ISO 9001:2015 стандарти сифатни бошқариш тизимлари

1.

ISO 9001:2015 СТАНДАРТИ
СИФАТНИ БОШҚАРИШ ТИЗИМЛАРИ

2.

ISO 9001:2015 – Сифат
менежменти тизими.
Талаблар. 5-нашр, 2015
йил 15 сентябр

3.

ISО-НИМA?

4.

СMTнинг ИЧКИ АФЗАЛЛИКЛАРИ
Компания ичидаги муносабатларни яхшилаш
Даромадни ошириш ва бизнесни ривожлантириш
Корпоратив маданиятдаги ижобий ўзгаришлар
Сифат талабларини қондиришда ходимларнинг ролини
кучайтириш
■ Ягона бошқарув тизимини ҳужжатлаштириш тизимини яратиш
■ Сертификатлаш харажатларини камайтириш
■ Ресурсларни тежаш.
■
■
■
■

5.

БОШҚAРУВ ТИЗИМИ НИМA?
■ СИФАТ МЕНЕЖМЕНТИ ТИЗИМИ сифат соҳасида сиёсат ва
мақсадларни белгилаш ва ушбу
мақсадларга эришиш учун зарур
бўлган ўзаро таъсир қилувчи
элементлар тўплами.
■ ЭЛЕМЕНТЛAР - ташкилий тузилма,
режалаштириш, масъулият,
процедуралар, ресурслар
■ МЕНЕЖМЕНТ - бу сифат бўйича
ташкилотни бошқариш ва назорат
қилишнинг мувофиқлаштирилган
фаолияти.

6.

ISO 9001:2015 СТАНДАРТИНИ
ТУЗИЛИШИ
10 Булимлардан иборат:
Барча
бошқарув
тизимининг
стандартлари
учун умумий
бўлган асосий
бўлимлар
1 БЎЛИМ
КУЛЛАШ ДОИРАСИ
2 БЎЛИМ
МЕЪЁРИЙ ХАВОЛАЛАР
3 БЎЛИМ
АТАМАЛАР ВА ТАЪРИФЛАР
4 БЎЛИМ
ТАШКИЛОТ МУХИТИ
5 БЎЛИМ
ЕТАКЧИЛИК
6 БЎЛИМ
РЕЖАЛАШТИРИШ
7 БЎЛИМ
ТАЪМИНЛАШ
8 БЎЛИМ
ФАОЛИЯТ
9 БЎЛИМ
ФАОЛИЯТ НАТИЖАЛАРИНИ БАХОЛАШ
10 БЎЛИМ
ЯХШИЛАШ
■ Барча ISO стандартлари учун
SL иловасида келтирилган
юқори даражадаги тузилишга
қуйидагилар киради:
• 3 кириш булимлар
• 7 асосий булимлар
Барча бошқарув тизимининг
стандартлари учун
умумийдир

7.

СИФАТНИ БОШҚАРИШ ТАМОЙИЛЛАРИ (ПРИНЦИПЛАРИ)
➢ Истеъмолчиларга
йўналтириш
➢ Рахбариятни етакчилиги
➢ Ишчиларни жалб килиниши
➢ Жараён ёндашуви
➢ Бошкарувга тизимли
ёндашув
➢ Доимий такомиллашиш
➢ Далиллар асосида
қарорлар қабул қилиш
➢ Таъминловчилар билан
ўзаро манфаатли
муносабатлар

8.

1. ISO 9001:2015 СТAНДAРТИНИНГ АМАЛ
ҚИЛИШ СОҲАСИ
■ Стандарт қуйидаги ташкилотлар учун СМТга қўйиладиган
талабларни белгилайди:
■ мижозлар ва амалдаги қонунчилик ва меъёрий талабларга
жавоб берадиган маҳсулот ёки хизматларни доимий
равишда тақдим етиш қобилиятини намойиш етишлари
керак ва
■ тизимни самарали қўллаш орқали мижозлар еҳтиёжини
қондириш даражасини ошириш, мижозлар талаблари ҳамда
амалдаги қонунчилик ва меъёрий ҳужжатлар талабларига
мувофиқлигини таъминлашни мақсад қилган.

9.

4. ТАШКИЛОТ МУҲИТИ (КОНТЕКСТ)
1. Ташкилот ва унинг муҳити тўғрисида
тушунча
■ Ташкилот ўзининг мақсадлари ва стратегик йўналишларига тегишли бўлган,
ҳамда унинг сифат менежменти тизимининг белгиланган натижаси(лари)га
эришиш қобилиятига таъсир этадиган ташқи ва ички омилларни белгилаши
керак.
■ Ташкилот ушбу ташқи ва ички омиллар тўғрисида ахборотни мониторинг ва
таҳлил қилиши керак.
Ташкилотнинг муҳити (контексти) - бу ташкилотнинг мақсадларига еришиш
ва ривожлантиришга таъсир қилиши мумкин бўлган ички ва ташқи
омиллар тўпламидир

10.

СМТ га ТАЪСИР КУРСАТУВЧИ ИЧКИ ВА ТАШКИ
ОМИЛЛАР
Ташки омиллар:
Ички омиллар:
➢ Хукукий
➢ Технологик
➢ Ракобатчилик
➢ Бозор
➢ Маданий
➢ Сиёсий
➢ Ижтимоий
➢ Иктисодий
➢ Киймати
➢ Маданий омиллар
➢ Билим
➢ Ташкилот
самарадорлиги
курсаткичи
Ушбу омиллар:
❑ Халкаро, Миллий, Регионал, Махаллий
❑ Ижобий ва Салбий
булиши мумкин

11.

4. ТАШКИЛОТ МУҲИТИ
4.2. Манфаатдор томонларнинг эҳтиёжлари
ва кутилмалари тўғрисида тушунча
■ Ташкилотнинг, истеъмолчилар талабларига ва уларга
қўлланилган
қонунчилик
ва
норматив-ҳуқуқий
талабларга жавоб берадиган маҳсулот ва хизматни
доимо етказиб бериш қобилиятига манфаатдор
томонлар тарафидан кўрсатилаётган ёки кўрсатилиши
мумкин бўлган таъсирни ҳисобга олган ҳолда
ташкилот қуйидагиларни белгилаши керак:
a) сифат менежменти
манфаатдор томонлар;
тизимига
алоқадор
бўлган
b) ушбу манфаатдор томонларнинг сифат менежменти
тизимига алоқадор бўлган талаблари.
■ Ташкилот ушбу манфаатдор томонлар ва уларнинг
тегишли талаблари тўғрисида ахборотни мониторинг
ва таҳлил қилиши керак.

12.

ТАШКИЛОТ МУХИТИ,
МАНФААТДОР ТОМОНЛАР (НАЪМУНА)
Акциядорлар
Истеъмолчи
Рақобатчилар
Назорат
идоралари
Ишчилар
ТАШКИЛОТ
ОАВ
Қонунчилик
Банклар ва
суғурта
ташкилотлар
Маҳаллий ахоли
(кушнилар)
Маҳаллий
ҳокимият
Таъсисчиташкилот

13.

Сифат доирасига қуйидагилар таъсир қилиши
мумкин:
❑ Ташкилотнинг катталиги
❑ Қабул қилинган бошқарув модели
❑ Фаолият моҳияти
❑ Хатарлар ва имкониятларнинг табиати
Фаолият, маҳсулот ёки хизматга тааллуқли бўлмаган
доиралар ва талаблар (агар мавжуд бўлса)
ҳужжатлаштирилиши керак

14.

4.4. СМТ ВА УНИНГ ЖАРАЁНЛАРИ
Ташкилот зарур ҳажмда:
a) жараёнларнинг ишлашини
таъминлаш учун
ҳужжатлаштирилган маълумотни
ишлаб чиқиши, долзарблаштириши
ва қўллаши керак;
b) ушбу жараёнлар қандай
режалаштирилган бўлса шунга
мувофиқ амалга оширилаётганига
ишончни таъминлаш учун
ҳужжатлаштирилган маълумотни
рўйхатдан ўтказиш ва сақлаш
керак.

15.

4.4. СМТ ВА УНИНГ ЖАРАЁНЛАРИ
(НАЪМУНА)
Жамият ва
манфаатдор
томонлар
Бошқариш жараёнлари (Top Management)
Талабларни
қондириш учун
ечимлар
Ҳужжатларни
бошқариш ва
ижросини
назорат қилиш
Ички аудит
Менеджмент
таҳлили
Юриспруден
ция
Комплаенс
Талаблар ва
фикрлар
Корхоналар
фаолиятини
мувофиқлаш
тириш ва
ривожлантир
иш учун
маълумотлар
ни киритиш
Ташқи жараён:
Дистребютерлар
Операцион жараёнлар
Маркетинг Бизнецни Молиявий Харидларн Махаллийл
Ишлаб
Техник
ва
хизмат
аштиришни чиқариш ва
и
ривожланти мувофиқла
технологияни
инвестиция
штириш бошқариш бошқариш ривожлантири
риш
ларни жалб
ш
қилиш
Синов
Етказиб Хавфсизли
Саноат
тизимларини
берувчи
чиқиндила
кни
стандартлашт
сифатини таъминлаш
рини
ириш ва
ривожлант
мувофиқлашт мувофиқла
ириш
ириш
штириш
Қўллаб қувватловчи жараёнлари
Талаблар ва
фикрмулоҳазалар
ни қондириш
ечимлари
Инфратузилмани
бошқариш
Ходимларни бошқариш
Ахборот
комуникацияларини
бошқариш

16.

