Көзге арналған дәрілік қалыптар

1.

С.Ж. АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНАЛЫҚ
УНИВЕРСИТЕТІ
КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ
МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ
ИМЕНИ С. Д. АСФЕНДИЯРОВА
ӨНДІРІС ТЕХНОЛОГИЯСЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ.
САПАСЫН БАҒАЛАУ
ОРЫНДАҒАН: ТУМАНЧИНОВА АЛИНА
САБИТ АЛТЫНАЙ
АЛМАТЫ 2024
ТЕКСЕРГЕН: МОЛДИР
КУДАЙБЕРГЕНОВНА

2.

ЖОСПАР
көзге арналган дәрілер
көз тамшыларына талаптар
көзге арналған дәрілердің жіктелуі
көз тамшылары
көз лосьондары
көз спрейлері
көз арналған жұмсақ дәрілік нысандар
көзге арналған пленкалар
контактілі линзалар
сапасын бағалау

3.

Көз тамшыларына, көзге басуға арналған
ерітінділерге келесі талаптар қойылады:
стерильділік
тұрақтылық
қарусыз көзбен көрінетін механикалық
қоспалардың болмауы және изотондық
тітіргендіргіш әсердің жоқтығы
дозалау дәлдігі

4.

КӨЗГЕ АРНАЛҒАН ДӘРІЛЕРДІҢ ЖІКТЕЛУІ
Әлемнің жетекші елдерінің Фармакопеяларының анықтамасы
бойынша офтальмологиялық препараттар стерильді сұйық,
жұмсақ қатты түріндегі препараттарды жатқызамыз.Олар көз
алмасына,конъюктиваға конъюнктивалық қапшыққа енгізу
арналған.
Офтальмологиялық препараттар келесідей жіктеледі:
• Көзге арналған ертітінділер
• Көз тамшылары
• Көзге арналған спрейлер
• Көзге арналған жағармайлар
• Көз пленкалары

5.

Сонымен қатар, оларға мыналар кіруі мүмкін:
- офтальмологиялық инъекциялар:
а) конъюнктивалық қапшыққа енгізілетін субконъюнктивалық
инъекциялар, онда дәрілік зат склера арқылы көзге
таралады;
б) көз алмасының артына енгізілген ретробульбарлы
инъекциялар;
- көз қабағының сыртына қолдануға арналған жақпамайлар;
- контактілі линзаларды өңдеуге арналған сұйықтықтар
стерильді, ылғалдандыратын және дезинфекциялайтын сулы
ерітінділер, офтальмологиялық аспаптар мен жанаспалы
линзаларды тазалайтын немесе сақтайтын сұйықтықтар.

6.

7.

КӨЗ ТАМШЫЛАРЫ
Guttae ophthalmіcaе
Көз тамшылары-офтальмологиядағы ең көп таралған дәрілік түрі. Олар
стерильді су немесе майлы ерітінділер немесе суспензиялы негізден
тұратын,құрамында бір немесе бірнеше әсер етуші заттары бар,көзге
инстилляциялауға арналған сұйық дәрілік нысан . Инстилляция көздің
қабығына немесе төменгі қабақтың конъюнктивалық қапшығына көз
тамшыларын тамшылату арқылы жүзеге асырылады. Кейбір жағдайларда, көз
тамшыларының тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін олар құрғақ, стерильді
түрде болуы мүмкін, қолданар алдында оларды берілген сұйықтықта ерітеді
немесе суспендирленеді.
Көз тамшылары-дәрілік заттарды көз ауруларын диагностикалау, алдын алу
және емдеуде көзге енгізудің ең қарапайым түрі.

8.

Көз тамшыларына арналған еріткіштер ретінде жоғары
тазартылған немесе инъекцияға арналған су, стерильді
майлар (шабдалы, бадам және т.б.), вазелин майы
қолданылады. Қазіргі уақытта көбінесе буферлік
еріткіштер көп қолданыста, олар дәрілік заттардың
тұрақтылығы мен емдік белсенділігін арттырады, сонымен
қатар көз тамшыларының тітіркендіргіш әсерін азайтады.

