24-сабақ. Кенесары Қасымұлы (1837-1847) басшылығымен болған көтеріліс.pdf

1.

ҚАЗАҚТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ОҚУ-АҒАРТУ
МИНИСТРЛІГІ
ТОО “ApecPetroTechnic Жоғарғы колледжі”
• Қазақстан тарихы
• Сабақ тақырыбы: Кенесары Қасымұлы (1837-1847)
басшылығымен болған көтеріліс
•Оқытушы: Даулетбаева Гүлбану Сағынбаевна
[email protected]
8701-538-91-91
Атырау 2024

2.

Сабақтың мақсаты:
1.Кенесары Қасымұлының басшылығымен болған көтерілістің
себептерін, барысын және нәтижелерін талқылау.
2. Оқушыларға Кенесарының ерлігін таныту арқылы елжандылық
пен патриоттық тәрбие беру.
3. Тарихи оқиғаларды сыни тұрғыдан бағалап, өз көзқарастарын
қалыптастыруға ықпал ету.
Сабақтың жоспары:
1.Кенесары Қасымұлы туралы жалпы мағлұмат.
2.Көтерілістің себептері
3.Көтерілістің барысы
4.Көтерілістің нәтижесі

3.

Кенесары Қасымұлы (1802-1847)
Қазақтың соңғы ханы, Абылай ханның немересі,
қазақ халқының отаршылдыққа қарсы ең ірі ұлтазаттық көтерілісінің басшысы. Ол қазіргі
Қазақстан аумағындағы халықты тәуелсіздікке
шақырып, Ресей империясының отарлық
саясатына қарсы күресті.

4.

5.

Көтерілістің себептері:
Салықтардың
көбеюі және
жер
тапшылығы.
Ресей
империясының қазақ
жерін біртіндеп
басып алуы.
Қазақтарды
отырықшылыққа
мәжбүрлеу
саясаты.

6.

7.

Көтерілістің барысы:
1. 1837–1838: Көтеріліс Ресей империясының әскери бекіністеріне
шабуылдардан басталды. Кенесары Ақмола бекінісін өртеп,
отаршылдық билікке қарсы қарулы күрес жүргізді.
2. 1839–1841: Қазақ руларының бірігуі күшейіп, 1841 жылы Кенесары
хан сайланды. Ол салық жүйесін реттеп, хандық билікті нығайтуға
күш салды.
3. 1842–1845: Кенесары әскері Ресейге, Қоқан мен Хиуа
хандықтарына қарсы шабуылдарын жалғастырды. Әскери
тактикасы партизандық соғыстармен ерекшеленді.

8.

9.

Кенесары Қасымұлы 1847 жылы қырғыз жерінде Майтөбе деген
жерде қаза тапты.
Кенесарының көтерілісі Ресей империясының қысымына төтеп
бере алмаған соң, ол қырғыз манаптарымен келіссөз жүргізіп,
оларды өзіне одақтас етуге тырысты. Алайда, қырғыз манаптары
Ресей империясына жақтасып, Кенесарыны қолдаудан бас тартты.
Кенесары бастаған әскер қырғыз жеріне кіріп, шабуыл жасады.
Бірақ қырғыздар Ресейден көмек алып, үлкен әскермен қарсы
шықты. Майтөбе деген жерде Кенесарының әскері қоршауға түсіп,
ауыр шайқас болды. Қырғыздар Кенесарыны тұтқындап, оны
азаптап өлтірді.
Оның өлімі қазақ халқының тәуелсіздікке деген ұмтылысын
уақытша әлсіретсе де, Кенесарының ерлігі тарихта халықтың
азаттық рухын көтерудің үлгісі ретінде қалды.

10.

Көтерілістің нәтижесі:
Кенесары Қасымұлының көтерілісі қазақ
халқының тәуелсіздігін сақтап қалуға
бағытталған ең ірі ұлт-азаттық қозғалыс
болды. Көтеріліс жеңіліс тапса да, ол қазақ
халқының азаттыққа деген ұмтылысын
көрсетті және тарихта ұлттық бірлік үшін
күрестің жарқын үлгісі ретінде қалды.

11.

12.

13.

Қызықты мәліметтер:
1. Кенесарыны тек қазақтар емес, шетелдік зерттеушілер де
ерекше тұлға ретінде бағалаған. Ол туралы алғашқы
мәліметтер Ресей әскери шенеуніктерінің жазбаларында
кездеседі.
2. Кенесарының әскери тактикасы өте тиімді болды. Ол
партизандық әдістерді қолдана отырып, қарсыластарын
жиі жеңіп отырды.
3. Кенесары – Абылай ханның тікелей ұрпағы. Ол өзін хан
сайлап, қазақ халқының тәуелсіздігін қалпына келтіруді
мұрат етті.
4. Кенесары көтерілісі қазақ халқының азаттық үшін
күресінің ең ірі әрі соңғы кезеңдерінің бірі болып
саналады.

14.

15.

Қолданылған ресурстар:
1.Википедия
2.Интернет ресурстары
3. Қазақстан тарихы кітабы