"Ўзингизнинг
намунангиз
бошқаларга
таъсир
қилишнинг асосий воситаси емас, бу ягона воситадир."
Альберт Эйнштейн

17.

ЕТАКЧИЛИК КОНЦЕПЦИЯСИ
Психоаналитик
ёндашув
Персонологик
ёндашув
Вазият буйича
ёндашиш

18.

5. ЕТАКЧИЛИК
1. Етакчилар мажбуриятлари
2.
Истеъмолчилар талабларига мослашиш
■ Юқори раҳбарият қуйидагиларни таъминлаш йўли
орқали истеъмолчилар талабларига мослашишга
нисбатан пешқадамлик ва тарафдорликни намойиш
қилиши керак:
a) истеъмолчиларнинг талаблари, ҳамда
қўлланиладиган қонуний ва норматив-ҳуқуқий талаблар
аниқланган, тушунарли ва доимо бажарилмоқда;
b) маҳсулотлар ва хизматларнинг мувофиқлигига ва
истеъмолчиларнинг қониқишини ошириш қобилиятига
таъсир қилиши мумкин бўлган хавфлар ва имкониятлар
аниқланган ва кўриб чиқилган;
c) эътибор марказида истеъмолчиларнинг
қониққанлигини ошириш турибди.

19.

5. ЕТАКЧИЛИК
2. Сиёсат
1.
Сифат соҳасида сиёсатни ишлаб чиқиш
■ Юқори раҳбарият:
a) ташкилотнинг мақсадлари ва муҳитига
мувофиқ бўлган, ҳамда унинг стратегик
йўналишини қўллаб қувватлайдиган;
b) сифат соҳасида мақсадларни белгилаш учун
асос яратадиган;
c) ўз ичига қўлланиладиган талабларга мувофиқ
бўлиш мажбуриятини оладиган;
d) ўз ичига сифат менежменти тизимини доимо
яхшилаб бориш мажбуриятини оладиган сифат
соҳасидаги сиёсатни ишлаб чиқиши, амалга
ошириши ва долзарб ҳолатда сақлаши керак.

20.

5. ЕТАКЧИЛИК
5.2 Сиёсат
5.2.2 Сифат соҳасида сиёсатдан
хабардор қилиш
Сифат соҳасидаги сиёсат:
a) фойдаланишга осон бўлиши ва
ҳужжатлаштирилган ахборот
сифатида қўлланилиши керак;
b) ходимларга маълум қилинган,
тушунарли ва ташкилот ичида
қўлланиладиган бўлиши керак;
c) тегишли манфаатдор томонлар
учун қулай усулда тушунарли бўлиши
керак.

21.

РЕЖАЛАШТИРИШГА ТУРЛИ ХИЛ
ЁНДАШУВЛАР
Тизимли
ёндашув
Aнъанавий
ёндашув
Афзаллик
Муаммо
Харакатлар
тахлили
Максадлар
Тузатувчи
тадбирлар
Ўлчанадиган вазифалар
Тадбирлар ва
харакатлар

22.

6. РЕЖАЛАШТИРИШ
1. Хатарларга ва имкониятларга нисбатан ҳаракатлар
1.
Ташкилот сифат менежменти тизимида режалаштириш вақтида омиллар
(4.1га қаранг) ва талабларни (4.2га қаранг) ҳисобга олиши, ҳамда қуйидагилар
учун кўриб чиқилиши лозим бўлган хатарлар ва имкониятларни аниқлаши керак:
a)
сифат менежменти тизими ўзининг белгиланган натижаларига эришиши
мумкинлигига ишончни таъминлаш;
b) уларнинг кутилган таъсирини ошириш;
c) уларнинг номақбул таъсирини олдини олиш ёки камайтириш;
d) яхшиланишга эришиш.

23.

СМТни ХАТАРЛАРга ЙЎНАЛТИРИЛГАН ХОЛДА
ФОЙДАЛАНИШ
Хатар – ноаникликнинг таъсири
Хар ташкилотлар учун хар хил
Номувофик маҳсулотни чиқариш
оқибатлари - аҳамиятсиз
Номувофик маҳсулотни чиқариш
оқибатлари – муҳим ҳатто
ҳалокатли
Ташкилот ичидаги турли жараёнлар учун
Жараёнга, маҳсулотга ёки тизимга таъсир қилувчи хатарларни турли
даражалари
Контекстни ҳисобга олган ҳолда хатарларни сифат
ва миқдорий хусусиятларини ҳисобга олиш
Зарур чора-тадбирлар кўллами ва зудлилиги

24.

6. РЕЖАЛАШТИРИШ
1. Хатарларга ва имкониятларга нисбатан ҳаракатлар
2.
Ташкилот қуйидагиларни
режалаштириши керак:
a)
ушбу хатарлар ва имкониятларни кўриб
чиқиш бўйича ҳаракатлар;
b) қай тарзда:
1)
ушбу ҳаракатларни сифат менежменти
тизими жараёнларига интеграциялаш ва
жорий қилиш (4.4га қаранг);
2)
ушбу ҳаракатларнинг натижавийлигини
баҳолаш.
Хатарлар ва имкониятларга нисбатан
қўлланиладиган чоралар маҳсулотлар ва
хизматлар мувофиқлигига уларнинг жоиз
таъсирига пропорционал бўлиши керак.

25.

6. РЕЖАЛАШТИРИШ
6.2. Максадлар ва уларга эришиш буйича режалаштириш
6.2.2 Сифат соҳасида мақсадларга эришиш
бўйича ҳаракатларни режалаштириш вақтида
ташкилот қуйидагиларни аниқлаши керак:
a) нима бажарилиши керак;
b) қандай ресурслар талаб қилинади;
c) ким жавобгар бўлади;
d) ушбу ҳаракатлар қачон тугайди;
е) натижалар қай тарзда баҳоланади.

26.

МАҚСАДЛАРНИ ИШЛАБ ЧИҚИШГА
ҚЎЙИЛАДИГАН ТАЛАБЛАР
МУХИМЛИГИ
Мақсад СМТни доимий равишда такомиллаштиришга йўналтирилган бўлиши керак
ЎЛЧОВЛИГИ
Мақсад кузатилиши керак ва ўлчаш қобилиятига ега бўлиши керак
ЭРИШИЛИШИ
Мақсадга еришиш еҳтимоли юқори бўлиши керак (50% дан юқори)
ЖАВОБГАРЛИК
Мақсадга еришиш жараёнида ходимларни жалб қилиш керак. Мақсадга еришиш учун
масъул шахслар тайинланган булиши керак
ВАҚТ ЖАДВАЛИ
Мақсадга еришиш учун вақт чегараси бўлиши керак
РЕСУРЛАР
Мақсадларни режалаштиришда зарур ресурсларни аниқлаш керак

27.

РЕСУРСЛАР:
Ишчилар
Махсус кўникмалар
Молиявий
ресурслар
Технология
Ташкилий
инфратузулма

28.

7. ТАЪМИНЛАШ
7.1. Ресурслар
7.1.2 Инсон ресурслари
■ Ташкилот сифат
менежменти тизимини
натижавий жорий қилиш ва
унинг ишлаши, ҳамда унинг
жараёнларини бошқариш учун
зарур бўлган мансабдор
шахсларни аниқлаши ва улар
билан таъминлаши керак.

29.

7. ТАЪМИНЛАШ
1. Ресурслар
3.
Инфратузилма
■ Ташкилот маҳсулотлар ва хизматларнинг
мувофиқлигига эришиш мақсадида унинг
жараёнларининг ишлаши учун зарур бўлган
инфратузилмани аниқлаши, яратиши ва
сақлаши керак.
■ Изоҳ – Инфратузилма қуйидагиларни ўз
ичига олиши мумкин:
a) бинолар ва улар билан боғлиқ бўлган
муҳандислик тармоқлари ва тизимлари;
b) жиҳозлар, жумладан техник ва дастурий
воситалар;
c) транспорт ресурслари;
d) ахборот ва коммуникация технологиялари.

30.

