Солиқ имтиёзлари борасида илмийамалий мунозаралар

1.

Солиқ имтиёзлари борасида илмийамалий мунозаралар

2.

2023 йил давомида фойдаланилган имтиёзлар тўғрисида
норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар кесимида
МАЪЛУМОТ
Т/р
Ҳудуд номи
млрд сўм
2024 йил 1 январь
холатлар
имтиёз суммаси
сони
Республика бўйича
144 455
41 129,7
1
Солиқ кодекси
102 452
32 117,8
2
Ўзбекистон Республикаси Қонунлари
480
367,5
3
Ўзбекистон Республикаси Президенти Фармонлари
29 852
2 725,6
4
Ўзбекистон Республикаси Президенти қарорлари
10 611
4 242,7
396
708,8
664
967,3
5
6
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси
қарорлари
Бошқа меъёрий ҳужжатлар

3.

4.

Солиқ имтиёзлари
СКнинг 75-моддаси: “Солиқ
тўловчиларнинг айрим
тоифаларига бошқа солиқ
тўловчиларга нисбатан солиқ
тўғрисидаги қонун
ҳужжатларида назарда
тутилган афзалликлар, шу
жумладан солиқни
тўламаслик ёки уларни
камроқ миқдорда тўлаш
имконияти солиқ имтиёзлари
деб эътироф этилади
Солиқ имтиёзларидан фойдаланиш
бўйича мурожаат
юбориш интерактив хизмати
my3.soliq.uz
порталида тест
режимида ишга
туширилган
ДСҚ матбуот хизмати
маълум қилишича,
эндиликда “Eimtiyoz” портали
орқали солиқ
имтиёзларининг
асослари ҳақидаги
маълумотлар
йиғилади.

5.

СОЛИҚ ИМТИЁЗЛАРИ
Солиқ имтиёзлари индивидуал
хусусиятга эга бўлиши мумкин
2
эмаслиги ҳам солиқ кодексининг
75-моддасида таъкидланган
1
Тадбиркорликка бериладиган имтиёзлар, бошқача
айтганда имкониятлар (шанс) кимга, нима мақсадда
берилади, қанча вақтга берилади, бу имтиёзни бериш
жамиятга ва иқтисодиётга қандай фойда келтиради,
қайси соҳаларни ривожлантириш имконини беради
каби саволлар аниқ, очиқ ойдин ва хамма учун
шаффоф бўлиши шарт. Имтиёз беришда махфий тизим
бўлиши мумкин эмас

6.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018-йил 28-декабридаги
Олий Мажлисга Мурожаатномасида:
Солиқ юкини камайтириш ҳисобига барчага бир хил адолатли солиқ
режимини жорий этиш, солиқ имтиёзларини босқичма-босқич бекор
қилиш лозим
Зеро, берилган имтиёз рақобат муҳитига салбий таъсир
кўрсатаётганини тадбиркорларнинг ўзи ҳам эътироф этмоқдалар

7.

Имтиёз ҳамда
преференциялар муддатсиз
ёки 3 йилдан ортиқ муддатга
берилган.
Ваҳоланки, Ўзбекистон
Республикаси Президентининг
2018 йил 31 майдаги ПҚ-3756сон қарорига асосан имтиёз
ҳамда преференциялар 3
йилдан ортиқ
бўлмаган муддатга берилади.

8.

Имтиёз ва преференциялардан
фойдаланиш натижадорлиги
бўйича маълумотлар очиқ эълон
қилинмайди ҳамда улардан
фойдаланган ташкилотлар рўйхати
очиқланмаган.
Хўжалик бошқаруви органларига берилган
имтиёзларнинг самарадорлигини очиқ эълон қилиш
тизимининг жорий этилмаганлиги бозордаги носоғлом
рақобат муҳитида фаолият юритишига олиб келмоқда.
Шу билан бирга, имтиёз ва преференциялардан
фойдаланиш натижадорлиги бўйича маълумотлар ва
улардан фойдаланган ташкилотлар очиқ эълон
қилинмаслиги соҳадаги лоббизмнинг кучайиши ҳамда
индивидуал имтиёзлар бериш тенденциясининг
ўсишига олиб келмоқда.

9.