9.

Су көз тамшыларының тұрақсыздығының негізгі себептері дәрілік
заттардың гидролизі, олардың тотығуы және ерітінділердің
микроорганизмдермен ластануы болып табылады. Тұрақтандырушы
факторларға мыналар жатады: құрамы мен рН максималды
дәрежеде қамтамасыз ететін буферлік ерітінділерді,консерванттар
мен антиоксиданттар енгізу.Алкалоидтар мен синтетикалық азотты
негіздердің тұздарын, сондай-ақ қышқыл ортада гидролизге және
тотығуға төзімді басқа заттарды көз тамшыларын 1,9-2% бор
қышқылының ерітіндісімен тұрақтандыру ұсынылады.Бейтарап немесе
әлсіз сілтілі ортада төзімді дәрілік заттар ерітінділерде әртүрлі
буферлік қоспалармен тұрақтандырылады, мысалы,натрий цитраты
және т. б. Антиоксиданттарды жеңіл тотықтырғыш заттардың сулы
ерітінділерін тұрақтандыру үшін қосады,мысалы, натрий сульфиті мен
метабисульфиті және т. б.

10.

Кейбір тұрақсыз препараттарды стерильді еріткіші мен
стерильді құрғақ зат бөлек түрінде шығарылады.Қолданар
алдынды ертікште құрғақ затты еріту ұсынылады. Көз дәрідәрмектерінің биологиялық қол жетімділігі көбінесе дәрілік
заттың көздің прероговик аймағындағы тіндермен жанасу
уақытына байланысты. Дәрілік заттардың әсер ету
ұзақтығының артуы дәрі-дәрмектің дозасы мен жиілігін
азайтуға мүмкіндік береді.
Көз тамшыларын өндіру технологиясы парентеральды ерітінділерді
өндіру технологиясымен ұқсас

11.

Көз тамшыларының стерильділігіне асептика ережелерін
қадағалау және зарарсыздандыру кезінде оңай қол
жеткізіледі. Көз тамшыларының стерильділігіне термиялық,
химиялық немесе радиациялық өңдеу арқылы қол жеткізіледі,
көбінесе зарарсыздандыру сүзгісімен біріктіріледі.
Көз тамшыларын өндіру технологиясы парентеральды ерітінділерді
өндіру технологиясымен ұқсас

12.

Құрамында термостабильді заттар бар көздік дәрілік препараттар
соңғы қаптамада міндетті зарарсыздандырумен (термиялық немесе
газды) С немесе Д класындағы өндірістік үй-жайларда дайындалады.
Көз тамшыларының құрамында қолданылатын дәрілік заттарды
зарарсыздандыру кезінде олардың тұрақтылығына қарай келесі
топтарға жіктеуге болады, олардың сулы ерітінділері:
КӨЗДІҢ ДӘРІЛІК ФОРМАЛАРЫ
* жылу стерилизациясына төтеп бере алмайды (антибиотиктер,
дезоксирибонуклеаза, лидаза, колларгол, протаргол, күміс нитраты,
трипсин, химопсин, этакридин, физостигмин және т. б.);
* 100-120ºс температурада 8 – 15 минут бойы тұрақтандырғыштарды
қоспай зарарсыздандыруға болатын;
* тұрақтандырғыштар мен консерванттар қосылған 15-30 минут ішінде
100ºС температурада зарарсыздандыруға болатын.

13.

Шыны бөтелкелердегі көз тамшыларын өндіру
технологиясы келесі негізгі кезеңдер мен
операциялардан тұрады:
- өндірісті дайындау (өндірістік үй-жайларды
дайындау,
ауа, жабдық, персонал және арнайы киім және т.
б.);
- бастапқы ыдыстар мен жабу құралдарын
дайындау;
- ерітіндіні дайындау (қажет болған жағдайда
тұрақтандыру, изотондау немесе консерванттарды
енгізу) және оны стерильді сүзу;
- бөтелкелерді толтыру және оларды тығыздау;
- ерітінді құтыларын термиялық зарарсыздандыру;
- құтыларды таңбалау; дайын өнімді орау

14.

