Тақырып 2

1.

Тақырып: Кәсіпорынның қызмет
етуінің әдістемелік және
тәжірибелік негіздері

2.

Дәріс жоспары
1. Кәсіпорынның тауар саясаты, тауардың өмірлік
циклі
2. Кәсіпорынның маркетингтік қызметі
3. Кәсіпкерлік қызмет, оның нысандары мен
түрлері
2

3.

Кәсіпорынның тауар саясаты, тауардың өмірлік
циклі
Саясат – бұл адамдармен қарым-қатынасты
анықтайтын белгілі бір мақсатқа жетуге
бағытталған іс-әрекет тәсілі.
Кәсіпорынның тауар саясаты – бұл кәсіпорын
шығаратын тауарлар мен көрсетілетін
қызметтердің ассортиментін жоспарлау жөніндегі
іс-шаралар кешені. Кәсіпорынның тауар саясатын
тиімді жүзеге асыру үшін өз өнімдерін үш тұрғыдан
қарастыруды үйрену қажет.
3

4.

Біріншіден, белгілі бір сапалық және сандық сипаттамалар жиынтығы.
Олар кәсіпорын ішінде қабылданған немесе мемлекеттік органдар
әзірлеген (жаппай тұтыну өнімдері үшін) белгілі бір стандарттарға сәйкес
келуі керек. Шығарылатын өнім мүмкіндігінше сертификатталуы керек.
Екіншіден, тұтынушы тарапынан өнімдерге көзқарас. Әрине, өндіруші
мен тұтынушының көзқарастары сәйкес келмеуі мүмкін. Кәсіпорынның
тауарлық саясаты өзара байланысты шешімдердің тұтас жиынтығын
қабылдау процесі болып көрінеді. Ең алдымен, өнімнің осы түріне
арналған тауар маркасы туралы шешім қабылдау қажет.
Үшіншіден, өнім ассортиментін жоспарлаудың маңызды маркетингтік
шешімдерінің бірі - өнімнің жаңа түрін әзірлеу мен өндіруді қашан бастау
және ескірген түрін шығаруды тоқтату туралы шешім.
4

5.

Өндіріске енгізілген әрбір тауардың төрт кезеңнен тұратын
өзіндік өмірлік циклі бар.
1. Нарыққа шығару кезеңі сатудың баяу өсуімен және ең төменгі
пайдамен сипатталады.
2. Өсу кезеңі, сату көлемі мен пайда мөлшерінің тез өсуін
сипаттайды. Кәсіпорын тауарларды жетілдіруге, нарықтың
жаңа сегменттері мен тарату арналарына енуге және бағаны
сәл төмендетуге тырысады.
3. Жетілу кезеңі, оның аясында тауар сатылымының өсуі баяулайды,
ал пайда тұрақталады. Сатуды жандандыру үшін компания әртүрлі
инновациялық әдістерді іздейді.
4. Сату мен пайда азайған кездегі құлдырау кезеңі. "Тозған" тауарға
қатысты кәсіпорын оны өндіріс номенклатурасынан шығару
туралы шешім қабылдауы керек.
5

6.

Жаңа өнімді игеру кезеңі тәжірибелі үлгіні
дайындаудан басталып, өнімді сериялық
өндірумен аяқталады. Өнеркәсіптік өндіріс
қолданылатын әдістердің алуан түрлілігімен
және өнімнің жаңа түрлерін игеру кезеңдерімен
сипатталады.
6

7.

Жаңа өнімді игеру кезеңі
7
Техникалық игеру
Өндірістік игеру
Экономикалық игеру
Жаңа конструкции
салыстыру (тексеру,
жөндеу, жетілдіру)
Өндірісті баптау
Жобалық
экономикалық
көрсеткіштерге қол
жеткізу

8.

Тауар саясатын қалыптастыру оны жүзеге асырудың
стратегиясы мен тактикасын әзірлеуді қамтиды.
Тауар стратегиясы – бұл болашаққа арналған және
негізгі міндеттерді шешуді көздейтін тауар саясатының ұзақ
мерзімді бағыты. Ол тауармен жұмыс істеудің үш бағытын
қамтиды:
- тауарды инновациялау;
- тауарды өзгерту;
- тауарды жою.
8

9.

Кәсіпорынның маркетингтік қызметі
Кәсіпорынның маркетингтік қызметінің
мәні тек сатылымды табатын нәрсені өндіру
және сату болып табылады және сатып
алушыны өндірілген нәрсені алуға мәжбүрлеудің
қажеті жоқ.
Ұйымдық-құқықтық нысанына, меншік нысанына,
салалық тиістілігіне, шығарылатын өнімге
немесе көрсетілетін қызметтерге қарамастан кез
келген кәсіпорын ашық экономикалық жүйе
болып табылады.
9

10.

