Przywództwo w organizacji. Władza a przywództwo

1.

Przywództwo
w organizacji
dr Olga Charucka
[email protected]
[email protected]

2. Treści programowe:

1) Koncepcje przywództwa i źródła władzy - teoria cech, teoria
zachowań, podejście sytuacyjne
2) Przywództwo klasyczne, transakcyjne, charyzmatyczne i
transformacyjne
3) Umiejętności i kompetencje przywódcze
4) Kształtowanie wizerunku przywódcy
5) Przywództwo w środowisku wielokulturowym
6) Tworzenie i zarządzanie zespołem, samoprzywództwo

3.

• Literatura podstawowa:
1)
2)
G.C. Avery, Przywództwo w organizacji, PWE, Warszawa 2009
K. Blanchard, Przywództwo wyższego stopnia, PWN, Warszawa
2009
• Literatura uzupełniająca:
1)
2)
3)
4)
E. Gobillot, Przywództwo przez integrację, Oficyna a Wolters
Kluwer business, Kraków 2013
K. Pająk, A. Zduniak, Kierownik w XXI wieku, Dom Wydawniczy
Elipsa, Warszawa - Poznań 2003
J. Penc, Kreatywne kierowanie, Agencja Wydawnicza Placet,
Warszawa 2000
Przedsiębiorstwo przyszłości, red. nauk. I. K. Hejduk, IOiZ
Orgmasz, Warszawa 2004

4.

Władza a przywództwo

5.

• Władza to zdolność danej jednostki do
wywierania wpływu na decyzje innych.
/S.P. Robbins, D.A. DeCenzo, Podstawy zarządzania, PWE,
Warszawa 2002, s. 231/
• Władza jednostki jest to zdolność do
wywierania wpływu na innych pomniejszona
o zdolność owych innych do wywierania
wpływu na jednostkę. /L.F. Korzeniowski, Podstawy
zarządzania organizacjami, Difin, Warszawa 2011, s. 20/

6.

• Władza to możliwość wywierania wpływu na zasoby danej
organizacji (personel, środki finansowe, zasoby techniczne i in.) w
celu sprawienia, że będą one działały zgodnie z wolą podmiotów
sterujących, na przykład dysponujących majątkiem, wiedzą lub
uprawnieniami danymi przez system polityczny i prawny. Władza
jest więc nieodłącznym atrybutem procesu zarządzania, ponieważ
aby móc zarządzać organizacją (przedsiębiorstwem, szpitalem,
szkołą lub fundacją), trzeba mieć określony zakres władzy. /A.
Zakrzewska-Bielawska, Podstawy zarządzania, Wolters Kluwer business, Warszawa
2012, s. 394/

7.

• Władza formalna - „Musisz robić to, co każę, bo
to ja jestem szefem”
• Władza nagradzania - „Jeżeli zrobisz to, czego
chcę, dam ci nagrodę”
• Władza wymuszania - „Jeżeli nie zrobisz tego,
czego chcę, ukarzę cię”
• Władza odniesienia (charyzma) - „Jestem osobą,
z którą powinieneś się utożsamiać”
• Władza ekspercka (wiedza) - „Musisz robić to, co
mówię, bo to ja jestem ekspertem”

8. Zasady skutecznego sprawowania władzy:

1)
2)
3)
4)
5)
Zwracaj uwagę na źródło władzy, tak by twoje działania były
zgodne z oczekiwaniami innych ludzi.
Doceniaj koszty, zagrożenia i korzyści płynące ze sprawowania
władzy, wykorzystując takie źródła władzy, które są odpowiednie
w określonej sytuacji lub w odniesieniu do określonej osoby.
Korzystaj z władzy w trakcie osiągania celów zawodowych, dążąc
do piastowania takich stanowisk, na których rozwiniesz swoje
umiejętności, oraz korzystaj z takiego typu władzy, w którym
czujesz się swobodnie.
Działaj w sposób dojrzały i panuj nad sobą, unikając impulsywnego
i egotycznego okazywania swojej władzy, oraz traktuj ludzi z
szacunkiem.
Traktuj władzę jako element konieczny do wykonania zadań i
zmierzaj do tego, by czuć się swobodnie, sprawując władzę.
A. Zakrzewska-Bielawska, Podstawy zarządzania, Wolters Kluwer business,
Warszawa 2012, s. 399-400.

