Боерык фигыльләр (6 нчы сыйныф)

1.

БОЕРЫК ФИГЫЛЬЛӘР
(6 нчы сыйныф)
Хәйретдинова Гөлфия Нуховна
Казан шәһәре 16 нчы татар-инглиз
гимназиясенең татар теле һәм
әдәбияты укытучысы

2.

Максат
Укучыларның фигыль турындагы
белемнәрен ныгыту, системага салу,
фикер йөртү сәләтен үстерү;
боерык фигыль турында гомуми төшенчә
бирү; боерык фигыльнең зат-сан белән
төрләнеше, мәгънә төсмерләре, боерык
фигыльне куллану үзенчәлеге;
укучыларда мөстәкыйльлек тәрбияләү;
укучыларда яхшылык, игелек кылу,
шәфкатьле булу, бер-береңә ярдәмләшү
башка шундый сыйфатларны булдыру.

3.

Белемнәрне актуальләштерү
№
1
әйе
Раслау
Фигыльләр
затланышлы
һәм
затланышсыз
дигән
юк
әйе
төркемнәргә бүленәләр
2
Барлык фигыльләр өчен дә барлык-юклык категориясе хас
әйе
3
Фигыльләрнең 3 заманы бар
әйе
4
Барлык фигыль төркемчәләре дә заман белән төрләнә
5
Фигыль төркемчәләре җидәү
әйе
6
Фигыль юнәлешләре бишәү
әйе
7
Фигыльләрне барлык юнәлеш формаларына да куеп була
8
Затланышлы фигыльләр өчәү
әйе
9
Затланышсыз фигыльләр дүртәү
әйе
10
Җөмләдә фигыль һәрвакыт хәбәр булып килә
юк
юк
юк

4.

1)Эшли, 2)укы, 3) килсә (күрә), 4) белгән (кеше), 5) таныгач
(күрешә) 6) язу , 7) укырга, 8) сөйләде, 9) тукта, 10) эзләсә
(таба), 11) укучы (бала), 12) уйлап (яз), 13) бару, 14) елмаерга
Фигыль
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12 13 14
төркемчәләре
Хикәя
Боерык
Шарт
Сыйфат
о
о
о
о
о
о
О
о
фигыль
Хәл фигыль
Исем фигыль
Инфинитив
о
о
о
о
о
о

5.

Яхшылык эшләргә
ашык.
Яхшылык эшлә дә суга
сал.

6.

Боерык фигыль

7.

Кыл яхшылык кешеләргә –
Кеше булыйм дисәң.
Авыр булыр өсләреңә
Гөнаһ туны кисәң.
Аера бел ак-караны,
Начар юлда йөрмә.
Яхшы белән явызлыкны
Бер үк бутый күрмә.
кылып,
Шатландыр син, ярдәм
Ялгыз әбиләрне,
“Үскәнем” дип, “матурым,”дип
Юат нәниләрне.
Кеше булып яшим, дисәң,
Бул син кешелекле.
Бәхетле көн итим дисәң,
Бул син игелекле

8.

нинди мәгънәдә,
формада?
Кыл
бел юат бул -
II затта, берлек санда, барлыкта
төп юнәлештә
йөрмә бутый күрмә шатландыр -
II затта, берлек санда,
юклыкта, төп юнәлештә
II затта, берлек санда,
барлыкта
, йөкләтү
юнәлешендә

9.

Боерык фигыль боеру яисә эш кушуны,
өндәүне, киңәш итүне, үтенү, ялваруны
белдерә. Боерык фигыль заман белән
төрләнми, ЮНӘЛЕШ,
зат-сан
белән
төрләнә. Ул җөмләдә хәбәр була.
Мәсәлән: Марат, дустыңа ярдәм ит!
Тиз кайт!
Китапны алып бир әле!

10.