Көз дәрі-дәрмектеріне арналған
пластикалық контейнерлер (түтік-немесе
тамшы құтысы) ағзаға зиянды заттары жоқ
бір немесе бірнеше полимерлерден
жасалады.Тамызғыш түтік-көзге арналған
дәрі-дәрмектердің сулы ерітінділерін
орауға, тасымалдауға, стерильді сақтауға
және индистилляциялауға арналған
сыйымдылығы 1,5±0,15 мл полиэтилен
контейнерлер қолданылады. Ол стерильді
ерітіндімен толтырылғаннан кейін
асептикалық жағдайда тығыздалған
корпустан және тесу құрылғысы бар
қорғаныс қақпағынан тұрады.
Түтік - немесе тамшылатқыш бөтелкені қолдану әдісі өте
қарапайым: қорғаныс қақпағын толығымен бұрған
кезде, герметикалық тығыздалған полиэтилен
корпусының қақпағында бекітілген түйреуішпен тесу
пайда болады, содан кейін қақпақ алынып тасталады
және серпімді қабырғаларға көзге ерітінді тамшысын
сығу және енгізу мақсатында корпустар аздап
басылады.

15.

Түтік немесе тамшылатқыш бөтелкелердегі көз
ерітінділерін өндірудің жалпы технологиясы осындай
кезеңдер мен операциялардан тұрады:
- өндірісті дайындау (өндірістік үй-жайларды дайындау,
ауа, жабдық, персонал және арнайы киім);
- қорғаныс қақпақтарын қалыптастыру;
- полимерлі стерильді корпустарды дайындау;
- ерітіндіні дайындау және оны стерильді сүзу;
- корпустарды толтыру және оларды тығыздау;
- корпустарды таңбалау (көбінесе бедерлі бедерлеу
әдісімен);
- корпустар мен қорғаныс қақпақтарын құрастыру және
жинақтау;
- дайын өнімді орау.

16.

Офтальмологиялық препараттарды өндіруде " үрлеу – толтыру –
герметизациялау "технологиясын ("bottle pack "принципі) қолдану
әр түрлі конфигурациядағы полимерлі қаптама өнімнің толық
стерильділігіне кепілдік береді және GMP заманауи талаптарына
жауап береді.Процесс жабық,барлық технологиялық процесстер
бір аппаратураға біріктірілгендіктен,препараттығ
микробиологиялық контаминацияға ұшырау қаупі
минималды.Мысал ретінде “Көз тамшыларын толтыруға және
жабуға арналған автоматты машина CJU-830 + CJ-570 + CJC470"келтірсек болады

17.

Көз тамшыларын толтыруға және жабуға арналған автоматты машина
CJU-830 + CJ-570 + CJC-470

18.

Корпусты дайындау циклі полимерлі материалдардың түйіршіктерін өңдеуден
басталады. Әдетте, термопластика бұрандалы пресспен экструдталады және
экструдердің басымен белгілі бір диаметрлі түтікке құйылады. Түтік қажетті
ұзындыққа жеткенде, төменгі қалып жабылады, қысқыштар түтікті қажетті күйде
ұстайды, ал кескіш құрылғы оны экструдердің басынан ажыратады. Бұл операция
аяқталғаннан кейін жабық қалып контейнерді үрлеу, толтыру және жабу үшін
бүйірлік бағытта қозғалады. Осы мақсатта арнайы өзек төменгі қалып деңгейіне
дейін батырылады және стерильді ауа ағынымен үрленгеннен кейін ыстық түтіктің
қабырғалары қалып қабырғаларына жабысады. Сонымен бірге алынған
контейнерге фидер мен диспенсер арқылы дәрілік заттың ерітіндісі беріледі.
Контейнерді толтырған кезде оның құрамындағы ауа Шығыс арнасы арқылы
шығарылады. Сұйықтықпен байланыста болған кезде контейнердің қабырғасы
бірден қатаяды, ядро бастапқы күйіне оралады, ал қалып жабылады, сонымен
бірге контейнердің мойнын құрайды және герметикалық тығындалған контейнер
қондырғыдан шығады.