7. ТАЪМИНЛАШ
7.1. Ресурслар
7.1.4 Жараёнларнинг ишлаши учун муҳит
■ Ташкилот ўз жараёнларининг ишлаши, ҳамда
маҳсулотлар
ва
хизматларга
доир
талабларга
мувофиқликка эришиши учун зарур муҳитни аниқлаши,
яратиши ва сақлаши керак.
■ Изоҳ – Мос муҳит қуйидагилар каби инсон ва
жисмоний омиллар бирикмасини ўзида ифодалаши
мумкин:
a) ижтимоий (масалан, дискриминациянинг
тинчлик, низонинг йўқлиги);
йўқлиги,
b) психологик (масалан, стресс даражасини пасайтириш,
ҳиссий ёнишнинг олдини олиш, ҳиссий ҳимоя);
c) жисмоний (масалан, температура, иссиқлик оқими,
намлик, ёритиш, ҳаво ҳаракати, гигиена, шовқин).
■ Ушбу омиллар етказиб берилаётган маҳсулотлар ва
хизматларга боғлиқ ҳолда жиддий фарқ қилиниши мумкин.

31.

7.1. ТАЪМИНЛАШ
5.
Мониторинг ва ўлчашлар учун ресурслар (КИП и А)
1.
Умумий талаблар
■ Ташкилот, маҳсулотлар ва хизматлар талабларга
мувофиқлигини тасдиқлаш учун мониторинг ёки ўлчашлар
ишлатилаётган ҳолларда қонуний кучга эга бўлган ва
ишончли натижаларни таъминлаш учун зарур ресурсларни
аниқлаши ва тақдим қилиши керак.
■ Ташкилот, тақдим қилинган ресурслар:
a) мониторинг ва ўлчаш бўйича кўрилаётган ҳаракатларнинг
муайян тури учун яроқли бўлишини;
b) кўзда тутилган мақсадлар учун уларнинг яроқлилигини
сақлаш мақсадида қўллаб-қувватланишини таъминлаши
керак.
Ташкилот мониторинг ва ўлчаш учун ресурсларнинг
яроқлилиги далолати сифатида тегишли ҳужжатлаштирилган
ахборотни рўйхатдан ўтказиши ва сақлаши керак.

32.

7. ТАЪМИНЛАШ
7.1. Ресурслар
7.1.6 Ташкилотнинг билимлари
■ Ташкилот ўзининг жараёнлари ишлаши учун ва маҳсулотлар ва хизматларнинг
мувофиқлигига эришиш учун зарур бўлган билимларни аниқлаши керак.
■ Билимлар зарур ҳажмда сақланиши ва фойдаланишга осон бўлиши керак.
■ Ўзгараётган эҳтиёжлар ва мойилликларни кўриб чиқиш вақтида ташкилот билимларнинг
жорий даражасини баҳолаши ва қўшимча билимлар, ҳамда уларнинг зарур янгиланишидан
фойдаланиш ҳуқуқини қай тарзда олиши ёки таъминлашини аниқлаши керак.
■ Изоҳлар:
1 Ташкилот билимлари – бу ташкилот учун ўзига хос бўлган билимлар; асосан тажрибадан
олинган билимлар. Билимлар – бу, ташкилот мақсадларига эришиш учун фойдаланиладиган
ёки алмашинадиган маълумотлар.
2 Қуйидагилар ташкилот билимларининг асоси бўлиши мумкин:
a) ички манбалар (масалан, интеллектуал мулк, тажрибадан олинган билимлар;
хулосалар,
муваффақиятсиз
ёки
муваффақиятли
лойиҳалардан
олинган
ҳужжатлаштирилмаган билимлар ва тажрибани йиғиш ва алмашиш; жараёнлар,
маҳсулотлар ва хизматларни яхшилаш натижалари);
b) ташқи манбалар (масалан, стандартлар, илмий бирлашма, конференциялар, семинарлар,
истеъмолчилар ва ташқи етказиб берувчилардан олинган билимлар).

33.

7. ТАЪМИНЛАШ
7.2. Лаёқатлилик
■ Ташкилот:
a) сифат менежменти тизими фаолияти натижалари ва унинг натижавийлигига
таъсир кўрсатадиган ишни ташкилот раҳбарлиги остида бажарувчи шахслар
(шахс)нинг зарурий лаёқатлилигини аниқлаши керак;
b) тегишли таълим, тайёргарлик ва (ёки) тажриба асосида ушбу шахсларнинг
лаёқатлилигини таъминлаши керак;
c) қўлласа бўладиган жойларда талаб қилинаётган лаёқатлиликни олишга
йўналтирилган ҳаракатларни қилиши ва қилинган ҳаракатларнинг натижавийлигини
баҳолаши керак;
d) тегишли ҳужжатлаштирилган ахборотни
рўйхатдан ўтказиши ва сақлаши керак.
лаёқатлилик далолати
сифатида
Изоҳ – Қўлланилган ҳаракатлар ўз ичига масалан, ўқиш ўтказишни, мавжуд
ходимлар орасида устозлик ёки мажбуриятларни қайта тақсимлашни; ёки талаб
қилинаётган лаёқатлилик даражасига эга бўлган шахсларни ёллашни олиши
мумкин.

34.

7. ТАЪМИНЛАШ
7.3 Хабардорлик
■ Ташкилот ўзининг раҳбарлиги остида иш
бажараётган тегишли ходимлар қуйидагилар
тўғрисида хабардор бўлишларини таъминлаши
керак:
a) сифат соҳасидаги сиёсат тўғрисида;
b) сифат соҳасида мувофиқ мақсадлар;
c) сифат менежменти тизимининг
натижавийлигига ўз ҳиссаси, жумладан
фаолият натижаларини яхшилашдан фойда;
d) сифат менежменти тизими талабларига
номувофиқлик оқибатлари.

35.

7. ТАЪМИНЛАШ
7.4 Ахборот алмашуви
■ Ташкилот сифат менежменти тизимига
тегишли ахборотларни ички ва ташқи
алмашиш тартибини белгилаши керак,
жумладан:
a) қандай ахборотлар узатилади;
b) ахборот қачон узатилади;
c) ахборот кимга узатилади;
d) у қай тарзда узатилади;
e) ахборотни ким узатади.

36.

7.5 ХУЖЖАТЛАШТИРИЛГАН МАЪЛУМОТ
7.5.1 Умумий қоидалар
Ташкилотнинг сифат менежменти тизими ўз ичига қуйидагиларни
олиши керак:
a)
ушбу
стандарт
томонидан
ҳужжатлаштирилган ахборот;
талаб
қилинадиган
b)
ташкилот
томонидан
сифат
натижавийлигини таъминлаш учун
ҳужжатлаштирилган ахборот.
менежменти
зарур деб
тизимининг
аниқланган,
Изоҳ –
Бир ташкилотнинг сифат менежменти тизими
ҳужжатлаштирилган маълумотининг ҳажми қуйидагиларга боғлиқ
ҳолда бошқасидан фарқ қилиши мумкин:
- ташкилот ўлчами ва унинг фаолияти, жараёнлари, маҳсулотлари
ва хизматлари тури;
- жараёнларнинг мураккаблиги ва уларнинг ўзаро боғлиқлиги;
- ходимлар лаёқатлилиги.

37.

7.5 ХУЖЖАТЛАШТИРИЛГАН МАЪЛУМОТ
2.
Яратиш ва долзарблаштириш
■ Ҳужжатлаштирилган ахборотни яратиш ва
долзарблаштириш вақтида ташкилот тегишли
тарзда қуйидагиларни таъминлаши керак:
a) идентификация ва таъриф (масалан, номи,
санаси, муаллифи, ҳавола рақами);
b) формат (масалан, тили, дастурий таъминот
версияси, график воситалар) ва ташувчи (масалан,
қоғоз ёки электрон);
c) яроқлилик ва адекватлик нуқтаи назаридан
таҳлил ва маъқуллаш.

38.

7.5 ХУЖЖАТЛАШТИРИЛГАН МАЪЛУМОТ
7.5.3
Ҳужжатлаштирилган
бошқариш
маълумотни
7.5.3.1 Сифат менежменти тизими ва ушбу
стандарт
томонидан
талаб
қилинадиган
ҳужжатлаштирилган ахборот қуйидагиларни
таъминлаш мақсадида бошқарув остида
бўлиши керак:
a) қаерда ва қачон у зарур бўлса ундан
фойдаланиш осонлиги ва яроқлилиги;
b) унинг етарли даражада ҳимояланганлиги
(масалан, маҳфийликка риоя қилмасликдан,
кераксиз
тарзда
фойдаланишдан
ёки
бутунлигини йўқотишдан).

39.

8: Бажариш
1. Оператив режалаштириш ва назорат килиш
2. Маҳсулотлар ва хизматларга доир талаблар
3. Маҳсулотлар ва хизматларни лойиҳалаштириш ва
яратиш
4. Ташқи таъминловчилар томонидан етказиб бериладиган
жараёнлар, маҳсулотлар ва хизматларни бошқариш
5. Маҳсулотни ишлаб чиқариш ва хизматлар кўрсатиш
6. Маҳсулотлар ва хизматларни ишлаб чиқариш
7. Жараёнларнинг номувофиқ маълумотларини бошқариш

40.

