Нерв орталығының физиологиясы

1.

Кафедра нормальной физиологии
КОМИТИ: Нервная система и органы чувств в
норме.
Модуль 1- «Нервная система и органы чувств»

2.

Тақырып № 3:
Жүйке орталығының
физиологиясы
Медицина ғылымдарының кандидаты,
м.а. доцент Рахыжанова Сәуле Орынғазықызы

3.

Жүйке орталығы
Ортылыққа- ми және жұлын
Перифериялық-орталық жүйке
жүйесінен тыс орналасқан барлық
жүйкелер мен түйіндер
Соматикалық-қаңқа бұлшықеттері мен сезім
мүшелерінің жұмысын реттейді, сананың
бақылауында болады.
Вегетативті -ішкі органдар мен бездердің
жұмысын реттейді, санамен бақыланбайды

4.

Жүйке
ұлпасы жүйке жасушаларынан нейрондардан
және
нейроглия
жасушаларынан тұрады. Сонымен қатар,
оның құрамында рецепторлық жасушалар
бар. Жүйке жасушалары қозып, электрлік
импульстарды өткізе алады.

5.

Нейрондар диаметрі 3-100 мкм жасуша денесінен
тұрады, құрамында ядро мен органоидтар және
цитоплазмалық өсінділері бар. Жасуша денесіне импульстар
өткізетін қысқа өсінділер дендриттер деп аталады; жасуша
денесінен басқа жасушаларға импульстар өткізетін ұзын
(бірнеше метрге дейін) және жұқа өсінділер аксондар деп
аталады. Аксондар синапстар арқылы көрші нейрондармен
байланысады.

6.

7.

8.

Нейрон түрлері
Қызметіне байланысты:
Сезгіш (афферентті)-импульсті орталық жүйке жүйесіне береді.
Қозғалтқыш (эфферентті)- импульсті орталық жүйке жүйесінен
мүшелерге жеткізеді.
Аралық(ассоциативті) – сезімтал нейрон мен қозғалтқыш нейронды
байланыстырады

9.

Қозғыштық-тіндердің тітіркендіргіштің әсеріне оның иондық
өткізгіштігінің өзгеруімен және қозудың пайда болуымен жауап
беретін қасиеті
Өткізгіштік - тіннің қозуды бүкіл ұзына бойы өткізу қабілеті

10.

11.

Өткізгіштік
-әрекет потенциалы түрінде жүйке талшығының
бойымен қозуды өткізу қабілеті
жүйке талшықтарының түрлері
миелинді
миелинсіз

12.

Жүйке орталығы, оның қасиеті.
Жүйке орталығы-бұл орталық жүйке жүйесінің
әртүрлі бөлімдерінде орналасқан нейрондардың
жиынтығы, олар кез-келген рефлекс актісін жүзеге
асыруға қатысады.

13.

Жүйке орталығының қасиеті
Орталық кідіріс,
Қозудың бір жақты өткізілуі.
Қозу ырғағының трансформациясы - жүйке орталығының кіріс сигналының
жиілігін өзгерту қабілеті; ЖО-ның лабильділігіне тәуелді (тіндердің уақыт
бірлігінде импульстардың максималды санын көбейту қабілеті)

14.

Жүйке орталығының қасиеті
Әсерден кейін - тітіркендіргіш әсер еткеннен кейін
жүйке орталығында қозудың сақталуы

15.

Жүйке орталығының қасиеті
Қозу суммациясы-табалдырық асты күші тітіркендіргіштерінің
әсерін бір уақытта немесе бірізді қосу
Кезекті жинақталу
Бір уақытты
кеңістікті
жинақталу

16.

Жүйке орталығының қасиеті
Окклюзия(бітелу) - бірнеше табалдырық үсті тітіркендіргіштер бір мезгілде
әсер еткенде жалпы әсердің азаюы

17.

Жүйке орталығының қасиеті
Конвергенция- бірнеше нейроннан келіп түскен серпіністердің бір немесе азғана
нейронда жиналуы
Дивергенция- бір аксон тармақталып көптеген нейрондармен байланысады да
түйіспе құрады, яғни бір нейрон аксонының серпінісі бірден бірнеше нейронды
қоздырады.

18.

Жүйке орталығының шаршауы.
Жүйке орталығында лабильділік аз. Ол үнемі
жоғарылабильділікті жүйке талшықтарынан
оның лабильділігінен асатын көптеген
ынталандыруларды алады. Сондықтан жүйке
орталығы максималды жүктемемен жұмыс
істейді және тез шаршайды.

19.

Жүйке орталығының қасиеті
Жүйке орлығының рефлекторлық тонусы- жүйке
орталығының фондық белсенділігінің болуы;
жүйке орталықтарының тез шаршауы,
оттегінің жетіспеушілігіне және улардың әсеріне жоғары
сезімталдық.
Орталық қозу-бұл ағзаның қызметін тудыратын немесе
барын күшейтетін жүйке процесі.
Орталық тежелу