19.

YGF-2 көз
тамшыларын құюға
арналған жабдық

20.

YGF-2 көз тамшыларын құюға арналған жабдық-бұл шағын
өлшемдері мен жоғары икемділігі бар пластикалық бөтелкелерді
толтыруға және жабуға жарамды, бастапқы деңгейдегі бір басты
машина. Өнім әмбебап болып табылады және көптеген
фармацевтикалық сұйықтықтар үшін, сондай-ақ косметикалық
және қоректік өнеркәсіп үшін қолдануға арналған.
YGF-2 көз тамшысын құю машинасы минутына 30 штукқа көз
тамшылараны арналған ыдыс толтыра алады.Сызықтық құрылымы
және толық жабық жұмыс аймағы бар, бұл машинаны
эргономикалық ғана емес, сонымен қатар тазалау және күтіп
ұстауға оңай етеді.

21.

КӨЗ ЛОСЬОНДАРЫ
Көз лосьондары - бұл көзді сулауға және жууға,
сондай-ақ көзге қолданылатын материалдарды
сіңіруге арналған стерильді сулы ерітінділер.
Олар көздің дәрілік формаларына қойылатын барлық
талаптарға сай болуы керек.Хирургиялық
жағдайларда қолдануға арналған ,алғашқы шұғыл
көмек көрсету үшін микробқа қарсы көз
ерітінділерінде консерванттар болмауы керек,тек
арнайы контейнерлерде бір реттік қолдануға қажетті
дозада босатылу керек.

22.

Ал,көп дозалы контейнерлерде шығарылатын
көзге арналған ерітінділерде қажетті микробқа
қарсы консерванттар болуы тиіс.Таңдалған
консерванттар препараттың басқа
ингредиенттерімен үйлесімді және қолданудың
барлық кезеңінде тиімді болу керек. Көп дозалы
ерітінділердің көлемі 200 мл-ден аспайтын
контейнерде босатылады және стационарлық
медициналық мекемелерде қолданылады.

23.

Көзге арналған ерітінділерде қосымша заттар
изотоникалық, тұтқырлық, қажетті рН мәнін құру немесе
сақтау, белсенді заттардың ерігіштігін арттыру,препаратты
тұрақтандыру үшін қосылады.Қолданылатын
концентрациядағы бұл заттар препараттың тиімділігіне теріс
және жергілікті тітіркендіргіш әсер етпеуі керек.
Офтальмологиялық дәрі-дәрмектердің тобына контактілі линзаларды
өңдеуге арналған ерітінділерді де кіругізуге болады. Бұл
офтальмологиялық аспаптардың контактілі линзаларын немесе
контактілі шыныларын сақтауға,тазартуға және жағуды жеңілдетуге
арналған стерильді, ылғалдандыратын және дезинфекциялайтын сулы
ерітінділер.Көзге арналған ерітінділер мен линзаларды өңдеуге
арналған сұйықтықтарды өндіру технологиясы бөтелкелердегі көз
тамшыларын өндіруге ұқсас.

24.

КӨЗ СПРЕЙЛЕРІ
Көз спрейлері-көзді бүркуге арналған ерітінділері бар
дозаланған (немесе мөлшерленген) аэрозоль. Көз спрейлері
амбулаториялық емдеу үшін жұмсақ, ыңғайлы және гигиеналық
тұрғыдан мінсіз болуы керек, өйткені олар көзге жанасусыз
қолданылады.
Осы дәрілік түрдің стерильділігі
көзге арналған басқа дәрілік
формаларға қарағанда қиын.
Консерванттар ретінде төрттік
аммоний қосылыстары
пайдаланылмауы керек, себебі
сепкен кезде қажетсіз жеңіл көбік
пайда болады
Аэрозоль бөлшектері шырышты
қабыққа жақсы сіңеді, бұл дәрілік
заттың тез сіңуін қамтамасыз етеді.
Аэрозольдер ауыртпалықсыз және
бөлшектердің жоғары
дисперсиясының арқасында оларды
қолдану дәрі-дәрмектердің емдік
тиімділігін едәуір арттыруға мүмкіндік
береді.