9. Wskazówki dotyczące upełnomocnienia:

• Doprowadzaj do tego, by ludzie uczestniczyli w wyborze
wykonywanych przez siebie zadań i metod ich realizacji;
• Stwarzaj środowisko sprzyjające współpracy, dzieleniu się
informacjami, dyskusji i osiąganiu wspólnych celów;
• Zachęcaj innych do podejmowania inicjatywy i decyzji oraz
wykorzystywania swojej wiedzy;
• W razie pojawienia się problemów, dowiaduj się, co o nich myślą
inni, i pozwól im uczestniczyć w poszukiwaniu ich rozwiązań;
• Nie przeszkadzaj i pozostawiaj pewną swobodę wdrażania do
praktyki pomysłów i rozwiązań innych ludzi;
• Utrzymuj wysokie morale i wysoki poziom wiary w siebie u
pracowników poprzez docenianie ich sukcesów i zachęcanie do
wysokiej efektywności.
J.R. Schermerhorn, Zarządzanie, PWE, Warszawa 2008, s. 241.

10. Przywództwo

Proces - jest to wykorzystywanie nie polegającego na
przymusie wpływu do kształtowania celów grupy
lub organizacji, motywowania zachowań
nastawionych na osiągnięcie tych celów oraz
pomagania w ustalaniu kultury organizacji.
Właściwość - jest to zestaw cech przypisywany
jednostkom, które są postrzegane jako przywódcy.

11.

Zestawy cech i umiejętności przywódczych wg wybranych autorów:
• Podejście kwalifikacyjne (teoria cech
przywódczych) wywodzi się z badań cech
liderów i zakłada istnienie pewnych
podstawowych cech lub ich zestawów, które
odróżniają przywódców od nieprzywódców
oraz przywódców skutecznych od
nieskutecznych.

12.

Zestawy cech i umiejętności przywódczych wg wybranych autorów:
• Pewność siebie, ambicja, orientacja i sukces, aktywność,
zdolność do dominacji nad innymi, tolerancja na stres, upór i
stanowczość, inteligencja, odwaga oraz umiejętności:
tworzenia wizji pożądanego stanu, kreatywność i
innowacyjność, takt i talenty dyplomatyczne, sprawność
perswazyjnego mówienia i słuchania, szybkie podejmowanie
decyzji, umiejętność stawiania zadań i organizowania pracy.
/K. Obłój/
• Wysoki stopień odpowiedzialności, entuzjazm, wytrzymałość,
oryginalność w rozwiązywaniu problemów, pewność siebie,
akceptacja konsekwencji własnych decyzji, gotowość do
łagodzenia frustracji i napięć, zdolność do wpływania na
zachowania innych. /R. M. Stogdill/

13.

10 cech antyprzywódczych:
• brak wrażliwości w stosunku do innych (szorstkość, odpychający
styl bycia),
• chłód, arogancja, powściągliwość,
• zdradzanie tajemnic, nadużywanie zaufania,
• nadmierne ambicje i koncentracja na walce o władzę,
• nadmierna kontrola, brak delegowania uprawnień decyzyjnych,
• nieumiejętność budowania zespołu,
• wybór słabych i nieefektywnych podwładnych,
• trudności z myśleniem strategicznym,
• brak elastyczności w przystosowaniu się do różnych szefów,
• nadmierne uzależnienie od swojego mentora.

14.

Wielka piątka cech osobowościowych
przywódcy:
ekstrawertywność / łatwość nawiązywania
kontaktów z innymi
sumienność / traktowanie pracy poważnie i
odpowiedzialnie
stabilność emocjonalna
zgodność / zdolność do współpracy
otwartość w znaczeniu gotowości do wysłuchiwania
nowych pomysłów i zmiany własnych poglądów

15.