8. БАЖАРИШ
1. Оператив режалаштириш ва назорат килиш
■ Ташкилот маҳсулот етказиб бериш ва хизмат кўрсатишга доир талабларни
бажариш учун ва 6 бўлимда белгиланган ҳаракатларни бажариш учун зарур
жараёнларни (4.4) режалаштириши, жорий қилиши ва қуйидагилар ёрдамида
ушбу жараёнларни бошқаришни амалга ошириши керак:
a) маҳсулотлар ва хизматларга доир талабларни белгилаш;
b) қуйидагилар учун мезонларни белгилаш:
1) жараёнлар;
2) маҳсулотлар ва хизматларни қабул қилиш;
c) маҳсулотлар ва хизматларга доир талабларга мувофиқликка эришиш учун
зарур ресурсларни белгилаш;
d) белгиланган мезонларга мувофиқ жараёнларни бошқариш;
e) қуйидагилар учун зарур ҳажмда ҳужжатлаштирилган ахборотни белгилаш,
ишлаб чиқиш, долзарблаштириш ва қўллаш, ҳамда рўйхатдан ўтказиш ва
сақлаш:

41.

8. БАЖАРИШ
8.1 Оператив режалаштириш ва назорат килиш
1) жараёнлар режалаштирилганидек бажарилганлигига
ишончни таъминлаш;
2) маҳсулотлар ва хизматлар талабларга
мувофиқлигини намойиш қилиш учун.
■ Бундай режалаштиришнинг маълумотлари ташкилот
фаолияти учун мос бўлиши керак.
■ Ташкилот
режалаштирилган
ўзгартишларни
бошқариши ва зарур бўлганда ҳар қандай салбий
таъсирларни юмшатиш бўйича чоралар кўрган ҳолда
кўзда тутилмаган ўзгаришларнинг оқибатларини таҳлил
қилиши керак.
■ Ташкилот, ташқи ташкилотларга берилган жараёнлар
бошқарув остида бўлишини таъминлаши керак (8.4).

42.

8. Бажариш
8.2 Маҳсулотлар ва хизматларга доир талаблар
1.
Истеъмолчи билан алоқа
■ Истеъмолчилар билан алоқа қуйидагиларни ўз
ичига олиши керак:
4 % шикоят келади
96 % шикоят қилиш
учун келмайди
a) маҳсулотлар ва хизматлар тўғрисидаги
маълумотлар билан таъминлаш;
b) расмий талаблар, шартномалар ёки буюртмалар,
жумладан уларнинг ўзгартишларини ишлаш;
c) истеъмолчилардан маҳсулотлар ва хизматлар
тўғрисида фикр мулоҳазаларини, жумладан
истеъмолчиларнинг даъволарини олиш;
d) истеъмолчиларнинг мулкидан фойдаланиш ёки
бошқариш;
e) ўринли бўлган жойларда кўзда тутилмаган
ҳолларда қўлланиладиган ҳаракатларга доир махсус
талабларни белгилаш.
Ҳамма камида 10 та
шарҳ қолдиради

43.

8. Бажариш
8.2 Маҳсулотлар ва хизматларга доир талаблар
8.2.2 Маҳсулотлар ва хизматларга
бўлган талабларни белгилаш
тегишли
■ Истеъмолчиларга
таклиф
қилинадиган
маҳсулотлар ва хизматларга доир талабларни
белгилаш вақтида ташкилот қуйидагиларга ишонч
ҳосил қилиши керак:
a) маҳсулотлар ва хизматларга доир
белгиланган, жумладан:
талаблар
1) қўлланиладиган қонунчилик ва нормативҳуқуқий талаблар;
2) ташкилот томонидан
чиқилаётган талаблар;
зарур
деб
кўриб
b) у таклиф қилаётган маҳсулотлар ва хизматларга
доир талабларни бажариши мумкин.

44.

8. БАЖАРИШ
8.3 Маҳсулотлар ва хизматларни лойиҳалаштириш
ва яратиш
8.3.1 Умумий қоидалар
■ Ташкилот
кейинги маҳсулот
ишлаб чиқариш ёки хизмат
кўрсатишни таъминлаш учун мос
бўлган режалаштириш ва яратиш
жараёнини ишлаб чиқиши, жорий
қилиши ва қўллаб қувватлаши
керак.

45.

8.5 Маҳсулотни ишлаб чиқариш ва хизматлар кўрсатиш
8.5.1 Маҳсулотни ишлаб чиқариш ва хизматлар кўрсатишни
бошқариш
2.
Идентификатлаш ва кузатувчанлик
3.
Истеъмолчилар ёки ташқи таъминловчиларнинг мулки
4.
Сақлаш
5.
Етказиб беришдан кейинги фаолият
6.
Ўзгартишларни бошқариш

46.

8. БАЖАРИШ
8.5 Маҳсулотни ишлаб чиқариш ва хизматлар кўрсатиш
8.5.4 Сақлаш
■ Ташкилот, талабларга
мувофиқликни таъминлаш учун
зарур бўлган даражада, маҳсулот
ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатиш
вақтида чиқишларни сақлаши керак.
■ Изоҳ – Сақлаш ўз ичига
идентификатлашни, юк ортиш – юк
тушириш ишларини, ифлосланишни
олдини олишни, ўраб жойлашни,
сақлашни, кўчиришни ёки
транспортда ташишни ва ҳимояни
олиши мумкин.

47.

8. БАЖАРИШ
8.5 Маҳсулотни ишлаб чиқариш ва хизматлар кўрсатиш
8.5.5 Етказиб беришдан кейинги фаолият
■ Ташкилот маҳсулот ва хизматлар етказиб берилгандан кейин улар билан боғлиқ
бўлган фаолиятга доир талабларни бажарилишини таъминлаши керак.
■ Етказиб беришдан кейин талаб қилинадиган фаолиятнинг ҳажмини аниқлаш
вақтида ташкилот қуйидагиларни кўриб чиқиши керак:
a) қонунчилик ва норматив-ҳуқуқий талаблар;
b) унинг маҳсулоти ва хизматлари билан боғлиқ бўлган яширин номақбул оқибатлар;
c) маҳсулот ва хизматларнинг характери, ишлатилиши ва ҳаётининг тахминий вақти;
d) истеъмолчиларнинг талаблари;
е) истеъмолчилар билан қарама-қарши алоқа.
■ Изоҳ – Етказиб беришдан кейинги фаолият ўз ичига кафолат мажбуриятлари,
шартнома мажбуриятларига (хизмат кўрсатиш каби) биноан ҳаракатларни ва
масалан қайта ишлаш ва бутунлай йўқ қилиш каби қўшимча хизматларни олиши
мумкин.

48.

8. БАЖАРИШ
5. Маҳсулотни ишлаб чиқариш ва хизматлар кўрсатиш
6.
Ўзгартишларни бошқариш
■ Ташкилот маҳсулот ишлаб чиқариш ёки
хизматлар кўрсатишда ўзгартишларни
таҳлил қилиши ва доимо талабларга
мувофиқликни таъминлаш учун зарур
бўладиган даражада уларни бошқариши
керак.
■ Ташкилот ўзгаришларни таҳлил қилиш
натижаларини
баён
қилувчи
ҳужжатлаштирилган
ахборотни,
ўзгартишларни киритишга рухсат берган
масъул
шахслар
тўғрисида
маълумотларни ва таҳлил натижаси
бўлган
барча
зарур
ҳаракатларни
рўйхатдан ўтказиши ва сақлаши керак.

49.

8. БАЖАРИШ
8.6 Маҳсулотлар ва хизматларни чиқариш
Ташкилот маҳсулот ва хизматларга доир талабларни
бажарилишини верификатлаш занжирида тегишли босқичларда
режалаштирилган чора-тадбирларни жорий қилиши керак.
■ Истеъмолчи учун маҳсулот ва хизматларни ишлаб чиқариш
қониқарли натижалар билан барча режалаштирилган чоратадбирларни амалга ошириш тугагунча, бу ваколатли орган
ва/ёки шахс томонидан рухсат берилган, ва бу истеъмолчининг
ўзи томонидан қўлланилган ҳоллардан ташқари юз бериши
керак эмас.
■ Ташкилот маҳсулот ва хизматларни ишлаб чиқариш
тўғрисида ҳужжатлаштирилган ахборотни рўйхатдан ўтказиши
ва сақлаши керак. Ҳужжатлаштирилган ахборот ўз ичига:
a) қабул қилиш мезонларига мувофиқликни намойиш қилувчи
гувоҳномани;
b) маҳсулот ва хизматларни ишлаб чиқаришга рухсат берган
масъул шахс (шахслар)га нисбатан кузатувчанликни олиши
керак.

50.