25.

КӨЗГЕ АРНАЛҒАН ЖҰМСАҚ
ДӘРІЛІК НЫСАНДАР
Көзге арналған жұмсақ дәрі-дәрмектер-бұл
көздің конъюнктивасына қолдануға
арналған біртекті, стерильді жақпамай,
кремдер немесе гельдер.
Құрамында еріген немесе қолайлы негізде
дисперсті,бір немесе одан да көп белсенді
заттар болуы мүмкін. Көз жақпамайлары
көздің сыртқы бөлігія,яғни қабаққа
жағылады.

26.

Көз жақпамайларын алу технологиясы
келесі кезеңдерді қамтиды:
- өндірісті дайындау (өндірістік үйжайларды дайындау,
ауа, жабдық, персонал және арнайы
киім);
- дәрілік заттар мен жақпа негізін
дайындау;
- көп компонентті жақпа негізін алу;
- негізге дәрілік заттарды енгізу;
- жақпа гомогенизациясы;
- дайын өнімді буып-түю, буып-түю,
таңбалау.
Көз майларын жасау
технологиясындағы маңызды критерий
ол-консистенция. Көз майлары жұмсақ
және 15-50°C температура аймағында
тұрақты тұтқырлық қасиет көрсету
қажет. 30°C температурада тұтқырлық
нормасы 0,3-1,0 Па .
Жақпа негіздері қажетті
консистенцияны қамтамасыз етеді.
Көзге арналған жұмсақ дәрідәрмектерді алудың негіздері
гидрофобты, гидрофильді,
адсорбциялық болып бөлінеді. Жақпа
негізде бөгде қоспалар болмауы керек;
ол стерильді, бейтарап болуы керек;
көздің және конъюнктиваның шырышты
қабығына оңай және біркелкі таралуы
керек.

27.

Гидрофильді негіздер
- Ақуыз гельдері
желатин 1-3%, глицерин 30% дейін, су 70-80%
- Полисахаридті гельдер
МЦ-6.0
Глицерин – 20.0
Су-74.0
Nа-КМЦ-6.0
Глицерин – 10.0
Су-84.0
3 – 20% концентрациясындағы ПВП ерітінділері
негіздерді жасау үшін қолданылады
Акрил қышқылының сополимер гельдері
Карбопола-940 – 1,6
Триэтаноламин-2,0
Глицерин-5,0
Нипагина-0,02
Тазартылған су 100,0 дейін

28.

Липофильді негіздер\гидрофобты\
- Майлы (майлар, өсімдік майлары)
- Көмірсутекті (вазелин)
- Силикон (полиорганосилоксандар)
- Полиэтилен (полиэтилен)

29.

Липофильді-гидрофильді
негіздер\дифильные\
- Абсорбциялық негіздер
- Эмульсия негіздері
Липофильді типті эмульгаторлар
(су / май – II типті эмульсиялар)
Сусыз ланолин, Т-2 эмульгаторы,
балауыз
Гидрофильді типті эмульгаторлар
(май / су-I типті эмульсиялар)
Егіз-80, Триэтаноламин, №1
Эмульгатор

30.

Көз жақпамайларында келесі сапа критерийлері болуы керек:
- стерильділік
- тітіркендіргіш әрекеттің болмауы
- қажетті терапиялық әрекет
- тұрақтылық
- дәрілік заттың біртекті таралуы
- жұмсақ консистенция,
- көз алмасында жұқа пленканың тез пайда болуы
- көзге жақсы тию және қабақтың бір-біріне жабыспауы
Жақпамайлардың рН көзжастың рН(6,5-тен 7,8-ге дейін)шамамен тең
болу керек.Егер тең болмаса қатты лакримация пайда болып және
жақпамайдың көзжаспен жуылып кету қаупі туындайды.

31.