• Podejście zadaniowe (styl przywódczy) – skupiano się na
możliwych do zaobserwowania zachowaniach, w odróżnieniu
od cech, którymi się wykazywali konkretni przywódcy.
– Badania przeprowadzone na Ohio State University. Dwa
wymiary zachowań przywódczych:
• inicjowanie struktury oraz
• życzliwość.
– Badania przeprowadzone na University of Michigan.
Orientacja przywódców na:
• produkcję
• pracowników.

16.

• Podejście sytuacyjne – uwzględniono wpływ
sytuacji na skuteczność przywództwa. Styl
zarządzania uzależniony winien być od
rozkładu trzech czynników:
– Relacja: przywódca – członek (zaufanie, lojalność);
– Struktura zadań: praca rutynowa i powtarzająca
się czy zmienna i złożona;
– Władza związana ze stanowiskiem: stopień
uprawnień posiadanych przez menedżera.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

Różnice pomiędzy PRZYWÓDZTWEM
a
„DYREKTOROWANIEM”

28.

Osoba „dyrektorująca”
Lider (przywódca)
Tworzy krótkoterminowe plany działania; wyznacza pojedyncze
Tworzy wizję i strategię (nawet w obszarze „mikro”, to znaczy, np.
zadania do realizacji, często niezwiązane ze sobą i niewynikające z w obrębie własnego zespołu) zgodną z celami organizacji lub
ogólniejszej wizji/ strategii
trendami rynkowymi
Myśli w kategoriach krótkich terminów
Kontroluje i rozlicza podległych pracowników
Myśli w kategoriach długich terminów
Monitoruje, motywuje i inspiruje podległych pracowników
Reaguje „tu i teraz” na pojawiające się negatywne wydarzenia
Zapobiega wystąpieniu negatywnych wydarzeń i powoduje
pojawianie się pozytywnych
Podporządkowuje
Samodzielnie podejmuje decyzje
Zobowiązuje
Tworzy zespół i wraz z nim decyduje; daje podwładnym
uprawnienia i odpowiedzialność za rozwiązywanie problemów
Dostosowuje się do z góry narzuconych zmian
Inicjuje zmiany w organizacji
Używa jedynie formalnych struktur
Nakazuje
„Popędza” ludzi do pracy
Opiera się na władzy formalnej
Wywołuje lęk
Używa słów „ja”, „idź”
Dużo zadań wykonuje samodzielnie, gdyż uważa, że zrobi to
najlepiej
Używa także nieformalnych struktur
Proponuje, zachęca
Prowadzi ludzi
Opiera się na własnym autorytecie
Wywołuje zainteresowanie
Używa słów „my”, „chodźmy”
Pokazuje, jak coś wykonać; jest ekspertem, ale bazuje na
doświadczeniu podwładnych i oczekuje od nich opinii, ekspertyz
Dużo zadań wykonuje samodzielnie, gdyż uważa, że zrobi to
najlepiej
Wyznacza wyniki i tempo pracy
Obwinia za błąd
Stawia na własne sukcesy
Zapobiega błędom w przyszłości
Stawia na sukces zespołu

29.

Przywództwo charyzmatyczne,
transformacyjne i
transakcyjne

30.

John F. Kennedy,
Martin Luther King,
Jr. Ronald Reagan,
Bill Clinton,
Mary Kay Asch z Mary Kay Cosmetics
Steve Jobs z Apple
Hank Greenberg z AIG
Jack Welch z GE
Dennis Kozlowski z Tyco
Michael Eisner z Disneya
Carly Fiorina z HP

31.