Кәсіпорын ашық экономикалық жүйе ретінде

11.

• 1-блок – кәсіпорынның негізгі міндеті ресурстарды
түрлендіру болып табылады;
• 2-блок – кіреберістегі ресурстар - еңбек, материалдық,
қаржылық;
• 3-блок - шығыстағы ресурстар, яғни түрлендірілген
ресурстар – дайын өнім, өндіріс қалдықтары, пайда,
қолма-қол ақша;
• 4-бөлім – кәсіпорын өзара әрекеттесетін әлеуметтік
орта - мемлекет, муниципалдық органдар, заңнама;
• 5-блок – табиғи орта – табиғи ресурстарды тұтыну;
• 6-блок – бизнес саласының маркетингі (өнімнің кіруі
мен шығуында);
• 7-блок - кәсіпорынның экономикасы, яғни оның
қызметінің нәтижелері.

12.

Маркетингтік зерттеудің негізгі міндеті – өнімді әзірлеу
және өндіру сатысында да, оны жеткізу және сату сатысында да
табысты шаруашылық жүргізу жолдарын табу.
Маркетингтік қызмет сатып алушының қажеттіліктеріндегі
өзгерістерді белгілі бір ықтималдықпен болжауға мүмкіндік береді,
кәсіпорынның өндірістік мүмкіндіктерін ескере отырып, болашақ
кезеңге қажетті тауарлар ассортиментін анықтауға көмектеседі;
жарнамалық іс-шараларды тиімді қолдана отырып, тауар өндіретін
желінің құрылымын дұрыс құру; егер қажет болса, өндіріс құрылымына
қажетті өзгерістер енгізу.
12

13.

Маркетингті басқару дегеніміз – компанияның
маркетингтік шығындарының минимумы мен максималды
кірісті қамтамасыз ету үшін ақпарат жинау, нарықты
зерттеу, жарнаманы ұйымдастыру, сату операциялары мен
қызмет көрсету жүйесін құру.
13

14.

Маркетингті басқару процесін келесі кезеңдерге бөлуге
болады:
• кәсіпорын орналасқан жағдайды талдаудан тұратын
нарықтық мүмкіндіктерді талдау; бізді қызықтыратын нарық
туралы мамандандырылған әдебиеттерде жарияланған
мәліметтер, сондай-ақ нарықтың сыйымдылығы мен оның
жекелеген элементтерін анықтау, сатудың конъюнктуралық және
болжамды зерттеулері, бәсекелестер қызметінің тәжірибесін
зерттеу;
• кәсіпорынның қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді мақсаттарын
әзірлеуді білдіретін мақсатты нарықтарды таңдау; сұраныс
көлемін өлшеу, нарықты сегменттеу, мақсатты сегменттерді
таңдау, тауарларды нарықта орналастыру;
• тауарларды және оларды тарату әдістерін анықтауды,
тауарларға бағаны белгілеуді және оларды өткізуді ынталандыруды
қамтитын маркетинг кешенін әзірлеу;
• ақпараттық жүйелерді қалыптастыру, жоспарлау, бақылау,
маркетинг қызметін ұйымдастыру арқылы жүзеге асырылатын
маркетингтік
іс-шараларды жүзеге асыру.
14

15.

Кәсіпкерлік қызмет, оның нысандары мен түрлері
Кәсіпкерлік түсінігін алғаш рет ағылшын
экономисті Ричард Контильон XVII ғ.-XVIII
ғасырдың басында енгізген.
Оның пікірінше, кәсіпкер – тәуекел жағдайында
іс-әрекетін жүзеге асыратын адам. Кәсіпкер тек
стандартты жағдайда ғана емес, сондай-ақ
инновация кезінде де қабылданатын шешімдер
үшін барлық жауапкершілікті толықтай өзіне алу,
тәуекелге бара білу сияқты ерекше қабілеттерді
иеленетін субъект.
15

16.

Кәсіпкерлік қымет
Субъектісі
Кәсіпкерлік
қызметпен
айналысатын адам
Объектісі
Кәсіпкердің
айналысатын қызмет
түрлері.
-
өндірістік;
коммерциялық;
Қаржылық;
кеңес беру.

17.

Кәсіпкерлік орта
Сыртқы
Ішкі
Макроорта сфералары
Микроорта сфералары
халықаралық,
саяси,
экономикалық,
әлеуметтікдемографиялық,
құқықтық,
экологиялық,
табиғи-климаттық,
ғылыми-техникалық,
мәдени т.б.
жабдықтаушылар;
тұтынушылар;
бәсекелестер;
байланыс аудиториялары;
маркетингтік делдар т.б.