Боерык фигыльнең зат-сан белән
төрләнеше
Берлек санда
Күплек санда
II зат бар, кил
IIзат бар-ыгыз,
кил-егез
IIIзат бар-сын,
кил-сен
IIIзат бар-сыннар, кил-сен-нәр

11.

.
Боерык фигыльләрнең юклык формасында
зат-сан белән төрләнеше
Берлек санда
Күплек санда
II зат бар-ма, кил-мә II зат бар-ма-гыз,
кил-мә-гез
III зат
бар-ма-сын, III зат бар-ма-сын-
кил-мә-сен
нар,
кил-мә-сен-нәр

12.

1. Мәкаль һәм әйтемнәрдән боерык
фигыльләрне табарга, зат -санын билгеләргә.
1. Аз сөйлә, күп эшлә.
2. Йөз сум акчаң булганчы, йөз дустың булсын.
3. Бүгенге эшне иртәгәгә калдырма.
2. Бер фигыльне зат –сан белән төрләндерергә.
3. Бер фигыльне үрнәктәгечә тикшерергә.
Үрнәк: укы- боерык фигыль, затланышлы, 2 зат
берлек санда, барлык формада, җөмләдә хәбәр,
булып килә, тамыр сүз .

13.

Модель төзү:
Боерык соравы
фигыль
мәгънәсе
төрләнеше
эш кушуны
белән
уйла
боеруны
төрләнә
өндәүне
үтенү, ялвару
Җөмләдә
хәбәр
мисаллар
нишлә?
нишләмә?
уйлама
зат-сан

14.

ФИЗМИНУТКА

15.

“Дәвам ит” уены. Әйткән фигыль
формаларыннан боерык фигыль ясау, барлык һәм
юклык формаларга кую.
Булу – бул, булма
Елмаю –
Аерылу –
Карый –
Ташларга –
Чыгам –
Баргач –
Тыңлый –
Уйла-
Йөгерә
–
Сайлый
Сөйләргә -

16.

Башка сүз төркемнәреннән боерык фигыль
формасын ясарга
Исем
җыр тоз рәвеш
тиз күп -
боерык ф.
сыйфат
тыныч матур -
боерык ф.
боерык ф.

17.

Башка сүз төркемнәреннән боерык фигыль
формасын ясау һәм нәтиҗә чыгару
исем
җыр тоз -
боерык ф.
җырла
тозла
рәвеш
тиз күп -
боерык ф.
тизләт
күбәйт
сыйфат
боерык ф.
тыныч тынычлан
матур матурла

18.

Тест.
1. Боерык фигыль
а) затланышлы
б) затланышсыз.
2. Җөмләдән фигыльне табыгыз. Ул
нинди фигыль?
Дустың үзеңнән яхшы булсын.
а) хикәя фигыль
б) боерык
фигыль
3.Кайсы раслау дөрес?
а) Боерык фигыль заман белән төрләнә.
б) Боерык фигыль заман белән төрләнми.

19.

4. Боерык фигыль нәрсәне белдерә?
а) предметның билгесен
б) боеру, үтенүне
5. Җөмләдән фигыльне тап, зат -санын
билгелә. Бүгенге эшне иртәгәгә калдырма.
а) 2 зат берлек санда
б) 3 зат күплек
санда
6. Ә син курыкма, батыр бул!
Бу җөмләдә боерык фигыль нинди
мәгънә төсмере белдерә?
а) эш кушу, боеруны
б) киңәш
бирүне

20.

Дөрес җаваплар:
1. а
2. б
3. б
4. б
5. а
6. б

21.

Бәяләү критерийлары:
Хатасы юк – «5»
1-2 хата – «4»
3 хата - «3»

22.

Өй эше бирү.
I вариант. Боерык фигыльләр кергән
5 мәкаль яки әйтем язарга.
II вариант. Әдәбият дәреслегеннән
боерык фигыль кергән 5 җөмлә язып
килергә.
III вариант. “Яхшылык нәрсә ул? “ дигән
темага кыска гына инша язырга.