8. БАЖАРИШ
8.7. Жараёнларнинг номувофиқ натижаларини бошқариш
8.7.1 Ташкилот талабларга мувофиқ бўлмаган жараён натижаларини, уларнинг
мўлжалланмаган қўлланилиши ёки етказиб берилишини олдини олиш мақсадида
идентификация қилишни ва бошқаришни таъминлаши керак.
■ Ташкилот номувофиқликнинг характери ва унинг маҳсулотлар ва хизматлар
мувофиқлигига таъсиридан келиб чиққан ҳолда тегишли ҳаракатларни кўриши керак. Бу
шунингдек маҳсулотларни етказиб беришдан кейин, хизматларни кўрсатиш вақтида ёки
ундан кейин аниқланган номувофиқ маҳсулотлар ва хизматларга ҳам қўлланилиши керак.
■ Ташкилот жараёнларнинг номувофиқ натижаларига нисбатан қуйидаги ҳаракатлардан
бирини ёки бир нечтасини амалга ошириши керак:
a) тузатиш;
b) маҳсулот етказиб бериш ва хизматлар кўрсатишни ажратиш, тақсимлашни чегаралаш,
қайтариш ёки тўхтатиш;
c) истеъмолчига хабар бериш;
d) оғиш билан қабул қилишга рухсат олиш.
Жараёнларнинг номувофиқ натижаларини тузатиш ишлари бажарилгандан кейин уларнинг
талабларга мувофиқлиги верификация қилинган бўлиши керак.

51.

8. БАЖАРИШ
8.7. Жараёнларнинг номувофиқ натижаларини бошқариш
8.7.2 Ташкилот:
a) номувофиқликни баён қилувчи;
b) қилинган ҳаракатларни баён қилувчи;
c) оғишга
қилувчи;
олинган
рухсатларни
баён
d) номувофиқликларга нисбатан ҳаракатлар
тўғрисида
қарор
қабул
қилган
ваколатланган
орган
ва/ёки
шахсни
кўрсатувчи
ҳужжатлаштирилган
маълумотни
рўйхатдан
ўтказиши
ва
сақлаши керак.

52.

9. БАЖАРИШНИ БАХОЛАШ
1. Мониторинг, ўлчаш, таҳлил қилиш ва баҳолаш
1.
Умумий қоидалар
■ Ташкилот:
a)
мониторинг қилиниши ва ўлчаниши лозимлигини;
b)
ишончли натижаларни таъминлаш учун зарур бўлган
мониторинг, ўлчаш, таҳлил қилиш ва баҳолаш усулларини;
c)
мониторинг ва ўлчаш ўтказилиши лозим бўлганда;
d)
мониторинг ва ўлчаш натижалари таҳлил қилинган ва
баҳоланганда аниқлаши керак.
■ Ташкилот фаолият натижаларини ва сифат менежменти
тизимининг натижавийлигини баҳолаши керак.
■ Ташкилот олинган натижаларнинг далили сифатида
тегишли ҳужжатлаштирилган ахборотни рўйхатга олиши ва
сақлаши керак.

53.

9. БАЖАРИШНИ БАХОЛАШ
1. Мониторинг, ўлчаш, таҳлил қилиш ва баҳолаш
3.
Таҳлил қилиш ва баҳолаш
■ Ташкилот, мониторинг ва ўлчаш жараёнида олинган ахборот ва тегишли
маълумотларни таҳлил қилиши ва баҳолаши керак.
■ Таҳлил натижаларидан қуйидагиларни баҳолаш учун фойдаланиш лозим:
a)
маҳсулот ва хизматлар мувофиқлиги;
b)
истеъмолчиларнинг қониққанлик даражаси;
c)
фаолият натижалари ва сифат менежменти тизимининг натижавийлиги;
d)
режалаштиришнинг муваффақиятли бўлиши;
e)
хавфлар ва имкониятларга нисбатан кўрилган ҳаракатларнинг натижавийлиги;
f) ташқи етказиб берувчилар фаолияти натижалари;
g)
сифат менежменти тизимини яхшилашдаги эҳтиёжлар.
■ Изоҳ — Маълумотларни таҳлил қилиш усуллари статистик усулларни ўз ичига
олиши мумкин.

54.

9. БАЖАРИШНИ БАХОЛАШ
9.2 Ички аудит
9.2.1
Ташкилот:
а) сифат менежменти тизимини:
1) ташкилотнинг сифат менежменти тизимига
доир унинг ўзига тегишли талабларга;
2) ушбу стандарт талабларига
мувофиқлигини;
b) сифат менежменти тизими натижали жорий
этилганлиги ва ишлаши ҳақида ахборот олиш
учун ички аудитларни режалаштирилган вақт
оралиғида ўтказиши керак.

55.

9. БАЖАРИШНИ БАХОЛАШ
9.3 Рахбарият томонидан
тахлиллаш
1.
Умумий қоидалар
■ Юқори раҳбарият сифат менежменти
тизимининг яроқлилиги, айнан бир
хиллиги,
натижавийлиги
ва
ташкилотнинг
стратегик
йўналиши
билан келишилганлигини таъминлаш
мақсадида сифат менежменти тизимини
режалаштирилган
вақт
оралиғида
таҳлил қилиши керак

56.

9. БАЖАРИШНИ БАХОЛАШ
9.3 Рахбарият томонидан
тахлиллаш
9.3.3 Раҳбарият томонидан таҳлилнинг
чиқиш маълумотлари
■ Раҳбарият томонидан таҳлилнинг чиқиш
маълумотлари қуйидагиларга тегишли қарор
ва ҳаракатларни ўз ичига олиши керак:
a)
яхшилаш учун имкониятлар;
b)
сифат менежменти тизимининг ҳар
қандай зарур ўзгартиришлари;
c)
ресурсларга бўлган эҳтиёж.
■ Ташкилот, раҳбарият томонидан
таҳлиллар натижаларининг далили
сифатида ҳужжатлаштирилган ахборотни
рўйхатга олиши ва сақлаши лозим.

57.

10. ЯХШИЛАШ
1.
Номувофиқликлар ва тузатиш чоралари
Aгар номувофиқликлар, шу жумладан шикоятлар бўлса, ташкилот:
а) мос бўлмаган ҳолатларга тегишли равишда жавоб беринг:
1) номувофиқликни бошқариш ва тузатиш бўйича чоралар кўриш;
2) оқибатлари бўйича чоралар кўриш;
b) номувофиқлик сабабларини (сабабларини) бартараф етиш бўйича чоралар кўриш
зарурлигини баҳоланг, шунда у такрорланмаслиги ёки бошқа жойларда пайдо бўлиши
мумкин емас:
1) номувофиқликни таҳлил қилиш;
2) номувофиқликнинг сабабини аниқлаш;
3) бошқа жойда шунга ўхшаш номувофиқлик мавжудлигини ёки бошқа жойда пайдо
бўлиши мумкинлигини аниқлаш;
c) барча керакли ҳаракатларни бажариш;
d) амалга оширилган тузатиш ҳаракатларининг самарадорлигини таҳлил қилиш;
e) агар керак бўлса, режалаштириш пайтида аниқланган хатар ва имкониятларни кўриб
чиқиш;
f) агар керак бўлса, сифат менежменти тизимига ўзгартиришлар киритиш.
Тузатиш ишлари аниқланган номувофиқликлар оқибатларига мос келиши керак.

58.

Тахлил
Потенциал
номувофикликлар
Сабаблар
таҳлили
Тузатиш
тадбирлари
Аникланган
номувофиклик
Тузатиш
тадбирлари
жорий килиш
Маълумот
манбаълари
Аудит
Мониторинг
Жихозлар
Натижавийликни
тахлили

59.

10. ЯХШИЛАШ
10.3 Доимий такомиллаштириш
■ Ташкилот
сифат
менежменти
тизимининг яроқлилиги, айнан бир
хиллиги ва натижавийлигини доимий
яхшилаши керак.
■ Ташкилот доимий яхшилаш бўйича
чора сифатида кўриб чиқишни талаб
этадиган эҳтиёжлар ёки имкониятлар
мавжудлигини аниқлаш мақсадида
таҳлил ва баҳолаш натижаларини,
раҳбарият томонидан таҳлилнинг
чиқиш маълумотларини кўриб чиқиши
лозим.

60.

AТРОФ-МУҲИТНИ
БОШҚАРИШ
ТИЗИМИ
ISO 14001:2015
СТАНДАРТИНИНГ
ТАЛАБЛАРИ
АСОСИДА
ХУЖЖАТЛАРНИ
ИШЛАБ ЧИКИШ

61.

ТAШКИЛОТНИ БОШҚAРИШ ТИЗИМИ
Фаолиятнинг турли томонларини бошқариш
Ишлаб чиқаришни
бошқариш
Ходимларни
бошқариш
Меҳнат муҳофазаси ва
хавфсизлигини бошқариш
Aтроф муҳитни
бошқариш
Сифат бошқаруви
Молия
бошқаруви
ISO 45001
ISO 9001
ISO 14001

62.

ISO 14001:2015 – СЭМ
атроф-муҳитни бошқариш
тизими. Талаблар ва
улардан фойдаланиш
бўйича кўрсатмалар - 3нашр, 2015 йил 15 сентябр

63.