Имтиёзларни қўллашдаги муаммолар
1
2
3
4
Махсус иқтисодий зоналар имтиёз ундирадиган воситага айланиб қолган. Махсус
иқтисодий зоналар ва уларнинг резидентлари тўлиқ инвентаризация қилиниши
зарур. Махсус иқтисодий зоналар ташкил этиш ёки резидентга айланиб олиш
имтиёз ундирадиган воситага айланган.
Йирик бизнес учун ҳукуматдан индивидуал имтиёз ундириш таннархни
камайтириш ёки бозордаги рақобат кураши орқали натижага эришишдан кўра
осонроқ.
Имтиёзлар соғлом рақобат муҳитини бузмаслиги керак, монополия, коррупция
орқали ёки бошқа йўллар билан имтиёзларга эга бўлиш имкониятини йўқотиш
шарт, имтиёзда шаффофлик шунинг учун ҳам зарур;
Имтиёзлар самараси мониторингини олиб бориш имконияти ҳозир
рақамлаштириш даврида мавжуд, тинимсиз киритилаётган имтиёзларни эълон
қилиб бориш ва тизимлаштириш, имтиёзга боқиманда соҳаларни йўқ қилиш
имконини яратиш зарур

10.

Имтиёзларни қўллашдаги муаммоларни бартараф
этиш юзасидан таклифлар
5
6
7
кам таъминланганларга моддий ёрдамлар, ногиронларга, талабалар контракт тўловлари
каби ижтимоий ҳимоя шаклидаги имтиёзлар имтиёз сифатида баҳоланмаслиги лозим.
Жамиятда улар солиқ тўламасликка ҳаққи бор ва бу мантиқан имтиёз эмас
тадбиркорликка бериладиган имтиёзлар, бошқача айтганда имкониятлар (шанс)
кимга, нима мақсадда берилади, қанча вақтга берилади, бу имтиёзни бериш
жамиятга ва иқтисодиётга қандай фойда келтиради, қайси соҳаларни
ривожлантириш имконини беради каби саволлар аниқ, очиқ ойдин ва хамма учун
шаффоф бўлиши шарт. Имтиёз беришда махфий тизим бўлиши мумкин эмас
асосий имтиёзларнинг йирик давлат монопол, рентабелли маҳсулоти ликвид
корхоналарига берилмаслиги керак, бу бутунлай нотўғри амалиёт ва асосиз берилаётган
имтиёзлардир. Давлат ўз корхоналарига ўзи имтиёз бермоқда, имтиёз берилмаган тақдирда
ҳам тақсимланмаган фойда давлат бюжетига келиб тушиши керак эди. Яъни бу имтиёзлар
мантиқсиздир

11.

12.

Солиқ имтиёзлари
2024 йил 1 январдан 2027
йил январгача қимматбаҳо
тошларни олиб кириш
ҚҚСдан озод қилинади.
Аммо 2024 йил 1 апрельдан
ҚҚС дан қуйидаги имтиёзлар
бекор қилинди
Тиббий хизматар, ветеринария
хизматлари, дори восситалари
ветинария дори воситалари, Тиббий
хизматар, ветеринария учун буюмлар .
Шунингдек уларниннг четдан
киритилиши ҳам солиққа тортилади.
Аҳолига коммунал хизматлар кўрсатиш
бўйича ҚҚС дан имтиёз бекор бўлди.

13.

Хорижий мамлакатларда имтиёзлар самарадорлигини баҳолашда қуйидаги
мезонлардан фойдаланилади:
1.имтиёз заруратининг сиёсий асоси ва оқибатлари;
1.амалдаги имтиёзни ўзгартириш ёки бекор қилишнинг эҳтимолий
оқибатлари;
1.солиқ тўловчиларнинг хабардорлик даражаси ва иштироки;
1.имтиёз олиш билан боғлиқ чиқимлар ва маъмурий харажатлар;
1.мавжуд имтиёзларнинг солиқ тўловчининг хатти-ҳаракатига таъсири.

14.

Янги солиқ тизимининг тартибқоидалари ва ҳисоб-китоблари
тадбиркорлар онгида тўлиқ
шаклланмагунча уларни жазолашга,
жаримага тортишга умуман йўл
қўйилмайди. Аксинча, улар
тадбиркорларга маслаҳатчи ва кўмакчи
бўлиб, солиқларни аниқ ҳисоблаш ва
тўлашда тўғри йўл кўрсатиш керак