?
-чурукта кандыг үени көргузкен дыр?
-чайын аалдарга барган силер бе?
-аалга кандыг ажылдар кылыр ийик?

6.

Онаалга2: Чурукту кичээнгейлиг көргеш, кыска, узун,
өк-биле адаар ажык үннерлиг чүве аттарын тып бижиир.
Кыска ажык үннер : даглар, шөл, арга, чайлаг;
Узун ажык үннер: дээр, аал, ногаан;
Ɵк-биле адаар ажык үннер: оът, дүъш.

7.

Онаалга 3: Чогаадыг.
Бердинген чуруктан тыпкан чүве аттарын ажыглавышаан
«Чайлагда» деп кыска чогаадыгдан бижиир.