ISO 14001: 2015 ТУЗИЛМAСИ 10 БЎЛИМДAН
ИБОРАТ
Барча
бошқарув
тизимининг
стандартлари
учун умумий
бўлган асосий
бўлимлар
1 БЎЛИМ
КУЛЛАШ ДОИРАСИ
2 БЎЛИМ
МЕЪЁРИЙ ХАВОЛАЛАР
3 БЎЛИМ
АТАМАЛАР ВА ТАЪРИФЛАР
4 БЎЛИМ
ТАШКИЛОТ МУХИТИ
5 БЎЛИМ
ЕТАКЧИЛИК
6 БЎЛИМ
РЕЖАЛАШТИРИШ
7 БЎЛИМ
ТАЪМИНЛАШ
8 БЎЛИМ
ФАОЛИЯТ
9 БЎЛИМ
ФАОЛИЯТ НАТИЖАЛАРИНИ БАХОЛАШ
10 БЎЛИМ
ЯХШИЛАШ
Барча ISO стандартлари учун
SL иловасида келтирилган
юқори даражадаги тузилишга
қуйидагилар киради:
• 3 кириш булимлар
• 7 асосий булимлар
Барча бошқарув тизимининг
стандартлари учун
умумийдир

64.

ТАШКИЛОТ МУҲИТИ, МАНФААТДОР ТОМОНЛАР

65.

6. РЕЖАЛАШТИРИШ
1.
Хатарларга ва имкониятларга нисбатан ҳаракатлар
2.
Экологик аспектлар
Ташкилот ҳар хил даражаларда ва
ташкилотнинг турли функцияларида
муҳим экологик аспектларни етказиши
керак.
Ташкилот қуйидагилар тўғрисида
ҳужжатлаштирилган маълумотни сақлаши
шарт:
экологик аспектлар ва улар билан
боғлиқ экологик таъсирлар;
муҳим экологик аспектларни аниқлаш
учун фойдаланиладиган мезонлар;
муҳим экологик аспектлар.
Изоҳ: Aтроф-муҳитнинг муҳим
аспектлари салбий таъсирлар
(таҳдидлар) ёки фойдали таъсирлар
(имкониятлар) билан боғлиқ хавф ва
имкониятларга олиб келиши мумкин.

66.

Экологик аспектлар ва
жараёнлик ёндашув
Таъсир чегараси
Назорат чегараси
Газсимон
ташламалар
Шовкин
ва
вибрация
Хом ащёни кириши
Энергоманбаларни
кириши
Фаолият
Суюк окавалар
Чикиндилар
Транспорт
Махсулот ва
хизматлар
Тўкилишлар
Қадоқлаш
Истеъмолчи
томонидан
ишлатиш ва
йўқ қилиш

67.

Муҳим аспектларни бошқариш
Барча муҳим аспектлар учта усулдан камида
биттаси билан бошқарилиши керак
МУҲИМ АСПЕКТЛAР
КУЙИДАГИЛАР БИЛAН
БОШҚAРИЛAДИ
ТЕКШИРИШЛАР
БЕЛГИЛАНГАН
МАКСАДЛАР
ОПЕРАЦИОН
НАЗОРАТ

68.

Таъсир қилиш муҳити
Атмосфера
хавоси
Инсон
Табиий
ресурслар
Тупрок
Ўсимлик ва
ҳайвонот дунёси
Ер усти ва ер ости
сувлари

69.

ЭКОЛОГИК АСПЕКТ
Экологик аспект:
атроф-муҳит билан ўзаро алоқада бўлган
ёки улар билан ишлашга қодир бўлган
ташкилот фаолияти, маҳсулотлари ёки
хизматларининг элементи
Ташкилотнинг муҳим екологик жиҳати бу
атроф-муҳитга сезиларли таъсир
кўрсатадиган ёки таъсир қилиши мумкин
бўлган йўналишдир.
Экологик таъсир:
атроф-муҳитнинг фойдали ёки
ноқулай бўлган ҳар қандай
ўзгариши, бу ташкилотнинг
екологик жиҳатларидан тўлиқ
ёки қисман келиб чиқади

70.

Экологик аспект
Экологик таъсир

71.

Атроф-мухитни саклаш тадбирлари
- ўсимлик атрофидаги техноген
чиқинди жойларда ўсимликларнинг
тикланиши
- корхонада табиатни тежайдиган
технологияларни жорий етиш
атмосферага олтингугурт диоксиди
чиқиндиларининг ҳажмини деярли беш
бараварга, металларни эса ярмига
камайтиришга имкон берди.

72.

Aтроф муҳитга салбий таъсир

73.

6. РЕЖАЛАШТИРИШ
2. Мақсадлар ва уларга эришишни режалаштириш
Экологик мақсадлар
1.
Ташкилот муҳим функциялар ва даражалар учун
муҳим экологик аспектларни ва мувофиқлик
талабларини, шунингдек унинг хатарлари ва
имкониятларини ҳисобга олган ҳолда экологик
мақсадларини белгилаш керак.
Экологик мақсадларни белгилашда:
a)
ташкилотнинг атроф-муҳит сиёсатига мувофиқ
бўлиши;
b)
ўлчовли бўлиши (иложи бўлса);
c)
назорат остида бўлиши;
d)
етказилиши;
e)
зарур бўлса янгилаш керак.
Ташкилот ўзининг экологияга оид мақсадларини
тавсифловчи ҳужжатлаштирилган маълумотни
сақлаши керак..

74.

6. РЕЖАЛАШТИРИШ
2. Мақсадлар ва уларга эришишни режалаштириш
2.
Мақсадлар ва уларга эришишни
режалаштириш.
Экологик мақсадларга эришишни режалаштираётганда
ташкилот қуйидагиларни белгилаши керак :
зарур ҳаракатлар;
зарур ресурслар;
жавобгар;
бунга қачон еришилади;
натижалар қандай баҳоланиши, шу билан бирга
экологик ўлчов мақсадларига эришилишини назорат
қилиш кўрсаткичлари (9.1.1-га қаранг).
Ташкилот атроф-муҳитни муҳофаза қилиш
мақсадларига эришиш бўйича ҳаракатларни
ташкилотнинг бизнес жараёнларига қандай
сингдириш мумкинлигини кўриб чиқиши керак.

75.

ISO 45001:2018
СТАНДАРТИНИ
УМУМИЙ ШАРХИ

76.

ISO 45001:2018 СТAНДAРТНИНГ МAҚСAДИ
ISO 45001:2018 - Соғлиқни сақлаш ва меҳнат хавфсизлиги
менежменти тизимини (кейинги слайдларда СС ва МХ МТ) Талаблар ва фойдаланиш учун қўлланма
Жорий этиш зарурияти
хавфсиз ва соғлом иш муҳитини таъминлаш
меҳнат жароҳатлари ва / ёки ишчилар касалликларининг олдини
олиш ва ташкилотнинг СС ва МХ фаолиятини доимий равишда
яхшилаш
Ушбу стандарт СС ва МХ хатарлари ва имкониятларини
бошқариш, ташкилотга қонуний ва бошқа талабларни бажаришда
ёрдам бериш учун асос яратади.

77.

ISO 45001:2018 СТАНДАРТИНИ ТУЗИЛИШИ
10 Булимлардан иборат:
Кириш
бўлимлари
Барча
бошқарув
тизимининг
стандартлари
учун умумий
бўлган асосий
бўлимлар
1 БЎЛИМ
КУЛЛАШ ДОИРАСИ
2 БЎЛИМ
МЕЪЁРИЙ ХАВОЛАЛАР
3 БЎЛИМ
АТАМАЛАР ВА ТАЪРИФЛАР
4 БЎЛИМ
ТАШКИЛОТ МУХИТИ
5 БЎЛИМ
ЕТАКЧИЛИК
6 БЎЛИМ
РЕЖАЛАШТИРИШ
7 БЎЛИМ
ТАЪМИНЛАШ
8 БЎЛИМ
ФАОЛИЯТ
9 БЎЛИМ
ФАОЛИЯТ НАТИЖАЛАРИНИ БАХОЛАШ
10 БЎЛИМ
ЯХШИЛАШ
Барча ISO стандартлари учун
SL иловасида келтирилган
юқори даражадаги тузилишга
қуйидагилар киради:
• 3 кириш булимлар
• 7 асосий булимлар
Барча бошқарув тизимининг
стандартлари учун
умумийдир

78.