• Charyzma – pewna jakość osobowości, dzięki
której dana osoba wyróżnia się spośród
zwykłych ludzi i jest traktowana jako
obdarzona ponadnaturalną, nadludzką czy
przynajmniej szczególnie nadzwyczajną mocą
lub właściwością. /Max Weber/

32. Kluczowe cechy charyzmatycznych przywódców:

• Wizja i jej przekazanie. Przywódca ma wizję – wyrażoną w
postaci wyidealizowanego celu – proponującą lepszą
przyszłość od stanu obecnego; potrafi wyjaśnić znaczenie
tej wizji w sposób zrozumiały dla innych.
• Ryzyko osobiste. Przywódca jest skłonny do podejmowania
wysokiego ryzyka osobistego, ponoszenia wysokich kosztów
i do poświęceń na rzecz osiągnięcia wizji.
• Wrażliwość na potrzeby zwolenników. Przywódca
dostrzega uzdolnienia innych i reaguje na ich potrzeby i
uczucia.
• Niekonwencjonalne zachowania. Przywódca zachowuje się
w sposób postrzegany jako nowy i niezgodny z normami.
S.P. Robbins, T.A. Judge, Zachowania w organizacji, PWE, Warszawa 2012, s. 265-269.

33.

• Czy cechy charyzmatycznych przywódców są
wrodzone?
• Czy człowiek może się nauczyć bycia
charyzmatycznym przywódcą?
• Na obydwa pytania odpowiedź brzmi „TAK”.

34. Charyzmy można się nauczyć przez trzyetapowy proces:

• Dana osoba powinna roztoczyć wobec siebie aurę charyzmy
dzięki utrzymywaniu optymistycznego podejścia,
wykorzystywaniu pasji jako katalizatora do generowania
entuzjazmu oraz komunikowaniu się za pomocą całego ciała, a
nie jedynie za pomocą słów;
• Dana osoba powinna przyciągać innych przez stworzenie
więzi, które inspirują innych do pójścia za nią;
• Dana osoba powinna ujawniać potencjalne możliwości innych,
korzystając z ich emocji.

35.

• Przywództwo transformacyjne – wykracza poza zwykłe
oczekiwania, oparte jest na wizji uwzględniającej interesy
uczestników organizacji, pobudza proces uczenia się i
inspiruje nowe sposoby myślenia, doprowadzając ludzi do
większych osiągnięć w dążeniu do dużej efektywności.
Przywódcy transformacyjni wywierają głęboki wpływ na
swoich zwolenników.
• Przywództwo transakcyjne - dotyczy codziennych,
rutynowych obowiązków wykonywanych przez lidera
polegających na kierowaniu wysiłkami innych poprzez
zadania, nagrody, struktury. Przywódcy transakcyjni
koncentrują się na bieżącej działalności i zysku oraz tak
zmieniają świat, by lepiej pasował do wyznawanych przez
nich wartości i idei.

36. Typy przywódców ze względu na typ psychologiczny:

• Przywódca narcystyczny – nie dostrzega innych ludzi, cechuje go melomania
(skupienie na własnej doskonałości, samozadowolenie), omnipotencja
(wszechmoc), niecierpliwość (chce mieć wszystko natychmiast) oraz poczucie
nietykalności. Chce być kochany dla niego samego, a inni ludzie powinni służyć
jemu i jego projektom.
• Przywódca zaborczy – postrzega innych ludzi jako przedmioty miłości i
nienawiści, zwłaszcza ich i wykorzystuje do własnych celów. Jego popędowi
posiadania towarzyszy uczucie zazdrości, nie toleruje oporu. Wyzwala on w
swoich współpracownikach zarówno popędy sadystyczne, jak i bierność oraz
posłuszeństwo.
• Przywódca uwodzicielski – postrzega innych jako istoty, które trzeba oczarować
(kochać, ale przede wszystkim być przez nie kochanym). Umie wyzwalać
przywiązanie współpracowników, fascynując ich, sprawiając im przyjemność i
uwodząc. Może przyjmować różne postawy – od uwodzenia wszystkich,
poprzez wybrzydzanie i niezadowolenie, do postawy pasywnej.
• Przywódca roztropny – jest najdojrzalszy psychicznie, cechuje go życzliwość i
szacunek do innych ludzi, sprawuje władzę, nie zagrażając innym. Może budzić
respekt ,ale nigdy strach, sprawia wrażenie po ojcowsku opiekuńczego, dba o
rozwój swoich podwładnych, tworzy atmosferę sprzyjającą harmonijnemu
rozwojowi.