Көз жақпамайларын орау үшін металл және полимерлі
шикізаттардан алынған түтіктер қолданылады. Түтіктің ішіндегі масса
5 г-нан аспауы керек.
Түтіктер\туба\
- алюминий
- пластикалық
- ламинатты
- шыны
флакондар
Алюминий түтіктер
- мойын мембранамен жабылған
немесе ашық
-- түтіктің иықтары жылтыратылған
- түтіктердің ішкі беті қорғаныш лакпен
қапталған
-сыртқы беті праймер эмальмен
қапталған және 4 түске дейін басылған
кескіні бар
- максималды тығыздықты қамтамасыз
ету үшін латекс сақинасын қолдану
- - түтіктер бушонмен бірге жеткізіледі

32.

Ламинат түтіктері
-алюминий барьерлі қабаты бар тубалар ABL
(Aluminium Barrier Layer)
- пластикалық барьерлі қабаты бар тубалар PBL
(Plastic Barrier Layer)
-түтікке 6 түске дейін басып шығару
- күңгірт\матовый\ немесе жылтыр лак
- түтіктер бушонмен бірге жеткізіледі
- тесік мембранамен жабылуы мүмкін
ABL
- полиэтилен
- сополимер
- алюминий фольга
- сополимер
- полиэтилен
PBL
- полиэтилен
- сополимер
- пластик
- сополимер
- полиэтилен

33.

Тубаларды
толтыруға
автоматтан
дырылған
машина

34.

Көзге арналған пленкалар
Көз арналған пленкалары - конъюнктивалық қапшыққа салуға
арналған стерильді қатты немесе жұмсақ препараттар. Олар
әдетте дәрілік зат қосылған немесе қосылмаған немесе
белсенді зат оның бөліну жылдамдығын бақылайтын
мембранамен қоршалған матрицадан тұрады. Белсенді зат
физиологиялық сұйықтықта жеткілікті еритін болуы керек және
белгілі бір уақыт аралығында босатылу қажет.

35.

Көздің дәрілік пленкалары:
-дәрілік заттарды дәл бақыланатын
дозалауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді;
-препараттың көз бетімен жанасу уақытының
ұлғаюы ;
- енгізулер санын азайту нәтижесінде
олардың ұзақ уақыт босатылуын қамтамасыз
етеді;
- дәрі-дәрмектің көз бетімен жанасу
уақытының ұлғаюы
-емдеу курсын 2-3 есе қысқарту
-жағымсыз реакцияларды азайту
-сондай-ақ дәрі-дәрмектерді қолданудың
басқа тәсілдеріне кедергі келтіретін немесе
мүмкін болмайтын жағдайларда емдеу
жүргізу.
Көзге арналған пленкалар
жіктелуі олардың ерігіштігіне
негізделген:
− еритін;
− ерімейтін;
- био-еритін (био-бөлінетін)
Еритін көзге арналган
пленкалар ыңғайлы
себебі,оларды көзге қойған
соң алып тастау қажеттілігі
туындамайды.Еритін негіз
ретінде көбінесе табиғи
коллаген пайдаланылады.

36.

Контактілі линзалар
Гидрофильді контактілі линзалар. Қазіргі уақытта офтальмологиялық
пленкалардың ең жылдам дамып келе жатқан класы.
Контактілі линзалар когерентті жүйе болып табылады-бұл ковалентті кроссбайланысқан
құрылымы суды, дәрілік заттардың сулы ерітінділерін немесе қатты
заттарды сақтауға мүмкіндік беретін гидрофильді немесе гидрофобты
полимер
компоненттер.Қазіргі уақытта әлемдік классификацияда контактілі
линзалар 5 топқа бөлінеді: қатты, жартылай қатты, эластомерлі, жұмсақ
гидрофильді және биополимерлі.Контактілі линзаларға дәрі-дәрмектерді
енгізу мүмкіндігі олардың құрылымы гидрофильді немесе гидрофильді емес
екендігіне байланысты.

37.

38.

39.

Қолданылған әдебиеттер
ГФ РК Фармакопея 1 том
Чуешов В.И.Технология лекарств промышленного производства 2014 г 1 часть
Сагындыкова

40.

Назарларыңызға рахмет!