PLAN-DO-CHECK-ACT ЦИКЛИ ВА ДОИМИЙ
ТАКОМИЛЛАШТИРИШ
СС ВА МХ
натижаларини
доимий равишда
яхшилаш учун
чоралар тузиш
СС ВА МХ сиёсати
ва мақсадларига
мувофиқ фаолият ва
жараёнларни кузатиб
бориш ва ўлчаш
ҳамда натижалар
тўғрисида ҳисобот
бериш
ACT
• Нимани
яхшилаш керак
ва кейинги
сафар қандай?
CHECK
• Ҳаммаси режа
асосида
хавфсиз амалга
оширилдими?
PLAN
• Хавфсизлик учун
нимани ва қандай
қилиш керак?
DO
СС ВА МХ хавфхатарлари ва
имкониятларини ҳамда
бошқа хавф ва
имкониятларни аниқлаш
ва баҳолаш, ташкилотнинг
СС ВА МХ сиёсатига
мувофиқ натижаларга
еришиш учун зарур бўлган
СС ВА МХ мақсадлари ва
жараёнларини белгилаш.
• Режаларингизни
бажардингизми?
жараёнларни
режалаштирилган тарзда
амалга ошириш

79.

4. ТАШКИЛОТ МУХИТИ
4.4. СС ВА МХ Бошқарув тизими
Ташкилот ушбу Халқаро
стандарт талабларига мувофиқ
СС ва МХ бошқарув тизимини,
шу жумладан талаб
қилинадиган жараёнлар ва
уларнинг ўзаро алоқаларини
ўрнатиши, амалга ошириши,
қўллаб-қувватлаши ва доимий
равишда такомиллаштириб
бориши керак.

80.

АТАМАЛАР ВА ТАЪРИФЛАР
ХАВФ
ХАВФ – МАНБА, ХОЛАТ ЁКИ ХАРАКАТ
ИНСОНЛАРНИНГ ХАЁТИ ВА
СОҒЛИҒИ УЧУН ХАТАРЛАР
ХАТАР– ЭХТИМОЛЛИК ВА ОҚИБАТНИНГ БИРЛАШИШИ

81.

6. РЕЖАЛАШТИРИШ
1. Хатарлар ва имкониятларга нисбатан ҳаракатлар
1.
Умумий қоидалар
ССМХнинг менежмент тизимини режалаштириш орқали ташкилот:
- 4.1 (мухит),
- 4.2 (манфаатдор томонлар) ва
- 4.3 (ССМК бошқарув тизимининг сохаси)да кўрсатилган талабларни
ҳисобга олиш,
- шунингдек, чора-тадбирлар кўрилиши керак бўлган хавф ва
имкониятларни аниқлаши керак:
a) ССМХ бошқарув тизими кутилган натижаларга эришими мумкинлигига
кафолат бериш;
b) кутилмаган салбий оқибатларни олдини олиш ёки камайтириш;
c) доимий такомиллаштиришни амалга оширишга эришиш.

82.

6. РЕЖАЛАШТИРИШ
1. Хатарлар ва имкониятларга нисбатан ҳаракатлар
1.
Умумий қоидалар
ССМХнинг менежменг тизими ва унинг кутилаётга н
натижалари учун хавф-хатарларни ва
имкониятларни аниқлашда ташкилот эътибор
каратиши керак бўлган қуйидагилар инобатга
олиниши керак:
хавфлар (6.1.2.1-га қаранг);
ССМХ соҳасидаги хатарлар ва бошқа хавфлар
(6.1.2.2-га қаранг);
ССМХ соҳасидаги имкониятлар ва бошқа
имкониятлар (6.1.2.3);
қонунчилик ва бошқа талаблар (6.1.3-га қаранг).

83.

6. РЕЖАЛАШТИРИШ
1. Хатарлар ва имкониятларга нисбатан ҳаракатлар
1.
Умумий қоидалар
Ташкилот куйидагилар буйича хужжатлаштирилган
маълумотларни юритиши лозим:
-
Хавфлар (6.1.2.1);
-
СС ва МХ га оид хатарлар (6.1.2.2);
-
Имкониятлар (6.1.2.3);
-
Конунчилик ва бошка талаблар (6.1.3);
-
Жараёнлар ва хатти-харакатларда хавфхатарларни аниклаш, имкониятларни амалга
оширишни белгилашда белгиланган режага
асосан юритилишида ишонч хосил килиш (6.1.4)

84.

6. РЕЖАЛАШТИРИШ
6.1 Хатарлар ва имкониятларга нисбатан ҳаракатлар
6.1.3 Қонунчилик ва бошқа талабларни белгилаш
Ташкилот Қонунчилик ва бошқа талаблар билан
боғлик
хужжатлаштирилган
маълумотни
иш
шароитида саклаши керак ва у хар кандай
ўзгаришларни
инобатга
олиб,
янгиланган
(актуал) холатда юритилиши лозим.
(Конунчилик,
саноатга
оид
ва
бошка
талаблар)
Изох. Қонунчилик ва бошқа талаблар хавфхатарларга олиб келиши ва ташкилот учун
имкониятлар яратиши мумкин.
НТ

85.

6.1.3 Қонунчилик ва бошқа
талабларни белгилаш
Ташкил этишда, амалга ошириш
ва юритишда ҳисобга олинган
4. Хабардор
қилиш
Тегишли манфаатдор
томонлар
3. Фойдаланишни
таъминлаш
Ходим
Қонунчилик талаблари
Ташкилот
Бошқа талаблар
1. Идентификациялаш
Ташкилот
бажариши керак
бўлган
2. Қандай ижро
қилишни аниқлаш?

86.

6. РЕЖАЛАШТИРИШ
6.1 Хатарлар ва имкониятларга нисбатан ҳаракатлар
6.1.4 Харакатларни режалаштириш
Ташкилот қуйидагиларни режалаштириши керак:
a) қуйидаги ҳаракатларни:
1) хавф ва имкониятларни (6.1.2.2 ва 6.1.2.3га қаранг);
2) Қонунчилик ва бошқа талабларни (6.1.3-га
қарант);
3) фавқулодда вазиятларга тайёргарлик
кўриш ва уларга жавоб бериш учун (қаранг:
8.2);
b) қуйидагича тарзда:
1) ушбу ҳаракатларни ССМХ бошқарув
тизими ёки бошқа бизнес жараёнларига
киритиш ва амалга ошириш йули билан;
2) ушбу ҳаракатларнинг самарадорлигини
баҳолаш билан.

87.

6. РЕЖАЛАШТИРИШ
6.1 Хатарлар ва имкониятларга нисбатан ҳаракатлар
6.1.4 Харакатларни режалаштириш
Харакатларни
ташкилот
режалаштиришда
бошқарув
воситаларининг
иерархиясини (8.1.2-га қаранг) ва ССМХ
бошқарув
чиқарилган
тизими
томонидан
(выходные
ишлаб
данные)
натижаларни ҳисобга олиши керак.
Тадбирларни режалаштиришда ташкилот
энг
яхши
амалиётларни,
операцион
талабларни ва бизнес, технологик хамда
молиявий имкониятларни ҳисобга олиши
керак.

88.

6. РЕЖАЛАШТИРИШ
6.2 ССМХ соҳасидаги мақсадлар ва уларга
эришишни режалаштириш
Атамалар ва таърифлар
3.16 Мақсад (objective)
- эришиш керак бўлган натижа.
3.17 Соғлиқни сақлаш ва меҳнат хавфсизлиги
соҳасидаги мақсад (occupational helth and
safety objective)
ССМХ соҳасидаги мақсад (СС ва МХ
objective)
- ташкилот томонидан кабул килинган ССМХ
буйича сиёсатга эришиш учун аниқ натижаларга
эришиш

89.

6. РЕЖАЛАШТИРИШ
2. ССМХ соҳасидаги мақсадлар ва уларга эришишни
режалаштириш
2.
ССМХ мақсадларига эришиш учун режалаштириш
ССМХ мақсадларига эришишни режалаштириш орқали ташкилот
қуйидагиларни аниқлаши керак:
a) нима бажарилиши кераклигини;
b) қандай ресурслар талаб қилинишини;
c) ким жавобгар бўлишини;
d) қачон ҳаракатлар тугашини (муддатлари);
e) мониторинг учун кўрсаткичларни ўз ичига олган ҳолда натижалар қандай
ўлчанишини;
f) ССМХ мақсадларига эришиш учун қандай харакатлар ташкилотнинг
бизнес жараёнларига киритилишини.
Ташкилот ССМХ мақсадлари ва уларга эришиш режалари ҳақида
ҳужжатлаштирилган маълумотни иш шароитларида сақлаши керак.

90.

7. ТАЪМИНЛАШ
7.2 Лаёкатлилик
Ташкилот қуйидагиларни амалга ошириши керак:
a) ССМХ кўрсаткичларига таъсир кўрсатадиган ишчи-ходимларнинг зарур
чуқур малакага эга бўлишини аниқлаш;
b) тегишли илим, тайёргарлик ёки тажриба туфайли ходимлар чуқур
билимларга эга (шу жумладан, хавфларни аниқлаш қобилияти) бўлишини
таъминлаш;
c) мумкин бўлса, керакли билимларни таъминлаш ва сақлаш ва қабул
қилинган чора-тадбирларнинг самарадорлигини баҳолаш учун чоралар
кўриш;
d) чуқур билимга эгалиги хакидаги тегишли ҳужжатлаштирилган
маълумотларни далил сифатида сақлаш.
Изоҳ. Малака ошириш, мураббийлик (устоз-шогирд) ёки ишчи-ходимларни
у жойдан бу жойга кўчириш , ёки ташкаридан шартнома асосида малакали
мутахассисларни жалб қилиш.

91.

7. ТАЪМИНЛАШ
7.3 Хабардолик
Ишчилар қуйидагилардан хабардор бўлиши керак:
a) ССМХ сиёсати ва мақсадларидан;
b) ССМХ бошқарув тизимининг самарадорлигига,
шу
жумладан,
ССМХ
соҳасидаги
кўрсаткичларни яхшилашга қўшган узиниг
ҳиссасидан;
c) ССМХ бошқарув тизими талабларига риоя
килмаслик ва унинг оқибатларидан;
d) уларга тегишли бўлган ҳодисалар ва уларнинг
тахлили (тергови) натижаларидан;
e) ССМХ соҳасидаги хавфлар ва хатарлар,
шунингдек уларга қарши муҳим чора-тадбирлар;
f) уларнинг ҳаёти ёки соғлиғига бевосита ва
жиддий хавф туғдирадиган иш жараёнларида
вазиятларни четлаб утиш, улардан сакланиш
имконияти,
шунингдек,
уларни
салбий
оқибатларидан
ҳимоя
қилувчи
чоратадбирлардан хабардор булиши лозим.

92.

8. ФАОЛИЯТ ЮРИТИШ
8.1 Оператив режалаштириш ва бошқарув
8.1.4 Харидлар
8.1.4.3 Аутсорсинг
Ташкилот ташқи манбалар томонидан
ўтказиладиган жараёнларни назорат остида
бўлишини таъминлаши керак. Ташкилот ўз
Аутсорсинг шартномалари Қонунчилик ва бошқа
талабларга жавоб беришини, шунингдек, ССМХ
бошқарув тизими томонидан режалаштирилган
натижаларга эришишни таъминлаши керак. Ушбу
функциялар ва жараёнларга нисбатан
қўлланиладиган назорат тури ва даражаси ССМХ
бошқарув тизимида аниқланиши керак.
Изоҳ. Ташқи етказиб берувчилар (внешние
поставщики) билан муносабатларни
мувофиқлаштириш ташкилотга ССМХ
кўрсаткичларига ташқи манбалар таъсир
кўрсатадиган ҳар қандай муаммолар бўйича
чоралар кўришга ёрдам бериши мумкин.

93.

8. ФАОЛИЯТ ЮРИТИШ
8.2 Фавқулодда вазиятларга тайёргарлик ва
уларга нисбатан чоралар куриш
Ташкилот - белгиланган фавқулодда вазиятларга
тайёргарлик кўриши ва уларга нисбатан чоралар
куриш учун зарур бўлган жараёнларни ишлаб чиқиши,
амалга ошириши ва қўллаб-қувватлаши лозим:
a) фавқулодда вазиятга режалаштирилган жавоб
чораларини,
шу жумладан биринчи ёрдам
кўрсатишни ишлаб чиқиш;
b) режалаштирилган жавоб чораларини амалга
оширишга тайёргарлик кўриш;
c) режалаштирилган
жавоб
чоралари
имкониятларини мунтазам текшириш ва синовдан
ўтказиш;
d) функционал баҳолаш ва агар керак бўлса,
текширувдан кейин ва айниқса, фавқулодда
вазиятлардан кейин
режалаштирилган жавоб
чораларини қайта кўриб чиқиш;
e) ахборотни алмашиш ва тегишли ахборотни барча
ходимларга уларнинг лавозим вазифалари ва
масъулияти ҳақида етказиш;

94.

8. ФАОЛИЯТ ЮРИТИШ
8.2 Фавқулодда вазиятларга тайёргарлик ва
уларга нисбатан чоралар куриш
f)
пудратчиларга,
меҳмонларга,
фавқулодда
вазият хизматларига, ҳокимият органларига ва
агар
мавжуд
бўлса,
маҳаллий
ҳамжамиятга
тегишли маълумотларни етказиш;
g) барча манфаатдор томонларнинг эҳтиёжлари
ва имкониятларини ҳисобга олиш ва уларни жалб
қилиш
кафолати,
режалаштирилган
жавоб
иложи
борича,
чораларини
ишлаб
чиқиш.
h) ташкилот фавқулодда вазиятларда жараёнлар
ва ҳаракат режалари ҳақида ҳужжатлаштирилган
маълумотларни иш шароитларида сақлаши керак.

95.

9. ФАОЛИЯТ НАТИЖАЛАРИНИ БАҲОЛАШ
1. Мониторинг, ўлчаш, таҳлил қилиш ва
баҳолаш
1.
Умумий қоидалар
Ташкилот натижавийликни аниклаш учун мониторинг қилиш, ўлчаш, тахлил
қилиш ва баҳолаш жараёнларини ишлаб чиқиши, амалга ошириши ва
қўллаб-қувватлаши лозим.
Ташкилот қуйидагиларни белгилаши керак:
а) нималарни мониторинг килиш лозим ва нималар ўлчов объекти бўлиши
лозим, жумладан:
1) Қонунчилик ва бошқа талабларни бажарилиш даражасини;
2) аниқланган хавфлар, хатарлар ва имкониятлар билан боғлиқ
ҳаракатлар ва операцияларни;
3) ССМХ соҳасида ташкилотнинг мақсадларига эришиш даражасини;
4) операцион ва бошқа бошқарувнинг самарадорлигини;
b) тегишли натижаларни кафолатлаш учун ўлчовларни мониторинг қилиш,
ўлчаш, таҳлил қилиш ва баҳолаш усулларини;
c) ташкилот ССМХ соҳасидаги кўрсаткичларни баҳолайдиган мезонларни;

96.

9. ФАОЛИЯТ НАТИЖАЛАРИНИ БАҲОЛАШ
1. Мониторинг, ўлчаш, таҳлил қилиш ва
баҳолаш
1.
Умумий қоидалар
d) мониторинг ва ўлчовларни качон амалга оширилишини;
e) мониторинг ва ўлчов натижалари качон таҳлил қилиниши, баҳоланиши
ва качон ишчи-ходимлар хабардор килиниши лозим.
Ташкилот ССМХ соҳасидаги кўрсаткичларни баҳолаши ва ушбу бошқарув
тизимининг самарадорлигини ва натижавийлигини белгилаши лозим.
Ташкилот
мониторинг
ва
ўлчаш
учун
асбоб-ускуналарнинг
калибрланганлиги (киёслашдан утказилганлиги) ёки тегишли ҳолларда
тасдиқланганлигини, тегишли тарзда кўлланилиши ва хизмат қилишини
таъминлаши керак.
Изоҳ. Мониторинг ва ўлчаш учун асбоб-ускуналарни калибрлаш ва
тасдиқлаш билан боғлиқ Қонунчилик ва бошқа талаблар (масалан,
миллий ёки халқаро стандартлар) бўлиши мумкин.

97.

9. ФАОЛИЯТ НАТИЖАЛАРИНИ БАҲОЛАШ
1. Мониторинг, ўлчаш, таҳлил қилиш ва
баҳолаш
1.
Умумий қоидалар
Ташкилот тегишли
ҳужжатлаштирилган маълумотларни:
далил сифатида мониторинг, ўлчаш,
таҳлил қилиш ва баҳолаш
натижаларининг кўрсаткичларини;
ўлчов асбоб-ускуналарини
таъмирлаш, калибрлаш ёки
тасдиқлаш бўйича сақлаши керак.

98.

10. ЯХШИЛАШ
1. Умумий қоидалар
Ташкилот яхшиланиш имкониятларини аниқлаши
керак (9 бўлимига қаранг), шунингдек, ССМХ бошқарув
тизимининг режалаштирилган натижаларига эришиш учун
зарур чораларни амалга оширади.

99.

АТАМАЛАР ВА ТАЪРИФЛАР
3.34 Номувофиклик
(nonconformity)
- талабни бажармаслик (3.8).
3.36 Тузатиш ҳаракатлари
(corrective action)
номувофиқлик (3.34) ёки ҳодиса
(3.35) сабабларини бартараф
этиш ва уни тақрорланишини
олдини олиш учун каратилган
ҳаракатлар.

100.

Ўлимга олиб келиш
1
Жиддий жарохат
30
Енгил шикастланиш
300
Биринчи ёрдам; жароҳатларсиз ҳодисалар
3.000
Хавфли вазиятлар ва ҳаракатлар
> 30.000
(ўтказиб юборилади)

101.

Тахлил
Потенциал
номувофикликлар
Сабаблар
тахлили
Тузатиш
тадбирлари
Аникланган
номувофиклик
Тузатиш
тадбирлари
жорий килиш
Маълумот
манбаълари
Аудит
Мониторинг
Жихозлар
Натижавийликни
тахлили

102.

103.

104.

105.

ŽW
SMART
MANAGEMENT

106.

107.

ŽW SMART
MANAGEMEHT